مسلمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اسلام، مسلمان،
تسلیم، مسلم.
پرسش: لطفاً با استفاده از آیات قرآنی به طور واضح "مسلمان" را تعریف و معنا کنید؟
در اصطلاح
قرآن، مسلمان به معنای تسلیم مطلق در برابر فرمان خدا و توحید کامل و خالص از هر‌گونه
شرک و دوگانهپرستی است و به همین جهت است که قرآن کریم
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) را مسلمان معرفی می کند.
از آن جا که
دین در پیش‌گاه خدای متعال،
اسلام است «ان الدین عندالله الاسلام» بنابراین همه کسانی که
دین خدا را در زمان خودشان پذیرفته باشند و مطیع دستورات الاهی باشند مسلمان‌اند.
یعنی طبق نظر قرآن تمام پیروان
ادیان آسمانی در زمان خودشان مسلمان بودند؛ و مسیحی‌ها، یهودی‌ها و ... تا زمانی که دینشان به سبب دین جدید
نسخ نشده بود، مسلمان بودند؛ چرا که تسلیم پروردگار بودند و اگر
یهودی یا
مسیحی به آنها گفته می‌شد به اعتبار پیامبرانشان بود و گرنه همان‌گونه که بیان کردیم به تمام
ادیان الاهی اسلام اطلاق می‌شود و آنها تنها در
شریعت متفاوتند.
بله امروزه مسلمان به پیروان
دین خاتم اطلاق می‌شود، چرا که آنان با پذیرفتن دین اسلام و اعتقاد به تمام پیامبران و شرایع آسمانی، تسلیم بودن خود را در برابر
پروردگار اعلام کرده‌اند. طبق این معنا اکنون به پیروان ادیان دیگر مسلمان گفته نمی‌شود؛ زیرا که با نپذیرفتن دین خاتم، از تسلیم در برابر خدا سرپیچی کردند و وصف مسلمانی و تسلیم بودن را از خودشان دور کردند.
البته؛ مسلمان واقعی کسی است که هم به زبان و هم در عمل تسلیم احکام و دستورات الاهی باشد؛ یعنی هم به
زبان اقرار به
وحدانیت خدا و رسالت پیامبران و
پیامبر خاتم داشته باشد و هم در عمل به احکام و دستورات دینی اعم از قوانین اجتماعی نظیر مراعات حقوق دیگران، احترام به حقوق شهروندی و ... و احکام فردی مانند
نماز،
روزه و... پایبند باشد. در قرآن از مسلمان واقعی به
مومن تعبیر می‌شود.
برای روشن شدن معنای مسلمان در فرهنگ قرآن ضروری است، ابتدا معنای اسلام بررسی و تبین شود.
واژه "اسلام" مصدر باب افعال از "س ل م" به معنای
صحت، عافیت و دوری از هر‌گونه عیب، نقص و فساد است و در باب افعال دارای معانی زیر است:
انقیاد،
اطاعت و
امتثال امر و
نهی بدون هیچ‌گونه اعتراض.
قرآن هم در این معنای وسیع، اسلام را استعمال کرده است، آن جا که می فرماید: تمام کسانی که در
آسمان و
زمین هستند، یا تمام موجوداتی که در آسمان و زمین هستند، مسلمان و در برابر فرمان خدا تسلیم‌اند از روی (
اختیار، یا
اجبار) تکویناً یا تشریعاً.
اما اسلام انسان برای خدای تعالی، وصف رام بودن و پذیرش
انسان است، نسبت بهر سرنوشتی که از ناحیه خدای سبحان برایش تنظیم می‌شود، چه سرنوشت تکوینی، از
قدر و
قضاء و چه تشریعی از اوامر و نواهی و غیر آن.
بنابراین، اسلا وصفی خاص با مفهومی مستقل در کنار اوصافی چون
ایمان و
احسان است.
در اصطلاح، اسلام بر شریعت پیامبر خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) اطلاق شده است.
رابطه میان معنای اصطلاحی و معنای لغوی اسلام این است که
دین اسلام سراسر
اطاعت و
تسلیم در برابر خداوند و پذیرش و
انقیاد اوامر، بدون هیچ‌گونه اعتراضی است.
در فرهنگ قرآن، مسلمان تنها به پیرامون پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) اطلاق نمی شود، بلکه اسلام به معنای وسیع کلمه (معنای لغوی)، تسلیم مطلق در برابر فرمان
خدا و توحید کامل و خالص از هر گونه
شرک و دوگانهپرستی است و به همین جهت است که قرآن کریم حضرت ابراهیم (علیه السلام) را مسلمان معرفی می‌کند.
اگر خدای متعال به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید: بگو هر آینه من مأمورم که نخستین کس باشم که تسلیم امر خدا شده باشد.
اوّلین مسلمان در این جا، به معنای تسلیم مطلق در برابر خداوند در میان امت خود، است (معنای اصطلاحی) و گرنه شکی نیست که پیامبران گذشته و پیروانشان هم، مسلمان و تسلیم در برابر فرمان الاهی بودند.
بهر‌حال، آنچه را که از
آیه ۸۵
سوره آل عمران (هر کس غیر از اسلام را دین خود برگزیند، از او پذیرفته نیست)، هم‌چنین از آیه ۳
سوره مائده (امروز دین شما را به کمال رساندم ...و اسلام را دین شما برگزیدم) استفاده می‌شود، مسلمان به پیروان
دین اسلام اطلاق می‌شود؛ زیرا که آنان با پذیرفتن دین اسلام و اعتقاد به تمام پیامبران و
شرایع آسمانی، تسلیم بودن خود را در برابر پروردگار اعلام کرده‌اند. طبق این معنا، اکنون به پیروان ادیان دیگر مسلمان گفته نمی‌شود؛ زیرا که با نپذیرفتن دین خاتم از تسلیم در برابر خدا سرپیچی کردند و صفت مسلمانی و تسلیم بودن را از خودشان دور کردند. پس مسلمان به معنای خاص به کسانی گفته می‌شود که به
یگانگی خدا و به رسالت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) اقرار داشته باشند، اگر چه به بسیاری از احکام و دستورات دینی پایبند نباشند. این معنا از (آیه ۱
سوره حجرات) هم استفاده می‌شود. آنجا که عده‌ای از اعراب آمدند خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و برای آن که بر آن حضرت منت بگذارند، گفتند: ما
ایمان آورده‌ایم و
مؤمن شدیم. از طرف خدای متعال به پیامبر
وحی شد به آنها بگو که ایمان نیاوردید. بلکه بگویید اسلام آوردیم و مسلمان شدیم. البته این اسلام و مسلمانی، ظاهری است، نه واقعی.
مسلمان واقعی کسی است که هم به زبان و هم در عقیده و هم در عمل تسلیم احکام و دستورات دینی باشد؛ یعنی هم به زبان اقرار به
وحدانیت خدا و رسالت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) داشته باشد و هم در عمل اوامر و نواهی خداوند را اجرا کند.
مسلمان واقعی کسی است که به احکام دینی اعم از قوانین اجتماعی، نظیر
حق الناس،
حقوق شهروندی و... و احکام فردی مانند
نماز،
روزه، و ... پایبند باشد.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مسلمان» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۲۹.
