راه‌های خدایی شدن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خدایی شدن، شناخت خدا، ایمان به پیامبر (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)، ذکر خدا.
پرسش: اگر کسی بخواهد خدایی شود، باید چه کارهایی را انجام دهد و راه و روش خدایی شدن چیست؟
پاسخ: برخی راه‌های خدایی شدن، عبارت‌اند از: ۱. شناخت خدا و پرستش او؛ ۲. ایمان به پیامبر (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) و اعتراف به رسالت او؛ ۳. ایمان به روز قیامت و علاقه به معصومان (علیهم‌السلام)؛ ۴. احیای فضایل در وجود خود (مانند ذکر خدا، روزه، صداقت، صبر و مقاومت، اخلاص در عقیده و عمل، و حسن خلق)؛ ۵. انجام مستحبات.
انسان اگر بخواهد به کمالات عالی انسانی نائل آید و به آن‌چه که
خداوند طالب است، وصول پیدا کند، باید آن‌چنان
عمل کند و رفتار نماید که خداوند فرموده و بیان کرده است. ما در این‌جا به نکاتی هر چند به طور اجمال برای رسیدن به قرب الهی و خدایی شدن عرض می‌کنیم.
جوهره انسانی در
عبودیت و
بندگی خدا نهفته است و انسان بدون
عبادت، امتیازی بر سایر حیوانات ندارد و تنها از امتیازات تکوینی مثل
عقل برخوردار است، بدون این‌که
حق آن‌ها را ادا کرده باشد. کسی که از
عبادت خدا خودداری کند، در حقیقت راه
کمال انسانی را بر خویش مسدود کرده است؛ چراکه رسیدن به کمال انسانی تنها از این طریق میسر است و اگر شیوه زندگی
مردان بزرگ را
مطالعه کنیم، خواهیم دید که از اصول جداناشدنی
زندگی آنان، بندگی خداست و این‌که مطیع اوامر الهی باشند و دستورات الهی را با
نیت خالص انجام دهند و در مقابل دستورات الهی
استکبار و خودرایی نداشته باشند و
حلال و حرام خدا را در نظر داشته باشند.
اگر
ایمان به
پیامبر و رسالت او در ما وجود داشته باشد و تقویت شود، باعث نجات ما از
انحرافات و شبهه‌ها می‌گردد؛ زیرا فرمان پیامبر همان فرمان خداوند است و رمز نجات انسان در
اطاعت از فرمایش خداوند و پیامبر گرامی اسلام
حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است و احکامی که توسط پیامبر آورده شده و ابلاغ شده، تامین‌کننده سعادت انسان در
دنیا و آخرت است.
انسانی که بخواهد به قله‌های معرفت نائل آید و از نظر اعتقادی سالم باشد می‌بایست بداند که
قیامت و روز جزایی در کار است و روزی انسان‌ها برای عرضه
اعمال خود در دادگاه
عدل الهی حاضر می‌شوند و هر کس در آن
روز به مجازات عمل خود نائل می‌آید. به فرموده پیامبر گرامی اسلام تنها راه نجات عمل به
قرآن و فرمایش
اهل بیت پیامبر (علیهم‌السّلام) است.
لذا پیامبر گرامی اسلام در ضمن حدیث شریف بیان فرموده که: «
اِنی تارک فیکم الثقلین کِتابَ الله و عترتی لان تمسکتُم بهما لن تضلوا مِن بعدی ابداً من دو چیز گران‌بها و ارزشمند نزد شما به یادگار می‌گذارم،
قرآن کریم و اهل بیتم. هر کس به آنان عمل کنند، هرگز گمراه نمی‌شود».
برای رسیدن به فضایل اخلاقی باید کارهایی را انجام داد که در این‌جا به مصادیق چندی اشاره می‌شود.
یکی از راه‌های رسیدن به
قرب الهی و فضایل عالی،
ذکر و
یاد خدا است و
ذکر خدا در
نماز و
دعا تجلی پیدا می‌کند و اگر انسان به نماز و دعا اهمیت دهد و با حضور دل آن‌ها را انجام دهد، یک نورانیت و صفایی در دلش ایجاد می‌شود و از طرفی این نماز و دعا باعث می‌شود که از
معصیت دوری کند و مقرب درگاه الهی گردد.
یکی از عبادات بزرگ که در
تزکیه و
تهذیب نفس و
خودسازی آثار فراوانی دارد،
روزه است و در فضیلت آن
احادیث زیادی وارد شده است.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «
روزه سپری است برای حفظ از
آتش دوزخ».
یکی از فضایل اخلاقی که نقش بزرگی در سازندگی انسان دارد،
صداقت در عمل و گفتار است.
به همین جهت
خداوند فرمان می‌دهد: «
یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ ای کسانی که
ایمان آورده‌اید از خدا بترسید و با صادقان باشید».
صداقت منشأ
خیر و
برکت و پاکی است و دروغ منشا زشتی‌ها و مشکلات؛ و کسی که آلوده به زشتی‌ها باشد، نمی‌تواند به
قرب الهی نائل آید و
محبت الهی در دلش ایجاد نمی‌شود.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرموند: «
مُن صَدَقَ لِسانُهُ زکی عَمَلُهْ کسی که
زبان راست‌گویی داشته باشد، عملش پاک می‌شود».
یکی دیگر از عواملی که در سازندگی انسان نقش بسزایی دارد، شکیبایی در برابر مشکلات است؛ زیرا بر اثر
صبر روح آدمی قوی می‌شود و در نتیجه سختی‌های روزگار، او را از پای در نمی‌آورد؛ بلکه چون کوهی استوار از عهده
امتحانات الهی پیروزمندانه برمی‌آید و سرانجام می‌تواند به قرب الهی دست یابد. البته صبر به معنای تن دادن به خواری و خفت و تسلیم شدن در برابر مشکلات نیست؛ از‌این‌رو بسیاری از عالمان اخلاق برای صبر سه شاخه ذکر کرده‌اند که در حقیقت برگرفته از
روایات است:
الف. صبر و مقاومت در مقام اطاعت دستورهای الهی.
ب. شکیبایی در برابر انگیزه‌های
گناه و شهوات سرکش.
ج. استواری و صبوری به هنگام نزول
مصیبت.
یکی از عوامل
تهذیب نفس،
اخلاص است. اخلاص یعنی هر گفتار و هر کرداری که شخص انجام می‌دهد، تنها و تنها برای
پروردگار جهان باشد. هر عبادتی که چنین نباشد، اخلاص در آن نیست؛ مثلاً اگر
نماز بخواند و قصدش این باشد که مردم او را ببینند و از او تعریف کنند، این
عمل فایده‌ای ندارد.
امام علی (علیه‌السّلام) فرموده‌اند: «
امارات السَعاده اِخلاصُ العَمَلِ اخلاص در عمل، از علایم
سعادت است».
یکی از راه‌های خودسازی این است که هرگاه نفس
غضب کرد و افسار گسیخت، آن را رام کند و به
آرامش دعوت کند. چه اگر نفس آدمی سرکشی کند، خانمان‌ها را بر باد می‌دهد و انسان بداخلاق
دین خود را تباه می‌سازد و لذا انسان
مؤمن باید سعی کند اخلاق نیکو و محبت‌آمیز با
خانواده و هم‌نوعان داشته باشد.
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند: «
اَکْثَرِ مَا یُدْخِلُ النَّاسَ الْجَنَّةَ تَقْوَی اللَّهِ وَحُسْنُ الْخُلُقِ بیشتر چیزی که مردم را وارد
بهشت می‌کند،
تقوا و
حسن خلق است».
مخصوصاً انجام
نمازهای مستحبی و به خصوص
نماز شب که آثار و برکات خاصی در
خودسازی و تزکیه درون دارد و بیشتر علمای ما که به مقامات عالی معرفتی رسیده‌اند به خاطر نماز شب‌ها و انجام امور
مستحب بوده است.
۱.سید یوسف ابراهیمیان آملی، خودشناسی در تربیت اسلامی، ناشر مؤلف، ۱۳۷۸، ج۱ و ۲ و ۳.
۲. محمدتقی مصباح یزدی، ره توشه، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۷۵، ج۱ و ۲.
۳. محمدحسن آموزگار، اسلام و تزکیه نفس، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۸۱ ش.
۴. فریده مصطفوی و همکاران، روش خودسازی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۸۰ ش.
۵. چهل حدیث امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، کتاب بسیار ارزشمندی است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «راه‌های خدایی شدن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۵/۱۴.
