مشورت پیامبر اکرم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جنگ، مشورت،
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله،
اصحاب پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله.
پرسش: در مورد
جنگ احد، ظاهراً نظر پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ این بود که
مسلمانان در درون مدینه باشند، اما نظر اصحاب این بود که از
مدینه خارج شوند و حضرت هم نظر خود را بر آنها تحمیل نکردند؛ بلکه به اصطلاح امروزی «
دموکراتیک»
عمل کردند. اگر می‌شود منبع تاریخی یا روایی این ماجرا و همچنین سایر ماجراهایی را که متضمن
مشورت کردن حضرت با اصحاب خود هستند، مرقوم فرمایید.
پاسخ: پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در مواردی با اصحاب و یاران خود مشورت کرده و رأی و نظر آنها را پذیرفته، به آن عمل می‌کردند. در ذیل نمونه‌هایی را بیان می‌کنیم.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بنا به دستور خداوند: «
وَ شاوِرْهُمْ فی الاَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّ الله یحب الْمُتَوَکِّلِینَ»؛ «و در کار(ها) با آنان
مشورت کن و چون تصمیم گرفتی، بر خدا
توکل کن؛ زیرا خداوند، توکل‌کنندگان را
دوست می‌دارد»،
با یارانش مشورت می‌نمود.
امام رضا علیه‌السلام در این باره فرمود: «
إِنَ رَسُولَ اللَّهِ ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ کَانَ یَسْتَشِیرُ أَصْحَابَهُ ثُمَّ یَعْزِمُ عَلَی مَا یُرِید»؛ «
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله با یارانش دربارۀ قضایا مشورت می‌فرمود و آن‌گاه تصمیم نهایی را می‌گرفت».
نمونه‌هایی از مشورت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ با مردم چنین است:
در منابع تاریخی آمده است، در جریان
جنگ بدر وقتی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در منطقۀ بدر، پشت چاه، اردو زد،
حباب بن منذر از آن حضرت پرسید: آیا انجام این کار براساس
وحی الاهی بود یا نظر خود را اجرا کردی؟ پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «رأی من چنین بود.» حباب گفت: نظر من این است که چاه آب را عقب خود قرار دهیم تا در صورت عقب‌نشینی، چاه
آب را از دست ندهیم. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نیز این پیشنهاد را پذیرفت و محل استقرار نیروها را به مکان جدید تغییر داد.
آن حضرت، همراه تعدادی از اصحاب خود به قصد
مکه، از مدینه خارج شد و فردی را برای تفتیش در میان
مشرکان قریش فرستاد. پس از مدتی همان شخص،
خبر آورد که
قریش، قصد ممانعت از سفر
عمره شما را دارند. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «
اشیروا ایها الناس علی»؛ «ای مردم! به من مشورت بدهید». در این میان،
ابوبکر برخاست و گفت: «ای رسول خدا! ما به قصد
زیارت خانۀ خدا از مدینه خارج شدیم و نمی‌خواهیم خون احدی را بریزیم. پس به‌سوی خانۀ
خدا رهسپار شویم؛ اگر مخالفت و ممانعت ورزیدند، آنها را می‌کشیم» پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «
امضوا علی اسم الله...»؛
به نام خدا عبور کنید.
هنگام نزول آیۀ شریفۀ «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید، هنگامی‌که می‌خواهید با رسول خدا
نجوا کنید، قبل از آن صدقه‌ای بدهید، این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است و اگر توانایی نداشته باشید،
خداوند آمرزنده و مهربان است»،
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دربارۀ تعیین مقدار
صدقه که در
آیه مشخص نشده است، با
حضرت علی علیه‌السلام مشورت کرد.
همچنین پیامبر گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در
جنگ احد ـ همان‌طور که در پرسش آمده ـ نظر اکثریت را قاطع دانست و خروج از شهر را بر قلعه‌داری و
جنگ تن به تن در داخل شهر
مدینه ترجیح داد.
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در غزواتی مانند
غزوه خندق نیز با
سلمان فارسی مشورت کردند و نظر او را پذیرفتند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مشورت پیامبر اکرم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۱۹.
