عوامل مؤثر در تحکیم خانواده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تحکیم خانواده، ازدواج، احترام، محبت، علاقه، آرایش کردن، ارتباط کلامی.
پرسش: عوامل مؤثر در تحکیم خانواده از نظر اسلام چیست؟
پاسخ:
خداوند انسان را با انگیزه‌ها و تمایلات مختلف
خلق کرده است که از جمله آن تمایلات، می‌توان به میل قوی هر جنس به جنس مخالف و
علاقه بین آن دو اشاره نمود. هر چند تمایلات جنسی، بین حیوان و انسان مشترک می‌باشد، ولی تمایز انسان از حیوان، به جهت نوع پاسخ‌گویی به این نیاز است؛ لذا انسان متعالی دارای جلوه‌های متعالی رفتار جنسی نیز می‌باشد و قیودی که
دین و
شریعت برای انسان مشخص کرده، برای ایجاد این تعالی است.
مهم‌ترین توصیه دین در برخورد با تمایلات جنسی،
ازدواج است که ثمره این ازدواج، تشکیل یک
خانواده و در نتیجه
رشد و بالندگی جسمی، معنوی و روانی است و البته باید توجه داشت که هر ازدواجی منجر به رشد و
تکامل نمی‌شود؛ بلکه پیوندی نتیجه‌اش رشد و بالندگی است که واقعاً از روی منطق و
فکر انجام گیرد و طبق معیارهای شرع
مقدس و
عقلانیت به وجود آمده باشد. کسانی که صرفاً به خاطر
آزادی،
پول،
مقام،
احترام پدر و مادر یا به خاطر صرفاً ازدواج کردن به همسری شخصی درمی‌آیند، احتمال سعادتمند شدن آنان در زندگی زناشویی بسیار کم است و در مقابل کسانی که همسر خود را به خاطر احساس احترامی که به او دارد، به خاطر این‌که شخص مسئولیت‌پذیر است، به دلیل مقام ثابت و
حُسن اخلاق و تقوایش انتخاب کند؛ احتمال سعادتمند شدنش بیش‌تر است.
با توجه به این مقدمه نکاتی را جهت بهبود روابط خانوادگی و زناشویی گوشزد می‌کنیم.
أ. هر انسانی اخلاق و خصوصیات خاص خود را دارد؛ ولی مسائلی هست که در بین تمام انسان‌ها مشترک است و این مشترکات باعث نزدیکی و همدلی افراد ـ مخصوصاً زن و شوهر ـ می‌شود؛ لذا در محیط خانواده
زن و مرد باید سعی کنند آن نیازهای مشترک تأمین گردد و در این مسئله خانم‌ها نقش بیش‌تری می‌توانند ایفا کنند.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: در ارتباط بین زن و شوهر، مرد سه وظیفه اصلی دارد: مدارا و خوش‌رفتاری با
زن، تا
محبت و
علاقه زن را جلب نماید و خوش‌اخلاقی با زن، تا
قلب او را خوشحال سازد، و گشاده‌دستی با زن.
و زن نیز در روابط خود با همسرش، بی‌نیاز از سه ویژگی نیست:
۱. خود را از هر پلیدی دور دارد تا آن‌جایی که شوهرش در هر حالتی خوش یا ناخوش، به وی
اطمینان کند؛
۲. تعهد اخلاقی در مقابل شوهر تا او را محزون نکند؛
۳. اظهار
عشق و علاقه به همسر؛
(اظهار یعنی این‌که حتماً در
کلام و بیان این مطلب را بگوید).
ب. هیچ زندگی‌ای وجود ندارد که خالی از مشکلات و نگرانی‌ها باشد؛ منتها خیلی از افراد به‌خاطر درایت و هوشمندی که دارند، مشکلات را کم کرده و فضای زندگی را معطر و نورانی می‌کنند؛ لذا مناسب است هر
انسان خردمندی سعی کند بر مشکلات غلبه کرده و ریشه مشکل را زایل گرداند و سعی کند فضای زندگی خود را باطراوت و شاداب کند و توجهی به
زندگی دیگران نداشته و حسرت آنان را نخورد؛ بلکه خود را خوش‌بخت‌ترین تلقی کرده و خوشی‌های دیگران را در زندگی خود نیز به وجود آورد و به خودش بگوید، تو باید بهترین باشی و با حوصله،
سعه صدر،
گذشت،
خوش‌اخلاقی و
توکل بر خدا به
جنگ نگرانی‌های زندگی خانوادگی خود برود.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند:
حق مرد بر زن این است که زن ملازم خانه باشد و به شوهرش
دوستی و محبت کند، و از
خشم او دوری کند و آن‌چه را مورد
رضایت اوست، انجام دهد و به پیمان‌ها و وعده‌های وی وفادار باشد.
ج.
تفکر و اندیشه‌های انسان بر عمل‌کردش اثری ویژه دارد و لذا اگر انسان، نگاه خوش‌بینانه‌ای نسبت به کسی داشته باشد، در رفتارش تأثیری خاص می‌گذارد؛ لذا متخصصان
تربیت و مسائل خانواده، نکات زیادی را جهت اصلاح عمل‌کرد همسران و اصلاح
اندیشه آنان بیان کرده‌اند و توجه به این نکات فواید زیادی دارد و ما در این‌جا به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. نسبت به همسر خود نگرشی مطلوب و متعالی داشتن و او را
امانت الهی دانستن.
۲. احترام به همسر و محترمانه با او صحبت کردن و ابراز علاقه به او. (انسان‌ها شیفته
شخصیت خود هستند. شما با احترام به شخصیت ایشان خود را به او نزدیک‌تر می‌کنید. وقتی که احساس شود برای شخصیت او خطری ندارید، راحت‌تر به نقدها و پیشنهادهای محترمانه شما گوش می‌کند).
۳. حقوق متقابل خود و همسر را شناختن و درصدد ایفای آن بر آمدن.
در این زمینه دکتر اسپرجیون (روان‌شناس معروف انگلیسی) می‌گوید: براساس تجارب و کارهای مشاوره‌ای که با خانواده‌های بسیاری داشته‌ام، به این نتیجه رسیدم که چهار عامل باعث
ازدواج موفق است:
أ. تأمین نیازهای جنسی یک‌دیگر؛
ب. با یک‌دیگر ارتباط و تعامل توام با تفاهم داشتن و در موقعیت‌های گوناگون، از همدیگر ستایش و
قدردانی کردن؛
ج. زمینه‌های تشویق و تمجید همدیگر را فراهم آوردن؛
د. علاوه بر
عشق و
محبت نسبت به یک‌دیگر، به ازدواج نیز عشق ورزیدن.
۴. همسر خود را فردی با
ارزش و برخوردار از
کرامت انسانی دانستن.
۵. محبت خود را نسبت به همسرتان به صورت عملی نشان دهید؛ لذا سعی کنید مثلاً در روز تولد او، یا روز
ازدواج یا مناسبت‌های دیگر، برای او هدیه‌ای تهیه کنید. (می‌توانید در کادوی
هدیه خود نامه‌ای به ایشان بنویسید و بخواهید که وقتی تنهاست، آن را بخواند و در آن اشاره کنید که با توجه به این‌که دوستتان دارم و نمی‌خواهم نسبت به هم احساس دوری و فاصله داشته باشیم، این نامه را می‌نویسم. خوبی نامه همراه با
هدیه در این است که او احساس حمله به
شخصیت یا نقد شدید را نمی‌کند؛ البته اگر با ظرافت و محترمانه صورت بگیرد و وقت تأمل بیش‌تری به گذشته خود پیدا می‌کند.
۶. باور کنید که همسرتان انسانی است منحصر به فرد و واجد ویژگی‌های شخصی مثبت و منفی؛ لذا از مقایسة او با دیگران به‌شدت اجتناب کنید.
۷. سعی کنید حالات و روحیات همسر خود را بشناسید و فهرستی از آرزوها و علائق وی تهیه کنید و از انتظارات او آگاه شوید؛ سپس به تأمین خواسته‌ها و علایق منطقی و اصولی وی خود را ملزم سازید.
۸. باور کنید که هر کلمه و گفتار شما، دربردارندة بار عاطفی و روانی است که بر وجود شنونده تأثیر مثبت و منفی دارد؛ لذا سعی کنید از زبان گرم، نرم و ملایم استفاده کنید.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمودند: بهترین
زنان، کسانی هستند که با محبت، سازگار،
خوش‌زبان باشند و بدترین زنان، کسی است که لجباز باشد.
۹. سعی کنید خود را برتر و بالاتر از همسرتان احساس نکنید و او را شریک زندگی بدانید و به این نکته توجه کنید که درجات تحصیلی، موقعیت اجتماعی، وضعیت سنی و امکانات مالی شما باید بر میزان فروتنی و خضوعتان بیفزاید.
د. هر انسانی تشنه محبت،
زیبایی و خوش‌بویی است؛ لذا سعی کنید از آرایش خود برای همسر دریغ ننموده و همیشه معطر و جذاب در مقابل او ظاهر شوید.
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) به یکی از زنانش فرمودند: چرا تو ژولیده‌مو هستی و چرا سرمه نکشیدی و چرا
خضاب نمی‌کنی (موهای خود را رنگ نمی‌کنی).
و
حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند:
زن مسلمان باید خودش را برای شوهرش خوش‌بو سازد.
ح.
ارتباط کلامی خود را افزایش دهید که این، خود کلید کشف بسیاری از مشکلات و یافتن راه‌حل آن‌هاست و زمینه‌ساز شناخت همسر و تغییر
قلب اوست.
و. اگر واقعاً خواستار زندگی مشترک هستید، سعی نمایید به خواسته‌های درونی او پی ببرید و تفکرات او را بشناسید تا بتوانید برای
تفاهم در زندگی
زبان مشترکی داشته باشید؛ زیرا خیلی از افراد نمی‌توانند توقعات همدیگر را برآورده کنند یا زبان همدیگر را نمی‌فهمند.
۱. زهرا آیت‌اللهی، زن در آیات و روایات، انتشارات شورای فرهنگی، اجتماعی زنان، ۱۳۸۱ ش.
۲. احمد صافی، خانوادة، متعادل، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۴ ش.
۳. دانیل ب.وایل، ترجمة فریبا ارشد، با شریک زندگی خود چه‌گونه رفتار کنیم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۸ ش.
۴. امینی، احمد، همسرداری، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عوامل مؤثر در تحکیم خانواده»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۸/۲۳.
