همراه نبودن همه مؤمنان با امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: درجات مؤمنان، درجات بهشت، امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، شفاعت.
پرسش: چرا همه مؤمنان در روز قیامت همراه با امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) نیستند؛ در صورتی که همه آنان در این دنیا برای ظهور امام دعا می‌کنند و هر جمعه دعای ندبه می‌خوانند؟
پاسخ: حشر و مصاحبت با اولیای الهی و
ائمه اطهار و
امام زمان (علیهم‌السلام)، نیاز به سنخیت با آنان دارد. به دست آوردن سنخیت با اولیای الهی نیاز به تحقق دو بعد، یعنی
معرفت و
عمل دارد. اگر کسی خود را به آن بزرگواران در این دو بعد شبیه کند، گرچه ممکن است به
مقام و مرتبه آنان نرسد، اما به لقای آنان در
قیامت خواهد رسید.
آنچه وظیفه ماست، تشبّه به امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) و پیمودن راه اوست و باید در راستای برقراری ارتباط معنوی با او و حفظ و استمرار این ارتباط بکوشیم.
مرابطه با امام زمان (علیه‌السلام) یکی از ارکان
ایمان است. آدمی باید خودش را به
امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود و هرگز مرتکب کارهایی که باعث جدایی و دوری
انسان از امام می‌گردد نشود و این تنها راهی است که ما را به آن بزرگوار نزدیک کرده و به
بهشت لقای او واصل خواهد نمود یا لااقل در
قیامت از
شفاعت او بهره‌مند شده و در سایه لطف آن امام مهربان از الطاف بیکران الهی برخوردار می‌شویم.
بنابراین مهم این است که ما از توجهات و الطاف اولیای الهی که شفیعان مقرب در نزد
خدای متعال هستند، برخوردار باشیم و حشر و نشر ما همگام با آنان باشد، اگرچه همسان با آنان نباشد؛ زیرا همسان بودن و در مقام آنان قرار گرفتن نیاز به سنخیت کامل با آنان دارد.
از نظر
قرآن کریم و
روایات اسلامی، همان‌طوری که
اهل جهنم به تناسب اعمال و بدی‌هایشان سختی
عذاب و درکاتشان گوناگون و متفاوت است،
اهل بهشت و
مؤمنان نیز به تناسب
اعمال نیک و درجات و
حسنات و معنویاتشان و به فراخور کردارشان دارای درجات و کمالات مختلف و متفاوتی هستند؛ ازاین‌رو بهشت دارای مراتب و درجات متفاوت است:
ــ «
فَاُوْلَئِک لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَی پس برای آنان (مؤمنان) درجات و مقامات بلندی خواهد بود».
ــ «
وَلَلآخِرَةُ اَکبَرُ دَرَجَاتٍ؛ درجات آخرت (برای مؤمنان) و برتری‌هایش زیادتر است».
قرآن کریم که در موارد فراوانی به تفصیل، درکات تبهکاران و درجات مؤمنان را بیان می‌کند، گاه به اجمال درباره مراتب
معاد فرموده است. تفاوتی که بین
صالحان و مؤمنان در دنیاست، در آخرت بیشتر است از تفاوتی که در دنیاست؛ زیرا درجات
دنیا و آخرت از جهت محدودیت و گستردگی، مانند خود دنیا و آخرت است. خدای سبحان درباره
بهشت می‌فرماید:
«
سَارِعُواْ اِلَی مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالاَرْضُ».
تفاوت درجات بهشتیان و مؤمنانی که سرانجام بهشت دارند، هم به همین نسبت با تفاوت انسان‌ها در
دنیا فرق دارد.
بنابراین براساس مقامات قرب و
اعمال و درجات معنوی،
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و هم‌چنین اوصیا و پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) پس از حضرت (از جمله آنان
امام زمان (علیه‌السلام))، در برترین
درجات بهشت در
قیامت قرار دارند؛ چنان‌که فرمود: «
فَاَمَّا اِن کانَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ• فَرَوْحٌ وَرَیْحَانٌ وَجَنَّةُ نَعِیمٍ».
مؤمنان در
مقام پایین‌تر و درجات بعد از
معصومان (علیهم‌السلام) قرار دارند و مؤمنان نیز دارای درجات متفاوت‌اند:
ــ «
یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکمْ وَالَّذِینَ اُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ».
ــ «
لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ».
ــ «
لَکنِ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ غُرَفٌ مِّن فَوْقِهَا غُرَفٌ مَّبْنِیَّةٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ».
همه این
آیات اشاره به این مطلب دارند که مؤمنان در آخرت براساس درجات و مراتب معرفتی و عملی‌شان در دنیا، دارای مراتب و مدارج متفاوتی هستند که بدون
تردید پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و اهل بیت اطهارش در بالاترین درجات قرار دارند.چه آنکه آخرت سرای مجازات و دادن
پاداش اعمال است و بدیهی است که مؤمنان در دنیا دارای مراتب مختلف و متفاوتی از نظر
معرفت و استحکام عقاید و خلوص اعمال بوده‌اند و لذا
انتظار اینکه همه در قیامت در یک درجه و با ائمه اطهار و امام زمان (علیهم‌السلام) باشند، انتظار منطقی و منطبق با واقعیاتی که شرح دادیم، نخواهد بود.
حشر و مصاحبت با اولیای الهی و ائمه اطهار و امام زمان (علیهم‌السلام) نیاز به سنخیت با آنان دارد. به دست آوردن سنخیت با اولیای الهی نیاز به تحقق دو بعد، یعنی معرفت و
عمل دارد. اگر کسی خود را به آن بزرگواران در این دو بعد شبیه کند، گرچه ممکن است به مقام و مرتبه آنان نرسد، اما به لقای آنان در قیامت خواهد رسید و از حضور در جوار آن ذوات مقدسه و لو در مراتبی پایین‌تر برخوردار خواهد شد.
آنچه وظیفه ماست، تشبّه به آن بزرگوار و پیمودن راه اوست. ما باید در همه حال سرباز آماده‌باش حضرت بوده و همواره در خدمت ایشان باشیم و با شرکت در مجالس
دعا و
توسل در اصلاح امور خود و جامعه بکوشیم و در راستای برقراری ارتباط معنوی با او و حفظ و استمرار این ارتباط تلاش کنیم. این مسئله را قرآن کریم به همه ما گوشزد کرده و می‌فرماید:
«
یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ».
از
امام باقر (علیه‌السلام) در
تفسیر این
آیه نقل شده که فرمود: «
صبر کنید بر ادای فرایض (یعنی در انجام
تکالیف الهی استقامت داشته باشید) و در برابر
دشمنان پایداری کنید و با امامتان (که انتظارش را می‌کشید) مرابطه نمایید».
مرابطه با امام زمان (علیه‌السلام) یعنی خود را به رشته
ولایت او بستن و بر خدمت او کمر بستن و پیروی و یاری کردن او و گردن نهادن در برابر خواسته‌ها و اهداف او، و از هیچ کار مقدوری دریغ و مضایقه نکردن در راستای آن، و این یکی از ارکان
ایمان است که آدمی خودش را به امام خویش مربوط سازد و از او جدا نشود و هرگز مرتکب کارهایی که باعث جدایی و دوری
انسان از
امام می‌گردد نشود و مدام کارهایی انجام دهد که حضرت و اصحابش انجام می‌دهند و این تنها راهی است که ما را به آن بزرگوار نزدیک کرده و به بهشت لقای او واصل خواهد نمود و یا لااقل در قیامت از
شفاعت او بهره‌مند شده و در سایه لطف آن امام مهربان از الطاف بیکران الهی برخوردار می‌شویم؛ زیرا چه‌بسا همین مؤمنینی که در دنیا از نظر ظاهر اهل نجات و
بهشت به نظر می‌آیند و در مجالس
دعا و
توسل و
ندبه شرکت می‌کنند، در آخرت برای نجات از
عذاب الهی و راه یافتن به بهشت به خاطر برخی اشتباهاتی که در دنیا انجام داده و توفیق
توبه پیدا نکرده‌اند، نیاز شدید به شفاعت ائمه
معصومین (علیهم‌السلام) دارند و با شفاعت آن بزرگواران وارد بهشت می‌شوند؛ و ممکن است در جایگاهی قرار گیرند که
مؤمنان زیاد دیگری از نظر مقامات اخروی و درجات قرب از آنان بالاتر باشند تا چه رسد به امام زمان و ائمه اطهار که در بالاترین مقامات و جایگاه‌های بهشتی قرار دارند و «
فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیک مُّقْتَدِرٍ»
جای دارند.
بنابراین مهم این است که ما از توجهات و الطاف اولیای الهی که شفیعان مقرب در نزد خدای متعال هستند، برخوردار باشیم و حشر و نشر ما همگام با آنان باشد، اگرچه همسان با آنان نباشد؛ زیرا همسان بودن و در
مقام آنان قرار گرفتن نیاز به سنخیت کامل با آنان دارد.
۱. تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۵، ج۹، آیت‌الله جوادی آملی.
۲. کیمیای محبت، محمدی ری‌شهری.
۳. خود‌شناسی برای خود‌سازی، آیت‌الله مصباح یزدی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «همراه نبودن همه مؤمنان با امام زمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۷/۰۸.
