حضرت فاطمه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرسش: آیا در مورد علت
شهادت حضرت فاطمه(علیها سلام) در
کتابهای اهل تسنن هم چیزی آمده یا خیر؟
از سؤالات اساسی در ماجرای آتش زدن خانه
حضرت علی(علیه السلام) و
اهانت به آن بزرگوار این است که: آیا (چنان که
شیعیان می‌گویند) به ساحت
حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام نیز
جسارت کردند؟ و بر آن حضرت صدماتی وارد شد که منجر به شهادت او وفرزندش گردید یا خیر؟
دراینجا بطور اجمالی به پاسخ این مطلب می پردازم:
برخی از
دانشمندان اهل سنت برای حفظ موقعیت
خلفا از بازگو کردن این قطعه ازتاریخ خودداری نموده‌اند؛ از جمله
ابن ابی الحدید در شرح خود می‌گوید: «جساراتی راکه مربوط به
فاطمه زهرا علیهاالسلام نقل شده، در میان
مسلمانان تنها
شیعه آن را نقل کرده است.
البته برخی از دانشمندان و
مورخان اهل سنت، در این بخش، از بیان واقعیات تاریخی شانه خالی کرده‌اند؛ چنان که
سید مرتضی رحمة الله علیه در این زمینه می‌گوید:
«در آغاز کار،
محدثان و
تاریخ نویسان از نقل جسارت‌هایی که به ساحت دختر
پیامبر گرامی
اسلام(صلی الله و علیه و آله) وارد شده امتناع نمی‌کردند. این مطلب در میان آنان
مشهور بود که مأمور
خلیفه با فشار، درب را بر
فاطمه علیهاالسلام زد و او فرزندی را که در
رحم داشت
سقط نمود و
قنفذ به امر
عمر، فاطمه زهرا علیهاالسلام را زیر تازیانه گرفت تا او دست از
علی بردارد؛ولی بعدها دیدند که نقل این مطالب با مقام و موقعیت
خلفاء سازگاری ندارد؛ لذا از نقل آنها خودداری نمودند.»
مسعودی در قسمتی از کتاب خود آورده است:«فَوَجهُوا اِلی مَنْزلِهِ فَهَجَمُوا عَلَیْهِ وَ اَحْرَقُوابابَهُ... وَ ضَغَطُوا سَیدَةَ النساءِ بِالْبابِ حَتی اَسْقَطَتْمُحْسِنا؛پس (عمر و همراهان) به خانه علی علیه السلام رو کرده و هجوم بردند، خانه آن حضرت را به آتش کشیدند؛ با در به پهلوی
سیده زنان عالم زدند؛چنان که
محسن را سقط نمود.»
۱-
عبدالکریم بن احمد شافعی شهرستانی (۵۴۸ - ۴۷۹ ق.) نقل کرده: «اِنّ عُمَرَ ضَرَبَ بَطْنَ فاطِمَةَ یَوْمَ الْبَیْعَةِ حَتی اَلْقَتْاَلْجَنینَ مِنْ بَطْنِها،به راستی عمر در روز
بیعت، ضربتی به فاطمه علیها السلام وارد کرد که بر اثر آن،
جنین خویش را سِقط نمود.»
همین قول را
اسفرائینی (متوفای ۴۲۹ ق)، به نظام نسبت داده و گفته است که او قائل بود: «اَنّ عُمَرَ ضَرَبَ فاطِمَةَ وَ مَنَعَ میراثَ الْعِتْرَةِ،عمر فاطمه علیهاالسلام را زد و از
ارث اهل بیت علیهم السلام جلوگیری کرد.»
۲-
صفدی یکی دیگر از علمای اهل سنت می‌گوید:«اِن عُمَرَ ضَرَبَ بَطْنَ فاطِمَةَ یَوْمَ الْبَیْعَةِ حَتی اَلْقَتْ اَلْمُحْسِنَ مِنْ بَطْنِها، به راستی عمر آن چنان فاطمه علیهاالسلام را در روز بیعت زد که محسن را سقط نمود.»
۳-
مقاتل بن عطیه می‌گوید:
ابابکر بعد از آن که با
تهدید و
ترس و
شمشیر از مردم بیعت گرفت،
عمر و قنفذ و جماعتی را به درب خانه علی و زهراعلیهماالسلام فرستاد. عمر هیزم را درِ خانه فاطمه جمع نمود و درب خانه را به آتش کشید، هنگامی که فاطمه زهرا علیهاالسلام پشت در آمد، عمر و
اصحاب او جمع شدند و عمر آن چنان حضرت فاطمه علیهاالسلام را پشت در فشار داد که فرزندش را سقط نمود و میخ دربه سینه حضرت فرو رفت (و بر اثر آن صدمات) حضرت به (بستر) بیماری افتاد تا آن که ازدنیا رفت.»
۴- ابن ابی الحدید نقل نموده است: «
ابو العاص، شوهر
زینب،
دختر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم در
جنگ از طرف مسلمانان به
اسارت گرفته شد؛ ولی بعدا مانند
اسیران دیگر آزاد شد.
ابو العاص به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم
وعده داد که پس از مراجعت به
مکه،وسائل مسافرت دختر پیامبر(صلی الله و علیه و آله) را به
مدینه فراهم سازد. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم به
زید حارثه و گروهی از
انصار، مأموریت داد که در هشت مایلی مکه توقف کنند و هر موقع
کجاوه زینب به آن جا رسید، او را به مدینه بیاورند.
قریش از خروج دختر پیامبر(صلی الله و علیه و آله) ازمکه آگاه شدند. گروهی تصمیم گرفتند که او را از نیمه راه باز گردانند.
جبار بن الاسود (یا
هبار ابن الاسود) با گروهی خود را به کجاوه زینب رساند و نیزه خود رابر کجاوه دختر پیامبر(صلی الله و علیه و آله) کوبید. از ترس آن، زینب، کودکی را که در رحم داشت، سقط کرد وبه مکه بازگشت. پپامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم از شنیدن این خبر سخت ناراحت شد و در فتح مکه (با این که همه را بخشید و آزاد نمود) خون
قاتل فرزند زینب را
مباح شمرد.»
ابن ابی الحدید می‌گوید:
«من این جریان را برای استادم
ابو جعفر نقیب خواندم، او گفت: وقتی که پیامبرصلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم خون کسی که دخترش زینب را ترسانید و او سقط جنین کرد را مباح شمرد، قطعا اگر زنده بود خون کسانی را که دخترش فاطمه علیهاالسلام را ترسانیدند که باعث شد فرزندش (محسن) را سقط کند، حتما مباح می‌شمرد.»
ابن ابی الحدید می‌گوید، به استادم گفتم:
«آیا از شما
نقل کنم آن چه را مردم می‌گویند که فاطمه بر اثر
ترس (و ضرباتی که براو وارد شد) فرزندش را از دست داد؟
پس گفت: نه! از طرف من نقل نکن! و همین طور رد و
بطلان آن را نیز از طرف من نقل نکن! چون
اخبار در این زمینه
متعارض است.»
این
قصه، به خوبی نشان می‌دهد که
اخبار موافق با
نظریات شیعه در بین
روایات اهل سنت نیز وجود داشته و خودابن ابی الحدید نیز در قسمتی از کلامش
اعتراف می‌کند؛ آن جا که می‌گوید: «عَلی اَنّ جَماعَةً مِنْ اَهْلِ الحَدیثِ قَدْ رَوَوْا نَحوَهُ، گروهی از
اهل حدیث (از اهل سنت نیز) مانند آن چه را
شیعیان می‌گویند نقل کرده‌اند.
۵-
سکونی یکی از
راویان اهل سنت است (سه نفر از راویان اهل سنت، از
امامان شیعه علیهم‌السلام
روایت نقل نموده‌اند که
علمای شیعه آنان را
ثقه می‌دانند و به سخن آنان
اطمینان دارند وروایات آنها را می‌پذیرند: سَکُونی؛ نَوْفِلی؛ خَلُوقی.) او می‌گوید: «نزد
امام صادق علیه‌السلام رفتم؛ در حالی که غمگین و ناراحت بودم. امام صادق علیه‌السلام فرمود:ای سکونی! چرا ناراحتی؟! گفتم: خداوند فرزند دختری به من داده (از این که فرزندم پسرنبوده و دختر است ناراحتم) پس حضرت فرمود: ای سکونی، سنگینی دخترت را زمین بر می‌دارد و روزی او بر
خداوند است و بر غیر
اجل شما زندگی می‌کند و از
رزق شمانمی‌خورد (پس چرا ناراحتی؟).»
سکونی می‌گوید: (با کلمات امام صادق علیه‌السلام ) غمم رفت. آن گاه فرمود:
«ما سَمیْتَها؟ قُلْتُ: فاطِمَةَ. قالَ: آهْ آهْ ثُم وَضَعَ یَدَهُ عَلی جَبْهَتِهِ وَ کَانی بِهِ قَدْ بَکی وَ قالَ: اِذا سَمیْتَها فاطِمَةَ فَلاتَسُبها وَلا تَضْرِبْها وَلاتَلْعَنْها. هذَا الاِْسْمُ مُحْتَرَمٌ عِنْدَالله‌ِ عَزوَجَل وَ هُوَ اِسْمٌ اِشْتَق مِنْ اِسْمِهِ لِحَبیبَتِهِالصدیقة» وَ کانَ الاِمامُ لَما سَمِعَ بِاسْمِ فاطِمَةَ ذکر جَدتَهُ وَمَصائبَها وَلَمْ یَزَلْ یَذْکُرُ وَ یَقُولُ: وَ کانَ سَبَبُ وَفاتِها اَنّ قُنْفُذَ مَوْلی فُلان
چه نامی بر او گذاردی؟ گفتم: فاطمه: فرمود:آه آه. سپس دست خود را بر پیشانی‌اش گذاشت و گویا
گریه می‌کرد و فرمود: حال که اورا فاطمه نامیدی به او
ناسزا نگو؛ او را (
کتک) نزن و
نفرینش نکن (چرا که) این نام در نزد خداوند با
عظمت،
محترم است؛ و آن نامی است که خداوند از اسم خود برای حبیبه خود
صدیقه گرفته است. (آن گاه سکونی می‌گوید همیشه امام صادق علیه‌السلام اینگونه بود که وقتی نام فاطمه علیهاالسلام را می‌شنید به یاد جده‌اش (فاطمه) و
مصیبت‌های او می‌افتاد و همیشه
تذکر می‌داد و می‌گفت: سبب
وفات (و شهادت) فاطمه علیهاالسلام ضربتی بود که قنفذ،
غلام فلانی (یعنی عمر) بر او وارد ساخت.
توجه دارید که سکونی با همه وثاقتی که دارد، اینجا تعصب سنی‌گری خویش را نشان داده و ذیل کلام امام صادق علیه‌السلام را حذف و تحریف نموده است. با این حال، مطلب روشن است که سبب شهادت فاطمه زهرا علیهاالسلام همان ضرباتی بود که به دست قنفذ وعمر بر آن حضرت وارد شد.
چنان که ابابصیر از امام صادق علیه‌السلام متن کامل کلام حضرت را به این صورت نقل نموده است:« وَ کانَ سَبَبُ وَفاتِها اَن قُنْفُذَ مَوْلی عُمَرَ لَکَزَها بِنَعْلِ السیْفِ بِاَمْرِهِ فَاَسْقَطَتْ مُحْسِنا وَ مَرِضَتْ مَرَضا شَدیدا وَلَمْتَدَعْ اَحَدا مِمنْ آذاها یَدْخُلُ عَلَیْها، سبب
فوت فاطمه علیهاالسلام ضرباتی بود که قنفذ،
غلام عمر با غلاف شمشیر بر آن حضرت به فرمان عمرزد؛ پس (فرزندش) محسن را از دست داد و به شدت
بیمار شد و هیچ یک از
آزار دهندگان خویش را راه نداد (که به دیدن او بیایند).
شهر سؤال.
