یوم الحسرة
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روز حسرت.
پرسش: تفاوت دار الحسرة با یوم الحسرة چیست؟
پاسخ: در
قرآن و روایات تعبیر «دار الحسرة» نیامده است. تنها عبارت «یوم الحسرة» (به معنای روز
حسرت و افسوس خوردن بر چیزهایی که از دست رفته به کار گرفته شده است) یک بار در قرآن و در روایات فراوان استفاده شده است. منظور از«یوم الحسرة» در قرآن و روایات روز
قیامت (رستاخیز) است؛ زیرا در روز رستاخیز اهل
بهشت حسرت خواهند خورد که می‌توانستند بهتر از این باشند و به درجات بالاتری برسند و اهل
دوزخ حسرت خواهند خورد که ای کاش گناهکار نبودند و جهنمی نمی‌شدند.
در
قرآن کریم از قیامت و منزل اصلی
انسان با نام‌های مختلفی یاد شده است. الواقعة، الراجفة، الطامة، الصاخة، الحاقة، یوم الفصل، یوم الندم، یوم النشور، یوم الحق، یوم المسئلة، یوم الحساب، یوم المحاسبة و یوم التلاق و
یوم الحسرة ... نام‌هایی است که در قرآن برای قیامت ذکر شده است.
معنای اصلی حسرت
آشکار شدن و انکشاف است.
گفته شده؛ چون در قیامت حقایق و اسرار روشن می‌شود (روزی که اسرار باطن شخص آشکار شود)
آن را
روز حسرت خوانده‌اند.
حسرت به معانی دیگری نیز استعمال شده است؛ از جمله به معنای" پشیمان شدن" (به‌خاطر چیزی که از دست رفته و قابل جبران نباشد) و چون در اثر آشکار گشتن حقایق، انسان به‌شدت
نادم و پشیمان می‌گردد، آن را روز حسرت خوانده‌اند. این استعمال در حقیقت استعمال در لازمه معنا و مجاز است.
همچنین گفته شده است که حسرت به معنای" از حرکت بازماندن" هم به کار گرفته می‌شود. طبق این بیان چون آدمی در قیامت از
حرکت می‌ماند و دیگر نمی‌تواند عملی انجام دهد و کارش یکسره می‌شود و به تعبیر قرآن «در آن روز همه چیز پایان می‌یابد»
و نمی‌تواند جبران گذشته را بکند، رستاخیز را روز حسرت خوانده‌اند.
همچنین به معنای "تحیر" نیز آمده و قیامت را روز حسرت نام نهاده‌اند؛ چون در آن روز بشر به‌خاطر صحنه‌های تازه و عجیبی که می‌بیند، حیران و سرگردان است.
تعبیر «دار الحسرة» در متون اصیل دینی اعم از آیات قرآن و روایات نیامده است؛ ولی عبارت «یوم الحسرة» هم در قرآن و هم در روایات ذکر شده است.
در قرآن می‌خوانیم: «
وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِیَ الْأَمْرُ وَ هُمْ فی غَفْلَةٍ وَ هُمْ لا یُؤْمِنُون »؛ «و ای رسول ما
امت را از روز
غم و حسرت بترسان که آن روز دیگر همه چیز پایان می‌یابد و مردم سخت از آن روز غافل‌اند و به آن
ایمان نمی‌آورند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر این آیه می‌فرماید: از سیاق آیه فهمیده می‌شود که علت حسرت خوردن آنها این است که کار پایان می‌پذیرد و از نتیجه اعمال خویش در دنیا مطلع می‌شوند و متوجه می‌شوند که ضرر کرده‌اند و آنچه را که می‌توانستند به دست آورند از دست داده‌اند و در ادامه آیه می‌فرماید: سبب این ضرر و زیان غفلتشان در دنیا بوده است.
روز حسرت، روزی است که مردم به‌خاطر کوتاهی که در اطاعت
خدا کرده‌اند، حسرت می‌خورند.
حضرت امیر المؤمنین ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: «ای وای بر انسان غافل و بی‌خبری که عمرش دلیلی ضد اوست و روزگارش او را به بدبختی و
شقاوت می‌کشاند».
روایت زیبایی در
تفسیر آیه یاد شده هم در منابع
شیعه و هم در منابع
اهل سنت با کمی اختلاف، نقل شده است که
معصوم ـ علیه‌السلام ـ با تمثیل زیبایی تفسیر آیه را بیان می‌کند. از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ تفسیر این آیه را پرسیدند. امام فرمود: « پس از آنکه
بهشتیان در بهشت و اهل
جهنم در جهنم قرار گرفتند، ندادهنده‌ای از سوی خداوند ندا می‌کند: ای اهل بهشت و ای اهل جهنم! آیا می‌دانید مرگ به چه شکلی می‌باشد. پاسخ می‌دهند نه. مَثل مرگ، مَثل قوچ خاکستری رنگی است که در بین بهشت و جهنم می‌ایستد. سپس همه را فرا می‌خوانند نزدیک بیایید و به
مرگ نگاه کنید. پس نزدیک می‌آیند. سپس به فرمان خداوند حیوان را ذبح می‌کنند و می‌گویند: ای اهل بهشت برای همیشه در
بهشت خواهید ماند و مرگی نیست و ای اهل جهنم برای همیشه جهنمی هستید و مرگی وجود ندارد»؛ سپس
امام ـ علیه‌السلام ـ افزود: این معنای بیان خداوند است که فرمود:«آنان را از روز حسرت بترسان، در آن هنگام که همه چیز پایان می‌یابد و آنها در
غفلت هستند
و ایمان نمی آورند» یعنی کار بهشتیان با جاودانه شدن در بهشت و کار اهل جهنم با جاودانه ماندن در جهنم یکسره می‌گردد.»
در برخی از منابع در ادامه
حدیث آمده است: «اهل بهشت چنان فرحناک شوند که اگر کسی در آنجا مردنی بود، از شادی می‌مرد و اهل
دوزخ چنان فریاد می‌کشند که اگر کسی مردنی بود، از ناراحتی جان می‌سپرد.
بله، در آن دنیا هم گناهکاران حسرت خواهند خورد که چرا کار نیک انجام ندادند و هم نیکوکاران حسرت خواهند خورد که ای کاش! بیشتر کارهای نیک و شایسته انجام می‌دادند. اهل بهشت بر لحظه‌ای که در آن به
یاد خدا نبوده‌اند تأسف خواهند خورد و خود را سرزنش خواهند کرد.
رسول خدا می‌فرماید: دو کس در روز رستاخیز بیش از همه حسرت خواهند خورد: یکی فردی که می‌توانست در دنیا در پی کسب دانش باشد، ولی در پی آن نرفت و دومی فردی که به دیگری
دانش آموخت و یا گیرنده از آن دانش بهره‌مند شد؛ ولی
معلم بی‌بهره ماند و از دانش خویش سودی نبرد.»
باری، سستی در
دنیا حسرت
آخرت را به دنبال دارد.
پایگاه اسلام کوئست.
