قوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کرامت،
فضیلت ، برگزیده، قوم،
حضرت ابراهیم ، حضرت
محمد ،
حزب الله ، صالحان،
مهاجران ،
مؤمنان ، انصار.
پرسش: ویژگی قوم برگزیده از نظر
قرآن چیست؟ قرآن قوم مطلوب و ایده‌آل را چگونه معرفی می‌کند و چه ویژگی‌هایی برایش قائل است؟
پاسخ: آنچه که از بررسی آیات قرآنی در ارتباط با قوم برگزیده و ویژگی‌های آن به دست می‌آید، مطالب زیر است: ۱. قرآن کریم هیچ قومی از اقوام
انبیا را که از هر جهت ایده‌آل باشد، معرفی نکرده است؛ بلکه بیشتر اقوام انبیا را مورد مذمت یا عقوبت قرار داده است؛۲ .
قرآن کریم فقط انبیا ـ علیهم‌السلام ـ و
حضرت مریم ـ علیهاالسلام ـ را به‌عنوان افراد برگزیده "صفوة" معرفی کرده است؛ ۳. قرآن کریم، گرچه در چند جای فرمود: ما
قوم بنی‌اسرائیل را بر دیگران برتری دادیم، اما با توجه به مذمت‌ها و عقوبت‌هایی که علیه آن قوم در قرآن مطرح شده است و همین‌طور دلیل دیگر، فهمیده می‌شود که
ذات حق تعالی در مقام بیان
نعمت خود و ستایش کار خود می‌باشد، نه
ستایش کار بنی‌اسرائیل؛ ۴. قرآن کریم فقط گروهی از اقوام انبیا ـ علیهم‌السلام ـ را با ویژگی‌های ممدوح، به اسم یاد کرده است: أ. ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ و همراهان فکری او؛ ب. محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ نبی خاتم و همراهان فکری او؛ ج.
اصحاب کهف ؛ د. مهاجران و یاوران پناهندگان مهاجران؛ ۵. قرآن کریم گروه‌هایی را با ویژگی‌های ممدوح، تحت عناوین کلی نام برده است؛ مثل حزب الله و ... .
بنابراین آن قومی برگزیده است که پیرو انبیای الاهی باشد و به دستور خداوند
عمل نماید.
در پاسخ به این سؤال چند نکته را باید متذکر شویم:
در قرآن کریم واژه‌هایی مانند برگزیده، فضیلت داده شده و
کرامت داده شده، آمده است.
واژه برگزیده در قرآن فقط در مورد انبیا و اولیای الاهی به کار رفته است، "همانا خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید".
در مورد واژه کرامت و فضیلت باید متذکر شویم که در اصطلاح قرآنی دو نوع کرامت و فضیلت داریم:
یعنی نعمت‌هایی که ذات حق تعالی با قطع نظر از اعمال خوب و بد به انسان می‌دهد، همان نعمت‌هایی که به دیگر موجودات نداده است؛ چنان‌که قرآن می‌فرماید: ما آدمی‌زادگان را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.
آیات قرآن در این زمینه بسیار است.
یعنی نعمت‌ها و برتری‌هایی که پس از اعمال خوب، به‌عنوان پاداش و ستایش می‌دهد. آیاتی از قرآن کریم اشاره به این نوع کرامت دارند: " ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامی‌ترین شما نزد خداوند با
تقوا ترین شماست خداوند دانا و آگاه است"
این کرامت اخلاقی پس از پروا پیشگی به متقی داده می‌شود.
نعمت کرامت و فضیلت تکوینی اگر در مسیر درست مصرف نشود، نه‌تنها مایه افتخار و موجب نجات انسان نخواهد شد؛ بلکه اسباب سرافکندگی و بدبختی وی را فراهم می‌آورد؛ به همین جهت قرآن کریم از یک‌سو در چند جای فضیلت و برتری قوم بنی‌اسرائیل را بیان می‌کند و می‌فرماید: "ای بنی‌اسرائیل! نعمت‌هایی را که به شما ارزانی داشتم، به‌خاطر بیاورید و (نیز به یاد آورید که) من، شما را بر جهانیان، برتری بخشیدم."
ولی از سوی دیگر در موارد متعدد این قوم را مورد مذمت و سرزنش قرار می‌دهد. در قرآن کریم هیچ قومی مانند قوم بنی‌اسرائیل مورد مذمت قرار نگرفتند؛ مذمت‌هایی بر گوساله‌پرستی،
تحریف کلام الاهی،
تکذیب انبیا و قتل انبیا؛ چنان‌که در نتیجه این اعمال عقوبت‌های فراوانی دامن‌گیر آنان شده است؛ عقوبت‌هایی نظیر: نزول
عذاب صاعقه،
بوزینه شدن و در عذاب بودن عده‌ای از آنان تا
قیامت . برای آگاهی دقیق‌تر و بیشتر به آیات زیر رجوع شود: بقره، ۵۱، ۵۵، ۶۵، ۸۷، ۹۱ و ۹۲؛ آل‌عمران، ۲۱، ۱۱۲ و ۱۱۸؛ نساء، ۱۵۳، ۱۵۶ و ۱۵۷؛ مائده، ۶۰؛ اعراف، ۱۶۷.
پس می‌توان گفت: ذات حق تعالی در مقام بیان
نعمت و کرامت تکوینی خود و ستایش کار خود می‌باشد، نه ستایش کار بنی‌اسرائیل و این‌که این فضلیت و کرامت پس از
عمل اختیاری خوب آنان بوده است.
قرآن کریم گروه‌های را مورد
مدح و ستایش قرار داده است که برخی از آنها را بیان می‌کنیم:
حضرت ابراهیم و همراهان فکری او که قرآن کریم آنها را به‌عنوان الگو مطرح کرده است، با این ویژگی که اینها به قوم خود گفتند: ما از شما و معبودان غیر خدایی شما بیزار و کافریم و بین ما و شما دشمنی همچنان برقرار خواهد بود تا مادامی که
ایمان به خدای واحد بورزید.
حضرت محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ و همراهان فکری او که قرآن کریم درباره ویژگی آنان می‌فرماید " محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر
کفار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال
رکوع و
سجود می‌بینی در‌حالی‌که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر
سجده نمایان است این توصیف آنان در
تورات و توصیف آنان در انجیل است، همانند زراعتی که جوانه‌های خود را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پای خود ایستاده است و به‌قدری نمو و رشد کرده که زارعان را به شگفتی وامی‌دارد این برای آن است که
کافران را به خشم آورد (ولی) کسانی از آنها را که
ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند وعده
آمرزش و اجر عظیمی داده است."
اصحاب کهف که قرآن کریم درباره ویژگی آنان می‌فرماید: " آنها جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما بر هدایتشان افزودیم و دل‌هایشان را محکم ساختیم در آن موقع که قیام کردند و گفتند: «پروردگار ما، پروردگار
آسمان ها و
زمین است هرگز غیر او معبودی را نمی‌خوانیم که اگر چنین کنیم، سخنی بگزاف گفته‌ایم."
مهاجران و انصار، در زمان نبی خاتم ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ که قرآن در وصف آنان می‌فرماید: " و آنها که ایمان آوردند و
هجرت نمودند و در راه خدا
جهاد کردند و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنان مؤمنان حقیقی‌اند برای آنها، آمرزش (و
رحمت خدا) و روزی شایسته‌ای است."
حزب الله که قرآن کریم در وصف آنان می‌گوید: هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز
رستاخیز دارند نمی‌یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند؛ هرچند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندانشان باشند. آنان کسانی‌اند که خدا
ایمان را بر صفحه دل‌هایشان نوشته و با روحی از ناحیه خودش آنها را تقویت فرموده و آنها را در باغ‌هایی از
بهشت وارد می‌کند که نهرها از زیر (درختانش) جاری است، جاودانه در آن می‌مانند، خدا از آنها خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند؛ آنها «حزب اللَّه»اند، بدانید «حزب اللَّه» پیروز و رستگاران‌اند.
مؤمنان و صالحانی که خدا
وعده خلافت به آنان در روی زمین را داده است که
قرآن کریم در وصف آنان می‌فرماید: خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد؛ همان‌گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و
دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیت و
آرامش مبدل می‌کند؛ آنچنان‌که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت و کسانی که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقان‌اند.
بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که
قوم برگزیده، قومی است که پیرو
انبیا ی الاهی باشد و به دستور خداوند عمل نماید.
پایگاه اسلام کوئست.
