رجعت شهدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رجعت، شهدا، مؤمنان، کافران، ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف).
پرسش: می‌گویند وقتی امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) ظهور می‌کند، همه شهدا با امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) می‌آیند، لطفا اگر می‌شود در مورد این موضوع توضیح دهید؟
پاسخ: رجعت یک امر مسلّم است که رجعت
معصومان (علیهم‌السّلام) و عده‌ای از یاران
امام زمان (علیه‌السلام) و وزیران حضرت و بعضی یاران ائمه اطهار و شیعیانشان و نیز
شهدا و تعدادی از
مؤمنین و هم‌چنین رجعت ظالمین و دشمنان خدا و رسول خدا و ائمه اطهار و انبیا و مؤمنین، و محاربین حق و منافقین را دربر می‌گیرد؛ یعنی چه رجعت عام باشد و چه خاص، قدر مسلّم و متیقن آن، رجعت این دو گروه از مؤمنین و کفار محض است که در ذیل بیان می‌شود.
بنابراین
شهدا (کسانی که در راه خدا کشته شده‌اند)، رجعت خواهند کرد و براساس
روایات، اشاره به مطلق افرادی دارد که در راه خدا کشته شده‌اند و هیچ اختصاصی به شهدا در زمان خاص و مکان خاص داده نشده است.
روایات زیادی و نیز آیاتی از
قرآن کریم دلالت بر رجعت دارند؛ به گونه‌ای که اصل وقوع رجعت از ضروریات مذهب حقّة
شیعه به حساب می‌آید؛ اما اینکه آیا رجعت عام است و شامل همه مؤمنین که تا آن زمان از دنیا رفته‌اند می‌شود یا خاص است و فقط شامل
مؤمنان محض و
کافران محض می‌گردد، روایات مختلف‌اند:
از برخی روایات استفاده می‌شود که رجعت، عام است نسبت به مؤمنین، همه مؤمنین رجعت می‌کنند و به
دنیا برمی‌گردند. کسانی که کشته و
شهید شده‌اند، بعد از رجعت به مرگ طبیعی می‌میرند و گروهی که به مرگ طبیعی مرده بوده‌اند، بعد از رجعت کشته می‌شوند.
حدیثی از امام رضاچنانچه از
امام رضا (علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: «
من مات من المؤمنین قتل، و من قتل منهم مات»؛
هرکس از مؤمنین (قبل از رجعت) به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشد، بعد از
رجعت کشته می‌شود و هر کس قبل از رجعت کشته شده باشد، بعد از رجعت به مرگ طبیعی می‌میرد.
حدیثی از امام باقرو نیز از
امام باقر (علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: «
لیس من قُتِلَ باالسیف کمن مات علی فراشه، اِنَّ من قتل لابد ان یرجع الی الدنیا حتی یذوق الموت»؛
کسی که (از مؤمنین) کشته شده باشد، ناگزیر باید به دنیا برگردد تا بعد از رجعت به مرگ طبیعی بمیرد.
و نیز این
حدیث از امام باقر (علیه‌السلام) که فرمود: هر مؤمنی ناگزیر است از دو
مرگ: کشته شدن و مردن به مرگ طبیعی کسی که قبل از رجعت کشته و
شهید گردیده، بعد از رجعت به مرگ طبیعی می‌میرد و کسی که قبل از رجعت به مرگ طبیعی از
دنیا رفته، زنده می‌شود تا کشته و شهید شود و هیچ‌کس از این امت (
اسلام) ـ چه نیکوکار و چه فاجر ـ نیست مگر اینکه رجعت خواهد کرد، تا جزای اعمالش را ببیند. بنابراین براساس این روایات رجعت عمومیت دارد.
از برخی روایات استفاده می‌شود که رجعت عمومیت ندارد و اختصاص دارد به مؤمنین خالص و محض و کافران محض.
حدیثی از امام صادقچنانچه از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: «
... و ان الرجعة لیست بعامةٍ و هی خاصّةٌ لا یرجع الا من محض الایمان محضاً و محض الشرک محضاً »؛
رجعت عمومیت ندارد و خاص است، رجعت نمی‌کند مگر کسی که
ایمان خالص داشته و
مؤمن محض است و (نیز کسی که) کافر محض بوده است. براساس این
روایت، رجعت اختصاص به مؤمنین و کافران محض دارد و لذا همه مؤمنین و کافران رجعت نخواهند کرد؛ لذا بعضی
علما (مثل شیخ حر عاملی (رحمة‌الله‌علیه)) روایاتی را که دلالت بر رجعت عام داشت، به واسطه این روایات و روایات خاصی دیگر تقیید کرده و فرموده است، رجعت، عام نیست؛ بلکه مختص به مؤمنان و کافران محض است.
با توجه و دقت در این دو دسته روایات که مجموع روایات باب رجعت را دربر می‌گیرند، یک امر مسلّم به نظر می‌رسد و آن رجعت
معصومان (علیهم‌السلام) و عده‌ای از یاران
امام زمان (علیه‌السلام) و وزیران حضرت و بعضی یاران
ائمه اطهار و شیعیانشان و نیز
شهدا و تعدادی از مؤمنین است و از طرف دیگر، رجعت ظالمین و
دشمنان خدا و رسول خدا و ائمه اطهار و
انبیا و مؤمنین، و محاربین حق و
منافقین است؛ یعنی چه رجعت را بگوییم عام است و چه بگوییم خاص است، قدر مسلّم و متیقن آن، رجعت این دو گروه از مؤمنین و کفار است که به تفصیل بیان شد و رجعت این دو گروه، گذشته از اینکه قدر متیقن دو دسته از روایات است، روایات خاصی نیز بر رجعت هر کدام از اینها دلالت دارد.
بنابراین شهدا (کسانی که در راه
خدا کشته شده‌اند)، رجعت خواهند کرد و همان‌گونه که در روایات آمده، اشاره به مطلق افرادی دارد که در راه خدا کشته شده‌اند و در روایات هیچ اختصاصی به شهدا در زمان خاص و مکان خاص داده نشده است؛ چنانچه پیش از این به روایتی از امام رضا (علیه‌السلام) اشاره شد که فرمود: «
و من قتل منهم مات ...»؛
یعنی تمام کسانی که در راه خدا شهید شده‌اند، رجعت خواهند کرد.
۱. سیمای آفتاب، حبیب‌الله طاهری.
۲. موعود امم، شیخ عباس ـ شیخ‌الرئیس.
۳. بحارالانوار، ج۵۳.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رجعت شهدا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۷/۰۶.
