شهادت امام جواد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام جواد عليه‌السلام،
شهادت.
پرسش: آیا
امام جواد ـ عليه‌السلام ـ مورد سوء قصد واقع شده و
شهید شده‌اند؟ نحوه آن را بیان کنید.
پاسخ:
حضرت امام جواد ـ عليه‌السلام ـ در دهم
ماه رجب سال ۱۹۵ هـ.ق در شهر
مدینه دیده به جهان گشود.
رحلت آن بزرگوار در سال ۲۲۰ هـ.ق واقع شده است و سن ایشان هنگام
رحلت ۲۵ سال بوده است.
قول مشهور در ارتباط با رحلت این امام بزرگوار این است که ایشان توسط
معتصم خلیفه عباسی مسموم شده و به
شهادت رسیده‌اند.
ابن شهر آشوب می‌نویسد: «امام جواد ـ علیه‌السلام ـ در آخر
ذی‌القعده در
بغداد مسموم شد».
ابن فتال نیشابوری می‌نویسد: «امام جواد ـ عليه‌السلام ـ در آخر ذی‌القعده به‌واسطه
سم به شهادت رسید».
سیدمحمدکاظم قزوینی می‌نویسد: «چیزی که واضح است و شکی در آن نیست، این است که امام جواد ـ عليه‌السلام ـ به مرگ طبیعی از دنیا نرفته است. هیچ‌یک از مورخین نگفته‌اند که امام به‌واسطه مرضی یا دردی از دنیا رفته است؛ بلکه قول صحیح آن است که بگوییم: مورخین و محدثین (الا تعداد بسیار نادری) اتفاق بر این دارند که امام جواد ـ عليه‌السلام ـ را معتصم مسموم کرد.
مسعودی می‌نویسد: «هنگامی که
امام جواد ـ عليه‌السلام ـ به عراق (بغداد) آمد معتصم و جعفر (پسر مأمون) در فکر کشتن امام جواد ـ عليه‌السلام ـ بودند، جعفر خواهرش ام‌الفضل را وسیله اجرای نیرنگ خود قرار داد؛ زیرا می‌دانست که
ام‌الفضل، با اینکه علاقه شدیدی به امام جواد داشته، از آن حضرت روی گردانده است؛ زیرا ام‌الفضل دارای فرزند نشد؛ ولی سمانه (همسر دیگر امام) دارای فرزند گردید. بر همین اساس ام‌الفضل جواب مثبت به برادرش جعفر داد و آنها مقداری زهر در درون
انگور رازقی نمودند. امام جواد ـ عليه‌السلام ـ انگور رازقی را دوست می‌داشت وقتی آن حضرت از آن انگور خورد مسموم گردید...».
طبری نیز می‌نویسد: «سبب وفات امام جواد ـ عليه‌السلام ـ این بود که ام‌الفضل دختر
مأمون وقتی دید خداوند از
همسر دیگری فرزندی به امام
جواد ـ عليه‌السلام ـ داده است، با سمی که در دانه‌های انگور وارد کرد، امام ـ عليه‌السلام ـ را به شهادت رساند».
مرحوم
مجلسی نقل کرده شهادت آن حضرت به‌واسطه سعایت ابی‌داود،
قاضی وقت در نزد
خلیفه و با دست کاتب معتصم انجام گرفته است.
در این روایت نیز شهادت آن حضرت را به‌واسطه سمی می‌داند که کاتب معتصم به امام جواد ـ عليه‌السلام ـ داده است.
هرچند
شیخ مفید در «ارشاد» می‌نویسد: «برای من ثابت نشده است که ایشان مسموم شده باشند».
اما ایشان اولاً: قول به مسموم شدن امام جواد ـ عليه‌السلام ـ را به‌عنوان یکی از اقوال در شهادت ایشان بیان کرده است.
ثانیاً: ایشان چند صفحه بعد در کتابش روایتی را
ذکر می‌کند که این روایت دلالت بر این دارد که آن حضرت مورد سوء قصد واقع شده‌اند.
ایشان به نقل از اسماعیل بن مهران روایت می‌کند که گفت: هنگامی که امام جواد ـ عليه‌السلام ـ بار اول (دوران مأمون) از مدینه به بغداد آمد، به آن حضرت عرض کردم: فدایت گردم، من در مورد شما در این سفری که در پیش دارید، ترس دارم (می‌ترسم شما را بکشند) بعد از شما چه کسی عهده‌دار
امامت می‌شود؟ آن حضرت فرمود: آنچه را گمان می‌کنی در این سال رخ نمی‌دهد. هنگامی که معتصم در سال ۲۲۰ هـ.ق آن حضرت را از مدینه به بغداد طلبید، باز به محضرش رفتم و عرض کردم: فدایت گردم، شما از مدینه می‌روید، امام بعد از شما کیست؟ آن حضرت گریست؛ سپس فرمود: در این سال بر من نگران باش امامت بعد از من از آن پسرم علی (
امام هادی عليه‌السلام) است.
علاوه بر اینکه حدیثی هم از
ائمه شیعه روایت شده که قول مشهور را تأیید می‌کند. در حدیثی
امام حسن ـ عليه‌السلام ـ می‌فرماید: «ما منّا الّا مسموم او مقتول»
هیچ‌یک از ما ائمه نیست، مگر اینکه یا مسموم می‌شویم و یا (با غیر سم) کشته می‌شویم.
بعد از شهادت امام جواد ـ عليه‌السلام ـ فرزندشان امام هادی ـ عليه‌السلام ـ به تغسیل و تکفین و
نماز بر ایشان پرداخت.
و هرچند معتصم خواستار این بود که امام جواد ـ عليه‌السلام ـ مخفیانه
دفن شود و کسی در تشییع جنازه ایشان حاضر نشود، لیکن
شیعیان به این امر آگاه شدند، از منازل خویش خارج شدند و حدود ۱۲۰۰۰ نفر آن حضرت را
تشییع کردند و به خاک سپردند.
امام جواد ـ عليه‌السلام ـ در سال ۲۲۰ هـ.ق در بغداد به‌واسطه سمی كه به آن حضرت داده شد، به شهادت رسيدند. مسبب اصلی اين اقدام زشت
خلیفه عباسی معتصم برادر مأمون بوده است. عموم
مورخان و
محدثان قائلند كه اين سم توسط ام‌الفضل همسر ايشان به آن حضرت داده شده است.
سایت اندیشه قم
