فواید جسمانی روزه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روزه گرفتن، فواید جسمانی، پیش‌گیری، درمان.
پرسش: فواید جسمانی روزه گرفتن چیست؟ آیا نقش پیش‌گیری دارد یا درمانی؟
پاسخ: براساس نتایج بررسی‌های انجام‌شده می‌توان گفت که
روزه‌داری اهمیتی ویژه دارد و می‌تواند هم در زمینه پیش‌گیری و هم در زمینه درمانِ بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی مفید و تأثیرگذار باشد؛ از جمله فواید آن این است که روزه‌داری به طور چشم‌گیری باعث کاهش علایم اضطرابی، بهبود در عملکرد اجتماعی و کاهش افسردگی می‌شود.
روزه، یکی از ارکان عبادی
اسلام است؛ و عبارت است از: امساک از چیزهایی که
روزه را
باطل می‌کند.
روزه گرفتن علاوه بر آن‌که یک
عبادت و امر
واجب است، برای حفظ سلامت جسمی و روانی
انسان بسیار مفید است؛ ازاین‌رو
خداوند در
قرآن می‌فرماید:
«
وَ اَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ اِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ»؛
«روزه بدارید برایتان بهتر است اگر درک کرده باشید».
دکتر آلکسیس کارل فیزیولوژیست و محقق فرانسوی درباره اهمیت و نقش روزه بر سلامت جسمی و روانی انسان می‌گوید:
«در
روزه‌داری با تلاش معنوی، تعقل و تملک نفس می‌توان تعادل اعمال بدن را حفظ کرد. همه به طور طبیعی تمایل به اطفای
غرایز نفسانی دارند؛ ولی وقتی این تمایلات کاملاً برآورده شد، به انحطاط می‌گراید. بنابراین باید به
گرسنگی و کاهش در خواب و
غرایز جنسی و غیره
عادت کرد و بر نفس مسلط شد. مسلماً
افراط در
خواب و خوراک از کمبود آن زیان‌بخش‌تر است و با امساک و
روزه‌داری می‌توان هماهنگی بین اعمال بدنی و روانی ایجاد نمود».
روزه می‌تواند هم نقش پیش‌گیری داشته باشد و هم نقش درمانی، چنان‌چه محدوده اثرگذاری آن جنبه‌های جسمی و روانی، هر دو را شامل می‌شود. شاید گفتن این مطلب چندان قانع‌کننده نباشد؛ اما بررسی تحقیقات تجربی نشان می‌دهد که روزه‌داری بر وضعیت
سلامت جسمی و روانی و نیز سیر بیماری‌ها تأثیر مثبت و مؤثری دارد. این تحقیقات تجربی می‌تواند در حد بالایی برای افراد مذهبی و حتی کسانی که اعتقاد به مسائل مذهبی ندارند، اما تحقیقات علمی و تجربی را قبول دارند، قابل قبول باشد؛ ازاین‌رو نتایج برخی تحقیقات انجام‌شده را خدمت شما یادآور می‌شوم.
امید است در بهبود باورهای مذهبی شما مفید و مؤثر واقع شود.
اکنون نقش درمانی روزه در تحقیقات تجربی را بیان می‌کنیم:
ابراهیمی و جهانی‌مقدم به منظور بررسی نقش روزه بر درمان بیماری‌ها، پژوهشی بر مراجعان صرعی انجام داده و به این نتیجه رسیدند که درصد مراجعین در
ماه رمضان در مقایسه با سایر ماه‌ها چهل درصد کاهش نشان داده است.
انصاری جابری نیز در سال ۱۳۷۸، در پژوهشی بر روی ۶۷ نفر از دانش‌جویان رشته‌های مختلف پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در مورد تأثیر روزه بر
عزت نفس آنان تحقیقی انجام دادند و به این نتیجه دست یافتند که روزه باعث افزایش عزت نفس در افراد می‌شود و می‌تواند از اختلال‌های روانی پیش‌گیری نماید.
محمدی و همکاران در سال ۱۳۷۹ در پژوهشی تأثیر روزه‌داری را بر غلظت سرمی لیپیدهای خون در مردان تهرانی تعیین نموده و نتایج تحقیق آن‌ها نشان داد که کاهش تری گلیسیرید در برخی گروه‌ها، مبیّن اثرات مثبت روزه‌داری بر سلامت بدن است.
در پژوهش دیگر که توسط یوسفی و فرشیدفر در سال ۱۳۷۸ بر روی هشتاد دانش‌جوی دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس انجام شده، تأثیر روزه‌داری بر وزن و فشار خون مورد مطالعه واقع شده و این نتیجه به دست آمده است که میانگین وزن نسبت به قبل از ماه رمضان، ۸۴ گرم کاهش داشته است، هم‌چنین میانگین فشار خون افراد روزه‌دار نیز کاهش یافته بود.
روزه بر سیستم ایمنی بدن نیز نقش مثبت دارد. رحمانی، میراحمدی و مطیعیان در سال ۱۳۷۷ در بررسی تأثیر روزه‌داری ماه رمضان بر روی سیستم ایمنی انسان به این نتیجه رسیدند که روزه پاسخ سیستم ایمنی سلولی را افزایش داده و باعث بهبود کارآیی سیستم ایمنی بدن
انسان می‌شود.
عدلونی در سال ۱۹۹۸، تحقیقی در زمینه نقش درمانی و پیش‌گیری‌کننده روزه انجام داده و به این نتیجه رسید که روزه از بیماری‌های قلبی ـ عروقی پیش‌گیری می‌کند.
در پژوهش دیگری که توسط سربلوکی و افشار در سال ۱۳۷۸ انجام شده، تأثیر روزه‌داری بر قند، لیپید، وزن و فشار خون ۳۰ بیمار دیابتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که شاخص‌های قند خون،
کلسترول،
فشار خون و وزن در اثر روزه‌داری، وضعیت مطلوب و رضایت‌بخشی یافته است؛ ازاین‌رو این محققان پیشنهاد کردند که
روزه گرفتن برای بیماران دیابتی اثرات مفیدی از لحاظ کنترل بیماری دارد.
براساس نتایج بررسی‌های انجام شده می‌توان گفت که روزه‌داری اهمیتی ویژه دارد و می‌تواند هم در زمینه پیش‌گیری و هم در زمینه درمان بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی مفید و تأثیرگذار باشد.
بدنیست در پایان، به یکی از تحقیقاتی که درباره تأثیر روزه‌داری بر وضعیت سلامت روانی افراد انجام شده، اشاره کنم.
دکتر محمد قهرمانی و همکاران در سال ۱۳۷۸ در شهرستان
گناباد به منظور بررسی تأثیر روزه‌داری بر وضعیت سلامت روانی افراد، تحقیقی را بر روی ۲۰۰ نفر در دو مرحله پیش از
ماه مبارک رمضان و پس از آن انجام دادند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که روزه‌داری به طور چشم‌گیری باعث کاهش علایم
اضطرابی، بهبود در عملکرد اجتماعی و کاهش
افسردگی شده است.
۱. مجموعه مقالات اولیه همایش دین در بهداشت روان، قم، نشر علوم اسلام، ۱۳۷۷ ش.
۲. برنز، دیوید، از حال بد به حال خوب، ترجمه مهدی قراچه‌داغی، تهران، انتشارات پیکان، ۱۳۷۹ ش.
۳. جمعی از نویسندگان، نقش دین در بهداشت روان، قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «فواید جسمانی روزه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۳۰.
