مضطر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مضطر، اجابت دعا،
اسباب.
پرسش: دعای "امّن یجیب المضطرّ" در کجا آمده است؟
پاسخ: جملۀ "
أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوء" در قرآن سورۀ نمل آیۀ ۶۲
آمده است که می‌فرماید: یا کسی که دعای مضطر را
اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌سازد.
اگرچه
خداوند دعای همه را ـ هرگاه شرایطش مهیا باشد ـ اجابت می‌کند، ولی در آیه روی عنوان "
مضطر" تکیه شده است؛ به این دلیل که یکی از شرایط
اجابت دعا آن است که انسان چشم از
عالم اسباب به‌کلی بردارد و تمام
قلب و روحش را در
اختیار خدا قرار دهد، همه چیز را از آن او بداند و حل هر مشکلی را به دست او ببیند و این درک در حال اضطرار دست می‌دهد.
جملۀ "
أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوء" در
قرآن سورۀ نمل
آیه ۶۲
آمده است که می‌فرماید: یا کسی که دعای مضطر را اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌سازد.
توضیح اینکه از
امام صادق و
امام باقر ـ علیهماالسلام ـ نقل شده در
تفسیر این آیۀ شریفه فرمودند: آن خدایی که مضطر را اجابت می‌نماید؛ یعنی آن‌کس که از شدت گرفتاری و مشکلات به خدا پناهنده شده و آن‌چه که
انسان را ناراحت می‌کند، برطرف می‌فرماید.
اگرچه
خداوند دعای همه را ـ هرگاه شرایطش مهیا باشد ـ اجابت می‌کند، ولی در آیه روی عنوان "مضطرّ" تکیه شده است؛ به این دلیل که یکی از شرایط اجابت دعا آن است که انسان چشم از عالم
اسباب به‌کلی بردارد و تمام
قلب و روحش را در
اختیار خدا قرار دهد، همه چیز را از آن او بداند و حل هر مشکلی را به دست او ببیند و این درک در حال اضطرار دست می‌دهد. اگرچه چنین حالتی برای افرادی در غیر حالت اضطرار نیز وجود دارد، اما عموم افراد این‌گونه نیستند.
درست است که عالم، عالم اسباب است و
مؤمن نهایت تلاش و کوشش خود را در این زمینه به کار می‌گیرد، ولی هرگز در
جهان اسباب گم نمی‌شود، همه را از
برکت ذات پاک او می‌بیند و در پشت
حجاب اسباب ذات "مسبب الاسباب" را می‌بیند و همه چیز را از او می‌خواهد.
آری اگر انسان به این مرحله برسد، مهم‌ترین شرط
اجابت دعا را فراهم ساخته است.
جالب اینکه در بعضی روایات، این آیه به
قیام حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ
تفسیر شده است.
در روایتی از
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ می‌خوانیم که فرمود: "به خدا سوگند گویا من مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ را می‌بینم که پشت به حجرالاسود زده و خدا را به
حق خود می‌خواند؛ سپس فرمود: به خدا سوگند مضطر در کتاب اللَّه در آیۀ "
أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ..." اوست".
در
حدیث دیگری از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ چنین آمده:" این
آیه در مورد مهدی از آل‌محمد ـ علیهم‌السلام ـ نازل شده، به خدا سوگند
مضطر اوست، هنگامی که در مقام
ابراهیم دو رکعت نماز به‌جا می‌آورد و دست به درگاه خداوند متعال برمی‌دارد، دعای او را اجابت می‌کند، ناراحتی‌ها را برطرف می‌سازد و او را
خلیفه روی
زمین قرار می‌دهد."
البته بدیهی است که منظور از این تفسیر، منحصر ساختن مفهوم آیه به وجود مبارک مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ نیست؛ بلکه آیه مفهوم گسترده‌ای دارد که یکی از مصداق‌های روشن آن وجود مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ است، در آن زمان که همه جا را
فساد گرفته باشد، درها بسته شده، کارد به استخوان رسیده و بشریت در بن‌بست سختی قرار گرفته، حالت اضطرار در کل
عالم نمایان است، در آن هنگام در مقدس‌ترین نقطه روی زمین دست به دعا برمی‌دارد و تقاضای کشف سوء می‌کند و خداوند این
دعا را سرآغاز انقلاب مقدس جهانی او قرار می‌دهد و به مصداق «
وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ ...»
او و یارانش را
خلفا‌ی روی زمین قرار می‌دهد.
در پایان، تذکر نکته‌ای ضروری به نظر می‌رسد:
اگرچه تعدادی از بزرگان فرموده‌اند: خوب است انسان هنگامی که با سختی‌ها و مشکلات روبه‌رو شد، این آیۀ شریفه را بخواند
و در زبان عموم مردم از این آیۀ شریفه به‌عنوان دعا تعبیر می‌شود، اما دقت بیشتر و دقیق‌تر ما را به این نکته رهنمون می‌کند که این آیۀ شریفه سبک و سیاق دعایی ندارد و از این جهت امامان ما وقتی که از این آیه ارادۀ دعا می‌کردند، این‌گونه قرائت می‌کردند:
یَا مَنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوء َ ارْحَمْنِی وَ اکْشِفْ مَا بِی مِنْ غَمٍّ وَ کَرْبٍ وَ وَجَعٍ وَ دَاء؛
ای کسی که دعای مضطر را اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌سازد، به من رحم فرما و هرگونه ناراحتی، اندوه، درد و رنج را از من برطرف ساز.
پایگاه اسلام کوئست.
