کتب اربعه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کتب اربعه،
کافی،
من لا یحضر الفقیه،
استبصار،
تهذیب.
پرسش: علت
اعتبار کتاب‌های چهارگانه حدیثی (کافی، من لا یحضر الفقیه، استبصار و تهذیب) در نزد
علمای شیعه چیست؟
پاسخ: برای روشن شدن مطلب لازم است به مواردی اشاره شود:
اولین کسی که در زمان
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ گفته‌های حضرت را جمع‌آوری نمود،
امام علی ـ علیه‌السلام ـ در کتابی به نام «الصحیفة الجامعه» بود و همچنین افرادی چون ابورافع،
سلمان و
ابوذر دارای کتاب‌هایی بودند.
ولی چون در زمان
خلفا تا زمان
عمربن عبدالعزیز نقل حدیث
ممنوع شد، و
احادیث را از بین می‌بردند،
کتاب‌های مذکور آشکار نمی‌شدند.
در زمان عمربن عبدالعزيز كه شاگردان
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ احادیث زیادی را جمع‌آوری نمودند که در مجموعه چهارصد کتاب به نام «
الاصول» گردآوری شده
بود که تنها «محمدبن مسلم» کتابی به نام «اربع‌ماة» چهارصد مسئله، «جابربن یزید جعفی» هشت کتاب
و ابان بن تغلب سی هزار حدیث نقل نموده‌اند.
بعدها در زمان
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ احادیث جدید در «
جوامع» تهیه شد.
در اوایل قرن چهارم، عده‌ای از بزرگان
شیعه از این اصول و جوامع، کتب اربعه مذکور در پرسش و «
مدینة العلم» ابی‌جعفر
صدوق را، به وجود آوردند، و به‌صورت باب و فصل‌بندی شده، تألیف و تصنیف نمودند.
از نظر علمای شیعه، روایات به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
صحیح و عالی سند، که عبارت است از روایتی که تمام راوی‌های آن شیعه و
عادل، و سند آن به یکی از امام‌ها متصل باشد.
حسن که
سند متصل است؛ ولی همه یا بعضی راوی‌ها ممدوحند.
موثق که در سند، غیر امامی و یا فاسد المذهبی
ثقه باشد.
ضعیف آن است که یکی از شرایط اقسام قبلی را دارا نباشد؛ بلکه
فاسق و کذاب و مجهول الحال در سند باشد.
کتب اربعه شامل:
الکافی، اثر
محمد بن یعقوب کلینی (متوفای ۳۲۹ ق)؛
من لا یحضره الفقیه، اثر
شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ ق)؛
تهذیب الاحکام و
الاستبصار، دو اثر جاودانه
شیخ طوسی (متوفای ۴۶۰ ق).
از قدیمی‌ترین کتاب‌های روایی و اولین کتاب‌های روایی موضوع‌بندی و باب و فصل‌بندی شده هستند و علت اصلی اعتبار آنها این است که از اصول اربع‌مأة که به نظر
ائمه معصومین ـ علیهم‌السلام ـ از جمله
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ رسیده است، اخذ شده‌اند و عین همان روایات به‌صورت دسته‌بندی شده و با
ذکر سند در کتب اربعه منعکس شده‌اند و موجود می‌باشند.
امتیاز دیگر کتب اربعه این است که غالب روایات آن دارای سند صحیح و یا لااقل
ممدوح و موثق باشند و حتی بعضی اخباری‌ها که تمام آن را
صحیح می‌دانند. در هر روایت تمام
راویان آن یا تمام آنها
عادل و امامی‌اند، و یا بعضی افراد موثق و یا ممدوح هستند.
مرحوم صدوق در اول من لا یحضره الفقیه می‌فرماید: بینی و بین‌الله روایاتی را در اینجا نقل می‌کنم که بدان‌ها عمل می‌کنم.
عامل دیگر
مقبولیت ممتاز هریک از مؤلفین کتب اربعه، در نزد
شیعه است؛ به‌گونه‌ای که شیخ طوسی به
شیخ الطائفه معروف شده است و بعضی از
علما معتقدند که
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ درباره کتاب او فرمود: «الکافی، کاف شیعتنا» کتاب
کافی شیعیان، را بس است.
و این باعث عظمت و اعتبار او شده است و مرحوم صدوق هم از موفقیت بالایی برخوردار است؛ چون علاوه بر سی‌صد کتابی که تألیف نموده است،
ولادت او در
غیبت صغرا و به دعای
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ واقع شده است.
منبع: www. Andisheqom.com
پایگاه حدیث نت.
