گریه کردن در نماز شب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نمازشب، گریه، اشک.
پرسش: چرا در نماز شب اشک از دیدگانم جاری نمی‌شود؟
پاسخ: مسئله مُهم، به پا داشتن مداوم و با شوق نماز شب است و حتی اگر اشک انسان در
نماز جاری نشود، دلیل بر عدم پذیرش نماز نیست؛ بلکه می‌توان با استفاده از برخی راهکارها در جهت تکمیل ارزش نماز شب کوشید؛ از جمله: ۱. در موقع نماز متوجه باشیم که
خداوند ما را مشاهده می‌کند؛ ۲. جوری با خداوند راز و نیاز کنید، مثل این‌که آخرین وداع شما با نماز است؛ ۳. اعتراف به
گناهان باعث می‌شود انسان به خدا نزدیک‌تر شده، قلبش خاشع شود. علاوه بر این، یادآوری
گناهان، انسان را به حالت گریه کردن نزدیک‌تر می‌کند؛ ۴. برخی عالمان وارسته برای ایجاد نشاط در نماز شب توصیه می‌کردند که قبل از شروع به نماز مقداری خوراکی صرف شود.
گریه کردن هنگام نیایش، برترین ادب نزد
پروردگار است؛ چراکه اوج هیجان و
احساسات و
عشق و
علاقه در این هنگام بروز می‌کند و خبر از نرمی دل و خشوع قلب می‌دهد و آن هم دلیل پاک دلی و صفای باطن فرد گریه‌کننده است.
در روایت است که
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: اگر نتوانستید گریه کنید، خود را به حالت گریه‌کنندگان درآورید».
به قول شاعر:
آب کم جو، تشنگی آور به دست ••• تا بجوشد آبت از بالا و پست
تا نگرید طفلک نازک گلو ••• کی روان گردد ز پستان شیر او
راهکارهای گریه در نیایش ـ و به ویژه
نماز شب ـ عبارت‌اند از:
در موقع
نماز متوجه باشیم که خداوند ما را مشاهده می‌کند؛
چنان‌که پیامبر اکرم فرمودند: «خداوند را جوری
عبادت کن که تو او را می‌بینی؛ اگر تو او را نمی‌بینی، او تو را مشاهده می‌کند».
جوری با
خداوند راز و نیاز کنید مثل این‌که آخرین وداع شما با نماز است.
امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام) فرمودند: «وقتی نماز می‌خوانید مثل آن کسی باشید که می‌خواهد با نماز وداع کند»؛
زیرا ممکن است اجل نگذارد به نماز بعدی برسی، و خودِ
معصومین (علیهم‌السّلام) همین حال را داشتند.
وقتی امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) نماز می‌خواندند آتش‌سوزی در مکان مجاور آن حضرت اتفاق افتاد، برای خاموش کردن آن سروصدا شد، حضرت متوجه نشدند، بعد از آن‌که نمازشان تمام شد، به عرض ایشان رساندند که در این‌جا
آتش گرفته بود و ما داشتیم خاموش می‌کردیم و با این همه سروصدا شما متوجه نبودید؟! فرمودند خیر، عرض کردند: چه‌طور؟ فرمود من داشتم یک آتش دیگری را خاموش می‌کردم، من داشتم آتش آن
عالم را خاموش می‌کردم.
پس یکی از عواملی که می‌تواند در گریه کردن
انسان در حین عبادت نقش داشته باشد، به یاد
آتش روز قیامت بودن است.
اعتراف به تقصیرات و
گناهان باعث می‌شود انسان به خدا نزدیک‌تر شده، قلبش خاشع شود. علاوه بر این، یادآوری
گناهان، انسان را به حالت گریه کردن نزدیک‌تر می‌کند. مقصر دانستن خود در پیشگاه الهی، این‌که از عهده
تکالیف الهی برنیامده‌ایم، آن‌طور که باید اطاعت و فرمان‌برداری خدا نکرده‌ام، انسان را به گریه کردن وامی‌دارد.
چنان‌که امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام) در دعای ابوحمزه ثمالی با سوزوگداز چنین می‌گوید: «چه کسی بدحال‌تر از من است، اگر با این حالت به قبرم منتقل شوم، قبری که آن را برای خوابیدن مهیا نکرده‌ام، آن را با
عمل صالح فرش نکرده‌ام، چرا نگریم؛ در‌حالی‌که نمی‌دانم مسیر به چه طرف است. می‌بینم نفس با من خدعه می‌کند روزگارم با مکاری و عقاب
مرگ بر سرم پروبال گشوده، چرا نگریم؛ می‌گریم برای خروج نفس و جانم، می‌گریم برای تاریکی قبرم برای تنگی لحدم، می‌گریم برای سؤال نکیر و منکر از من، می‌گریم برای خارج شدن از قبرم؛ در‌حالی‌که برهنه و عریانم و ذلیل و حمل‌کننده بار اعمالم بر پشتم هستم ...».
برادر گرامی: باید بدانیم که
عبادات، توشه راه آخرت ماست، راهی بس دورودراز و دشوار پیش رو داریم. آیا این عبادات کفاف آن همه راه و برآوردن نیازهای ما را می‌کند. مگر ناله‌های
علی (علیه‌السّلام) بلند نیست که: آه از کمی توشه، دوری راه، ما، بیش از
دنیا در عقبه‌های بعدی در
قبر،
برزخ، محشر و آخرت، به
خدا و عنایات او سخت نیازمندیم. آیا این عبادت‌ها تأمین‌کننده آن همه نیازهاست؟ فکر کردن به این مسائل واقعاً انسان را وادار می‌کند که انسان در درگاه خدای منان زار زار
گریه کند؛ بلکه ضجه بزند. واقعاً
ائمه (علیهم‌السّلام) به خصوص علی (علیه‌السّلام) باور داشت که چنین نیازهایی وجود دارد که در موقع عبادت مانند مارگزیده به خود می‌پیچد و مانند مادر فرزنده مرده اشک می‌ریخت.
به
حدیث زیر توجه کنید:
ابودرداء می‌گوید: در مسجد
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) درباره اعمال اهل بدر وبیعه رضوان گفت‌وگو بود. من گفتم: عبادت و ورع علی بن ابی‌طالب از همه بیشتر است. وقتی این سخن به عده‌ای گران آمد، این خاطره را که خود شاهد آن بودم نقل کردم. شبی علی (علیه‌السّلام) را دیدم که در نخلستان پنهان شد، او را تعقیب کردم؛ ولی از نظرم ناپدید گشت، فکر کردم به خانه رفت؛ ولی صدای او را می‌شنیدم که می‌گفت: خدا ... آه از آن گناهی که من فراموشش کرده‌ام؛ ولی تو به حسابم نوشته‌ای، ... آه از آن آتش سوزان ... آن‌قدر گریست که بی‌هوش و بی‌حرکت شد، فکر کردم از
دنیا رفته است. به خانه زهرا (سلام‌الله‌علیها) رفتم تا خبر دهم،
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) فرمود این حالت، از خوف خدا برای علی (علیه‌السّلام) پیش می‌آید؛ سپس آبی آوردیم و علی (علیه‌السّلام) به هوش آمد و من نیز می‌گریستم. وقتی به هوش آمد، گفت ای ابودردا! چگونه مرا می‌بینی، آن‌گاه که در
قیامت، مرا به سوی حساب، فرا خوانند و
گناه‌کاران به عذاب خدا
یقین کنند.
برخی عالمان وارسته برای ایجاد نشاط در نماز شب توصیه می‌کردند که قبل از شروع به نماز مقداری خوراکی صرف شود.
البته در پایان، تذکر این نکته لازم است که مسئله مُهم، به پا داشتن مداوم و با شوق نماز شب است و حتی اگر اشک انسان در نماز جاری نشود، دلیل بر عدم پذیرش نماز نیست؛ بلکه می‌توان با استفاده از راهکارهای فوق در جهت تکمیل ارزش نماز شب کوشید.
۱. جوادی آملی، اسرار عبادت.
۲. فهری زنجانی، احمد، شمع سحر در فضیلت احکام و آداب نماز شب.
۳. ستاد اقامه نماز، نماز حقیقت درخشنده.
۴. امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، آداب نماز.
۵. قرائتی، محسن، یکصد و چهارده نکته درباره نماز.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «گریه کردن در نماز شب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۸/۱۶.
