علی وارث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: وارث، ارث.
پرسش: عده‌ای از مردم این‌جا در پاکستان چنین می‌گویند و می‌نویسند: "علی ـ علیه‌السلام ـ وارث" آیا این کار صحیح است؟ آیا علیه اعتقادات و باورهای مسلمانان نیست؟
پاسخ: وارث کسی است که مالی یا مقامی بدون اسباب ظاهری (مثل خرید و فروش، هدیه و ...) بلکه به وسیله سبب یا نسب از میت به او می‌رسد.
در آیات شریفه قرآن یحیی ـ علیه‌السلام ـ وارث زکریا و سلیمان ـ علیهماالسلام ـ وارث داوود ـ علیه‌السلام ـ به حساب آمده است.
در روایات ما و اهل سنت آمده که علی ـ علیه‌السلام ـ به‌عنوان وارث پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ معرفی شده است.
پیش از پرداختن به معنای وارث نخست مفهوم
ارث را از منابع متعدد بررسی می‌کنیم، سپس به معنای وارث می‌پردازیم.
راغب می‌گوید: ارث، مالی است که بدون پیمان یا عقد از دیگری به کسی می‌رسد و قراردادی است که بیش‌تر به
اموال شخص میت که باقی می‌گذارد، اطلاق می‌شود.
هم‌چنین گفته‌اند: مالی است که به‌وسیله سبب یا نسب مال دیگری می‌شود.
و برخی نیز گفته‌اند: وراثت و ارث منتقل شدن مالی است به تو از دیگری بدون خریدن و نظیر آن. بدین جهت مال میت را میراث، ارث و تراث گفته‌اند.
طبرسی فرموده: میراث آن است که پس از مردن کسی به دیگری برسد.
اما موارد کاربرد "ارث" در آیات
قرآن و روایات، مفهوم وسیعی دارد که هم ارث اموال را شامل می‌شود و هم ارث مقامات معنوی را که در ادامه به برخی از آن موارد اشاره خواهد شد.
پس از روشن شدن مفهوم ارث، به دنبال آن معنای وارث نیز معلوم خواهد شد، بر این اساس وارث کسی است که مالی یا مقامی بدون اسباب ظاهری؛ مثل خرید و فروش،
هدیه و ...، بلکه به‌وسیله سبب یا نسب از میت به او می‌رسد.
خداوند در قرآن از
زبان حضرت زکریا ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: "تو از نزد خود جانشینی به من ببخش ... که وارث من و دودمان یعقوب باشد و او را مورد رضایتت قرار ده".
و در جای دیگر می‌فرماید: "و سلیمان وارث داوود شد".
در این آیات شریفه یحیی ـ علیه‌السلام ـ وارث زکریا و سلیمان ـ علیهماالسلام ـ وارث داوود به حساب آمده است.
از خالد بن قثم ـ نوه عباس عموی
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسیدند: چرا
علی علیه‌السلام وارث رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است و پدربزرگت عباس با آن که عموی پیامبر (و در ظاهر نزدیک‌تر به ایشان) است، وارث نیست؟ گفت: چون علی نخستین کسی است که به حضرت (
ایمان آورد و) پیوست و بیش از همه ما با ایشان همراه بود.
گفتنی است حاکم این
حدیث را صحیح می‌داند.
مردی خطاب به
حضرت علی علیه‌السلام گفت: یا امیرالمؤمنین! چه‌گونه شد که شما وارث رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ گردیدی و عموهای تو از این موهبت محروم ماندند؟ حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ در پاسخ فرمود: در یکی از روزها،
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرزندان «عبدالمطلب» را گرد آورد و مقداری
غذا برای آنان تهیه دید فرزندان «عبدالمطلب» از آن غذا به‌قدری تناول کردند که سیر شدند و آن غذا هنوز به حال خود باقی بود؛ مثل این‌که دستی به آن نرسیده است. سپس دستور داد ظرف آبی آورده و همه از آن
آب نوشیدند و از آن آب چیزی کم نشد؛ مثل این‌که آبی از آن ظرف نوشیده نشده است. آن‌گاه رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ خطاب به فرزندان «
عبدالمطلب» فرمود:ای فرزندان عبدالمطلب! من به‌سوی شما خصوصاً و به‌سوی مردم عموماً برگزیده شده‌ام و شما از این
معجزه آنچه را که باید مشاهده کنید، مشاهده کردید، اینک کدام‌یک از شما حاضر است به
نبوت من اقرار کند و به جبران پذیرش آیین من، برادر و صاحب و وارث من باشد؟
سخن پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را حاضران نشنیده گرفتند و کسی سؤال آن حضرت را پاسخ نداد و من که از همه حاضران کم
سن و سال‌تر بودم، از جای برخاستم و خواسته آن حضرت را پاسخ دادم. رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به من دستور داد تا بنشینم و سه بار رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ خواسته خود را به اطلاع آنان رسانید و در هر سه بار من به سؤال رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ پاسخ دادم و آنان به گفتار رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ ترتیب اثری ندادند و در مرتبه آخر، رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ دست مبارکش را روی دست من گذاشت. این بود که من از آن حضرت ارث بردم و عمویم از ارث آن حضرت محروم گردید.
از سلمان روایت شده است که از پیامبر پرسید: «ای رسول خدا! جانشین و وصی تو کیست؟ پیامبر فرمود: ای سلمان! جانشین برادرم موسی که بود؟ سلمان پاسخ داد:
یوشع بن نون. پیامبر فرمود: جانشین و وارث من که دین مرا به‌جا می‌آورد و وعده مرا تحقق می‌بخشد،
علی بن ابی طالب است.»
و نیز
روایت شده که پیامبر فرمود: «هر پیامبری وصی و وارثی داشته است و وصی و وارث من علی بن ابی‌طالب است.»
در جریان عقد اخوت بین اصحاب زمانی که علی ـ علیه‌السلام ـ تنها ماند و ناراحت شد پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به او فرمود: سوگند به خدایی که مرا حقیقتاً به پیامبری مبعوث نمود تو را برای خودم نگه داشتم و تو برای من مانند
هارون هستی نزد موسی، مگر این که پیامبری بعد از من نیست و تو برادر و وارث من هستی ... .
بنابراین با توجه به مطالب بالا خصوصاً روایاتی که از فریقین بیان شد و با توجه به این‌که
امیرالمؤمنین علیه‌السلام،
مقام و منزلت معنوی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را به ارث برده، اصطلاح "علی وارث" در راستای باورهای مسلمانان بوده و هیچ‌گونه منافاتی با باورهای آنان ندارد.
پایگاه اسلام کوئست.
