نماز خواندن در روز عاشورا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روز عاشورا،
ظهر،
نماز جماعت.
پرسش: نماز خواندن در روز
عاشورا چند سالی است که در وسط خیابان‌ها اقامه می‌گردد، آن هم به بهانه ظهر عاشورا و به یاد امام حسین ـ علیه‌السلام ـ مساجد را خالی می کنند و حتی خانم‌ها نیز ـ با اینکه در
رساله است که نماز خواندن زن در مقابل نامحرم و در بعضی جاها در
مساجد نیز مکروه می‌باشد ـ در آن شرکت می‌کنند و مهم‌تر اینکه راه عبور مردم را می‌بندند.
فلسفه و
حکمت این دستور مسئولین
جمهوری اسلامی چه می‌باشد؟
پاسخ: وقتی که در آیینه
احادیث و زلال روایات اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ سیمای نماز را می‌نگریم، به حقایق عمیقی نسبت به این عبادت دست پیدا می‌کنیم.
در جایی قبولی نماز موجب قبولی اعمال دیگر و رد آن سبب عدم پذیرش اعمال دیگر خوانده شده است. بار دیگر می‌خوانیم:
نماز اولین چیزی است که در
قیامت در مورد آن سؤال می‌شود، نماز پایه و
ستون دین است، نماز به‌منزله سر نسبت به تن می‌باشد
و... از سوی دیگر چون که دین اسلام یک دین همه بعدی و جاوید است، به جنبه
اجتماعی این
عبادت نیز تأکید دارد تا جایی که در تاریخ می‌خوانیم: حضرت
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ ظهر روز عاشورا مقابل لشکر دشمن ایستادند و نماز
جماعت خواندند. در روایات ما تعابیر عجیبی در مورد حقیقت عبادت‌های جمعی مثل نماز شده است و آثار متعددی برای آن شمرده شده؛ از جمله آنها:
پیامبر اسلام در روایتی می‌فرمایند: اگر
نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب‌تر از عبادت و شب‌زنده‌داری تا
صبح است. به‌خاطر همین فضیلت‌هاست که اگر تعداد نمازگزاران از ده نفر بیشتر شود،
فرشتگان عاجز از نوشتن
ثواب یک رکعت آن می‌شوند.
نماز جماعت مقدمه
وحدت صفوف و نزدیکی دلها و تقویت کننده
روح برادری است.
نماز جماعت نشان‌دهنده
قدرت مسلمانان و الفت دلها و انسجام صفوف است.
در نماز جماعت افراد در یک صف قرار می‌گیرند و امتیازات موهوم، صنفی، نژادی، زبانی، مالی و... کنار می‌رود و صفا و صمیمیت و نوع‌دوستی در دلها زنده می‌شود و روحیه فردگرایی،
انزوا و گوشه‌گیری از بین می‌رود. پس بهتر است با برطرف کردن کاستی‌ها این
فریضه الهی به شکل جماعت انجام شود. در ذیل به جوانب سؤال شما اشاره می‌کنیم:
از آنجایی که مملکت ما یک
مملکت شیعی‌مذهب است، روز عاشورا
تعطیل رسمی است و حتی کارکردن به‌خاطر درآمد، در روایات ما نهی شده است. در این روز بسیار باعظمت، مردم عزادار در خیابان‌ها به شکل هیئت‌های مختلف سینه‌زن، زنجیرزن و... ظاهر می‌شوند و برای امام خود سوگواری می‌کنند. همه ما آگاه هستیم که امام حسین ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: من به نماز عشق می‌ورزم و خود در اوج
جهاد مشغول نماز جماعت شدند. بهترین راه اثبات
عشق به ایشان و
عزاداری برای ایشان همانندسازی و پیروی از ایشان است. سال‌های قبل هیئت‌های عزادار در اوج مراسم خود مشغول
سوگواری می‌شدند، به‌گونه‌ای که بسیاری از
نماز ظهر غافل می‌شدند و به مراسم خود ادامه می‌دادند؛ اکنون بدین‌گونه است که هیئت‌ها برای مدت کوتاهی مراسم خود را تعطیل می‌کنند و هم‌زمان با امام خود مشغول نماز می‌شوند و سپس به عزاداری خود ادامه می‌دهند (یعنی هر شخص در جای خود که بوده، هست ولی نوع عبادتش به نماز تبدیل می‌شود)؛ البته اشکالاتی هم وجود دارد که باید برطرف شود.
در رساله‌های عملی علما ذکر شده اگر نماز خواندن در خیابان مزاحم عبور و مرور مردم باشد و مزاحمت تلقی شود،
حرام است و اگر باعث زحمت نشود،
مکروه است.
نمازهایی که در ظهر عاشورا خوانده می‌شود، در همان مسیر هیأت‌ها می‌باشد و اگر در خیابان دیگری باشد، از قبل اعلام می‌گردد تا مردم نسبت به آن مطلع باشند و مسیر خود را طوری تنظیم کنند که به کار خود برسند. در نماز جماعت ظهر عاشورا سعی شده که نماز طولانی نشود و به حداقل (انجام
واجبات) اکتفا شود؛ بنابراین مدت زمان آن نیز بسیار کوتاه است. از طرفی کراهت نماز خواندن در خیابان (بر فرض
ثبوت آن در آن زمان) به‌خاطر اهمیت آن و همرنگی با امام ـ علیه‌السلام ـ و جماعت آن دارای اثرات فردی و اجتماعی زیادی است که کراهت آن را از بین می‌برد.
اقامه نماز در آن زمان (ظهر عاشورا) به‌گونه‌ای است که اغلب در مسیر هیئت‌ها صورت می‌گیرد؛ اما این‌طور نیست که به‌کلی مساجد خالی شود، در برخی شهرها نماز جماعت را در مساجد بزرگ و جامع می‌خوانند، گاهی هم به‌خاطر کثرت
جمعیت و استقبال خوب مردم نماز در خیابان (مسیر هیئات، مدت کوتاه) انجام می‌پذیرد. و خالی شدن مساجد به‌خاطر «مصلحت بیشتر» (دعوت عمومی به نماز اول وقت، همرنگی با
نهضت عاشورا و اثبات عملی
شیعه بودنمان و بازداشتن جامعه از
منکرات و زشتی‌ها) است؛
و به فرض که در ظهر عاشورا مساجد خلوت شود، اما زمینه‌ای فراهم می‌گردد تا عده‌ای از مردم با نماز بیشتر آشنا شده و در سایر اوقات مساجد را پر کنند.
اسلام به پوشش زن‌ها اهمیت ویژه‌ای می‌دهد و یکی از پیام‌های
نهضت حسینی حفظ
حجاب و تأکید بر مسائل
مَحرم و نامحرمی است؛ به همین جهت در رساله‌ها می‌خوانیم: برای زن‌ها بهتر است که نماز را در خانه بخوانند؛ ولی اگر خود را از نامحرم به‌خوبی حفظ کنند، بهتر است در
مسجد بخوانند.
خانم‌ها که در قالب گروه‌های عزاداری پس از مردان واقع می‌شوند و آنان نیز مثل مردان برای مدت کوتاهی از حرکت می‌ایستند و نماز جماعت برگزار می‌کنند، آنها از خانه‌ها نمی‌آیند، آنجا هستند و مسلم است، نماز خواندن بهتر از ایستادن در آنجاست و این در حالی است که با
پوشش کاملاً اسلامی در محضر خداوند می‌ایستند، البته کمبودهایی هست که سال به سال آنها کمتر می‌گردند.
دوست صمیمی اصل اولی این است که مستحب است نماز در مسجد و به شکل جماعت برگزار شود؛ اما گاهی به‌خاطر حرکت‌های خودسرانه برخی از هیئت‌ها حرکت هیئات مختلف، شلوغی و ازدحام عزاداران و... تجمع در یک مسجد امکان ندارد؛ البته قبول دارم امکان دارد که طوری برنامه‌ریزی شود که زنان در جای محفوظ‌تر (دور از دید
نامحرم) بایستند و یا مردم در مساجد مختلف به نماز بایستند و این نیاز به برنامه‌ریزی جدی
مسئولین دارد؛ چون متأسفانه سال‌های زیادی است که عادت شده خلاف
سنت اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ عزاداران زیادی هنگام ظهر به عزاداری مشغول هستند، نه نماز.
به اميد روزی كه
فرهنگ نماز و نمازخوانی در كشور ما اجرا گردد.
«إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ؛ به‌درستی كه نماز (انسان را) از
فحشا و
منکر بازمیدارد».
سایت اندیشه قم
