وظایف مادر در برابر فرزند
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: وظایف مادر، فرزند، حق و تکلیف.
پرسش: وظایف مادری در برابر فرزند طبق قانون چیست؟
پاسخ:
ذکر این نکته لازم است که در حقوق
اسلام آن‌چه درباره نگهداری و
تربیت از وظایف مادر یا پدر نسبت به فرزند آمده است، درباره فرزندی است که به سن
رشد نرسیده و هنوز تحت قیمومیت والدین قرار داد.
اما برخی وظایف مادر در برابر طفل، عبارت‌اند از:
نگهداری طفل موارد زیر را دربر می‌گیرد:
به این موضوع در قانون مدنی ماده «۱۱۷۶» اشاره شده است: «مادر مجبور نیست که به طفل خود شیر بدهد». از گفتار فقهای امامیه نیز برمی‌آید که شیر دادن مادر از تکالیف
حضانت به شمار نیامده است؛ بنابراین مادر ملزم به شیر دادن کودک نیست. در صورتی که تغذیه طفل با شیر دیگری یا شیر خشک، یا شیر گاو و با
غذا، موجب ناراحتی یا بیماری کودک شود، مادر نمی‌تواند از شیر دادن به فرزند خود استنکاف نماید و ملزم به آن می‌شود؛ زیرا در این صورت حفظ نفس منوط به آن است؛ لذا ماده «۱۱۷۶» قانون مدنی می‌گوید: مادر مجبور است که به طفل خود شیر بدهد، اگر در صورتی که تغذیه طفل به غیر شیر مادر ممکن نباشد، در این صورت مادر می‌تواند هرگاه طفل دارایی داشته باشد و چنان‌چه دارایی ندارد و پدر قدرت بر تأدیه اجرت داشته باشد، برای شیر دادن به طفل خود
اجرت مطالبه کند و این امر منافات با وجوب شیر دادن ندارد؛ زیرا ممکن است عملی بر شخص
واجب باشد و استحقاق دریافت اجرت هم بر آن
عمل را داشته باشد.
تربیت طفل عبارت است از: آموختن طفل با آداب اجتماعی و
اخلاق متناسب با محیط خانوادگی او و هم‌چنین کوشش در فرا گرفتن طفل،
علم یا
صنعت یا
حرفه متناسب با زمان و وضعیت اجتماعی خانوادگی که بعداً بتواند از طریق آن عایدات کافی برای گذران زندگانی خود داشته باشد؛ لذا ماده «۱۱۷۸» قانون مدنی می‌گوید: «ابوین
مکلف هستند که در حدود توانایی خود به تربیت اطفال خویش برحسب مقتضی اقدام کنند و نباید آن‌ها را مهمل بگذارند.
نگاهداری و تربیت طفل با
پدر و مادر است؛ ولی قانون برای آن‌که بین پدر و مادر بر سر انتخاب روش لازم برای نگاهداری و تربیت او
اختلاف روی ندهد، چاره‌ای اندیشیده است که به اعتبار آشنا بودن به طرز نگاهداری طفل، تا دو سال در پسر و تا هفت سال در دختر، مادر را بر پدر مقدم دارد و هر عملی را که مادر برای نگاهداری طفل لازم بداند، انجام خواهد داد و پدر نمی‌تواند او را منع یا روش دیگری را بر او تحمیل نماید؛ زیرا تجانس روحی و اخلاقی مادر و آشنایی او به طرز نگاهداری و تربیت کودک در سنین مزبور بیش از پدر است؛ به همین خاطر ماده «۱۱۶۹» قانون مدنی مقرر می‌دارد «برای نگاهداری طفل، مادر تا ۲ سال از
تاریخ ولادت او اولویت خواهد داشت؛ پس از انقضای این مدت
حضانت با پدر است. قدر نسبت به اطفال اناث که تا سال هفتم حضانت آن‌ها با مادر خواهد بود».
در صورتی که نکاح بین ابوین منحل گردد یا در اثر ناسازگاری بدون انحلال نکاح به آنان در محل‌های جداگانه سکونت نمایند، طفل نزد کسی می‌ماند که در حضانت او بوده است و طرف دیگر نمی‌تواند بخواهد که طفل در حضانت او قرار گیرد، اگرچه دور باشد.
مطابق ماده «۱۱۶۸» قانون مدنی: «نگاهداری
اطفال هم
حق و هم
تکلیف ابوین است». بدین جهت طبق ماده «۱۱۷۵» قانون مدنی: «طفل را نمی‌توان از ابوین و یا از پدر یا از مادری که حضانت با اوست گرفت، مگر در صورت وجود علت قانونی». هم‌چنان که ماده «۱۱۷۲» قانون مدنی می‌گوید: «هیچ‌یک از ابوین حق ندارد در مدتی که حضانت طفل به عهده آن‌هاست، از نگاهداری او امتناع کند». کلمه نگهداری در ماده «۱۱۶۸» قانون مدنی به قرینه مواد «۱۱۷۲» و «۱۱۷۵» قانون مدنی، در معنی اعم استعمال شده است که شامل تربیت نیز می‌شود.
۱. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مواد ۱۱۶۸-۱۱۷۸.
۲. قانون مدنی، سیدحسن امامی، ج ۵، ص ۱۸۷-۱۹۵.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «وظایف مادر در برابر فرزند»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۱/۱۳.
