• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محی‌الدین عربی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: ابن عربی.
پرسش: دیدگاه ابن عربی درباره امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ چیست؟
پاسخ:ابن عربی این چنین می‌نویسد: «خداوند را خلیفه‌ای است زنده موجود که ظاهر می‌گردد و ظهورش در زمانی اتفاق می‌افتد که دنیا پر از جور و ستم باشد و او دنیا را پر از عدل و قسط می‌فرماید و اگر از عمر دنیا نماند مگر یک روز، خداوند آن را طولانی می‌گرداند تا آن خلیفه ولایت کند، او از عترت رسول الله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و جدش حسین بن علی بن ابی‌طالب است». نظر این عربی درباره‌ی حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ مانند شیعه است؛ چنان‌که می‌گوید: همانا مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ فرزند امام حسن عسکری علیه‌السلام است و در نیمه‌ی شعبان سال ۲۵۵ ق متولد شده است و او باقی خواهد بود تا آنکه عیسی بن مریم ـ علیه‌السلام ـ بدو بپیوندد. هم‌چنین قائل به عصمت حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ است و علمش را از طریق تنزیل الهی می‌داند.





۱.۱ - نام، لقب و کنیه

نام اصلی محی‌الدین عربی، محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله حاتم طایی معروف به محی‌الدین، مکنی به ابن‌ عربی و ملقب به شیخ اکبر (۶۳۸ ـ ۵۶۰ ق) است.

۱.۲ - پایه‌گذار علوم عرفانی

محی‌الدین عربی از عرفای بزرگ اسلام و از پایه‌گذاران علوم عرفانی و عرفان نظری است.

۱.۳ - تألیفات

وی از پرکارترین نویسندگان جهان اسلام است، در بین معاریف اهل عرفان بی‌همتا و در گذشته تاکنون بی‌نظیر می‌باشد. موضوع اصلی رسالات او عرفان و حالات و واردات و تجارب قلبی است؛ ولی در‌عین‌حال در تمامی علوم دینی اعم از حدیث، تفسیر، سیره، فقه، کیمیا، جفر، نجوم، حساب جمل و شعر، دارای آثاری است؛ و تاکنون بیش از ۵۰۰ اثر از وی شناسایی شده است.
[۱] محی‌الدین ابن عربی، ۵۷۲ ـ ۵۷۶.



شخصیت کثیر الابعاد ابن عربی و افکار عمیق وی، در طول قرن‌های متمادی، بسیاری از رجال علم و دین را به‌سوی خود کشانید.

۲.۱ - دیدگاه آیت الله قاضی

شهید محراب آیت الله قاضی در پاورقی کتاب انیس الموحدین می‌نویسد: «علمای شیعه و سنی در حق وی سه قول بیان کردند: جمعی او را تکفیر کرده‌اند؛ مانند: علامه تفتازانی؛ عده‌ای وی را از اکابر اولیا دانسته‌اند؛ بلکه او را از جمله عرفای کاملین و اعاظم مجتهدین به شمار آورده‌اند و جمعی دیگر به ولایت او قائل شده ولی مطالعه کتب او را حرام دانسته اند.»
[۲] علامه مهدی نراقی، انیس الموحدین، پاورقی، ص ۱۷۰.


۲.۲ - دیدگاه آیت الله جوادی آملی

آیت الله جوادی آملی می‌نویسد: داوری‌های گوناگون پیرامون ابن عربی از زمان شهرتش تا‌کنون، از سوی صاحبان مذاهب و نحله‌ها، ابراز شده است. هر‌کس از ظن خود با وی مهر و قهر دارد... بعضی او را در بالاترین درجه حفظ و در حد عصمت می‌ستایند و برخی نیز او را در حد زنادقه می‌شناسند.
[۳] جوادی آملی، آوای توحید، ص ۸۳ ـ ۸۴.


۲.۳ - دیدگاه شهید مطهری

علامه شهید مطهری می‌نویسد: محی‌الدین عربی، اندلسی است و اندلس جزء سرزمین‌هایی است که اهالی آن نه‌تنها سنی بودند، بلکه نسبت به شیعه عناد داشتند و بویی از ناصبی‌گری در آنها بود و در میان علمای اهل تسنن، علمای ناصبی، اندلسی هستند و شاید در اندلس شیعه نداشته باشیم و اگر داشته باشیم خیلی کم است. محی‌الدین، اندلسی است؛ ولی روی آن ذوق عرفانی که دارد معتقد است زمین هیچ‌گاه نمی‌تواند خالی از ولی و حجت باشد، نظر شیعه را قبول کرده و اسم ائمه و حضرت زهرا علیهاالسلام را ذکر می‌کند تا می‌رسد به حضرت حجت و مدعی می‌شود که من در سال ششصد و چند حضرت را در فلان‌جا ملاقات کردم.
[۴] مجموعه آثار شهید مطهری، ج ۴، ص ۹۴۴.


۲.۴ - دیدگاه حسن‌زاده آملی

علامه حسن‌زاده آملی می‌نویسد: ابن عربی در کتاب "الدر المکنون و السر المکتوم" می‌گوید: اسرار قرآن بعد از پیغمبر نزد امیر‌المؤمنین بود و بعد یک‌یک ائمه را می‌شمارد تا می‌رسد به حضرت بقیة الله عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف.
[۵] محمد بدیعی، گفت‌وگو با علامه حسن‌زاده، ص ۲۰۲.





۳.۱ - اول

ابن عربی در کتاب «عنقاء مغرب فی ختم الاولیاء و شمس المغرب» در توصیف خصایص و شروط و کمالات خاتم الولایة به نقل امتیازاتی می‌پردازد که آنها را نمی‌توان جز در شخص حضرت حجت ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ و امام دوازدهم شیعیان یافت، وی در آخر همان کتاب به تعیین صریح خاتم الاولیاء پرداخته، می‌گوید: بدون تردید امام مهدی منسوب به خاندان نبی اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است.
[۶] محی الدین ابن عربی، هدایة الامم (مقدمه)، ص ۲۵.


۳.۲ - دوم

ایشان در باب ۳۶۶ فتوحات مکیه که پیرامون معرفت یاران و وزرای حضرت مهدی در آخرالزمان است این چنین می‌نویسد: «خداوند را خلیفه‌ای است زنده موجود که ظاهر می‌گردد و ظهورش در زمانی اتفاق می‌افتد که دنیا پر از جور و ستم باشد و او دنیا را پر از عدل و قسط می‌فرماید و اگر از عمر دنیا نماند مگر یک روز، خداوند آن را طولانی می‌گرداند تا آن خلیفه ولایت کند، او از عترت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله و جدش حسین بن علی بن ابی‌طالب است.»

۳.۳ - سوم

یکی از آثار شیخ اکبر ابن عربی، رساله‌ای است به نام "الوعاء المختوم علی السر المکتوم" که در شئون ختم ولایت مطلقه مهدی موعود ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ و نحوه ظهور آن حضرت تألیف شده است.
[۷] تفسیر فاتحة الکتاب، مقدمه استاد سید جلال‌الدین آشتیانی.



نظر این عربی درباره‌ی حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف مانند شیعه است؛ چنان‌که می‌گوید: همانا مهدی ـ علیه‌السلام ـ فرزند امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ است و در نیمه‌ی شعبان سال ۲۵۵ ق متولد شده است و او باقی خواهد بود تا آنکه عیسی بن مریم ـ علیه‌السلام ـ بدو بپیوندد.
[۸] محی الدین ابن عربی، هدایة الامم (مقدمه)، ص ۲۴.

هم‌چنین قائل به عصمت حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ است و علمش را از طریق تنزیل الهی می‌داند.
[۹] فتوحات مکیه، ج ۶، ص ۵۰ ـ ۶۶.



گفتنی است که بسیاری از علمای بزرگ شیعه در آثار و تألیفات خویش، از محی‌الدین عربی، مطالبی را به‌عنوان استشهاد نقل کرده‌اند؛ از آن جمله: علامه امینی در کتاب الغدیر تحت عنوان احادیث نبوی در فضایل امام علی علیه‌السلام در منابع اهل سنت، «حدیث انا المدینة العلم و علی بابها» را از کتاب الدر المکنون ابن عربی نیز نقل کرده است.
[۱۰] علامه امینی، الغدیر، ج ۶، ص ۹۳.



۱. محی‌الدین ابن عربی، ۵۷۲ ـ ۵۷۶.
۲. علامه مهدی نراقی، انیس الموحدین، پاورقی، ص ۱۷۰.
۳. جوادی آملی، آوای توحید، ص ۸۳ ـ ۸۴.
۴. مجموعه آثار شهید مطهری، ج ۴، ص ۹۴۴.
۵. محمد بدیعی، گفت‌وگو با علامه حسن‌زاده، ص ۲۰۲.
۶. محی الدین ابن عربی، هدایة الامم (مقدمه)، ص ۲۵.
۷. تفسیر فاتحة الکتاب، مقدمه استاد سید جلال‌الدین آشتیانی.
۸. محی الدین ابن عربی، هدایة الامم (مقدمه)، ص ۲۴.
۹. فتوحات مکیه، ج ۶، ص ۵۰ ـ ۶۶.
۱۰. علامه امینی، الغدیر، ج ۶، ص ۹۳.



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار