عذاب قبر معصومان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عذاب قبر، معصومان (علیهم‌السلام)، قبر، فشار قبر.
پرسش: آیا معصومین عذاب قبر دارند؟
پاسخ: به نظر عموم محققان، روایاتی که مربوط به
عذاب قبر است، به‌هیچ‌وجه شامل معصومین نمی‌شود و تنها بحث در عذاب و
فشار قبر برای
مؤمنان است. در ضمن عده‌ای از مؤمنان هستند که با عمل صالحی که انجام می‌دهند، از عذاب و فشار قبر خود را نجات می‌دهند و طبعاً معصومین (علیهم‌السلام) والا و برتر از این عده هستند؛ ازاین‌رو چنین افرادی عذاب و فشار قبری نخواهند داشت.
مسئله قبر و عذاب آن، یکی از مسائلی است که همه فرقه‌های اسلامی به آن معتقدند.
خواجه طوسی در
تجرید الاعتقاد خود می‌فرماید: «عذاب قبر واقعیت دارد؛ چراکه عقلاً ممکن است و روایات
متواتر نیز از وقوع آن خبر می‌دهد».
بحث مربوط به پرسش را در دو بخش پی می‌گیریم:
۱. آیا فشار و عذاب قبر برای همه است؟در اینکه آیا فشار و عذاب قبر برای همه است یا اینکه عده‌ای از آن درامان‌اند،
روایات مختلف است.
در برخی روایات آمده است که
مؤمن عذاب قبر ندارد؛ مانند روایت ابی‌بصیر که وقتی
حضرت صادق (علیه‌السلام) انواع نعمت‌های خداوند در
جهان برزخ را بر مؤمن برشمرد، ابوبصیر پرسید: پس فشار قبر در کجاست؟
حضرت در پاسخ فرمود: دور باد، نه، های به
زمین دیگر افتخار می‌کند و می‌گوید: «در من، مؤمن جای کرده؛ ولی در پشت تو، مؤمن جا نگرفته است و آن زمین به آن مؤمن می‌گوید: سوگند به
خدا! آن هنگام که بر روی من گام برمی‌داشتی، تو را دوست می‌داشتم، اکنون اگر روی برگردانی، به‌زودی می‌دانی با تو چه رفتار می‌نمایم، آن‌گاه به اندازه چشم‌اندازش،
قبر را بر او وسیع می‌کند».
از سوی دیگر، روایاتی است که می‌رساند فشار قبر، شامل همه مؤمنان است. روایاتی که در رابطه با فشار قبر
سعد بن معاذ،
رقیه دختر پیامبر،
فاطمه بنت اسد، و حدیث امام صادق که می‌فرمایند: پناه می‌برم به خدا از عذاب قبر، چقدر اندک‌اند کسانی که از
عذاب قبر ایمن باشند».
همه اینها دلالت دارند که فشار و عذاب قبر، عمومی و همگانی است.
برخی محققان در
مقام جمع این روایات گفته‌اند: احادیثی که می‌گویند مؤمنان فشار قبر ندارند، ناظر به مؤمنانی هستند که تالی‌تلو معصوم‌اند؛ مانند
سلمان،
اباذر،
مقداد و ... .
برخی دیگر گفته‌اند، فشار و عذاب قبر، به طور طبیعی، عمومی و همگانی است، مگر اینکه شخصی به وسیله عمل صالحی آن را از خود دور کند. این عده در این باره به روایاتی که در آنها عوامل کاهش یا رفع عذاب قبر شمرده شده است، استناد کردند.
از مطالب یادشده معلوم می‌شود که به نظر عموم محققان، روایاتی که مربوط به عذاب قبر است، به‌هیچ‌وجه شامل
معصومین نمی‌شود و تنها بحث در عذاب و فشار قبر برای مؤمنان است. در ضمن ثابت شد عده‌ای از مؤمنان هستند که با عمل صالحی که انجام می‌دهند از عذاب و فشار قبر خود را نجات می‌دهند و طبعاً معصومین (علیهم‌السلام) والا و برتر از این عده هستند؛ ازاین‌رو چنین افرادی عذاب و فشار قبری نخواهند داشت.
جایگاه افراد در برزخ چگونه است؟افراد به خاطر تفاوتی که از نظر
کمال و نقص دارند، جایگاهشان در
برزخ متفاوت است.
عده‌ای که در درجه اعلای
ایمان و کمال هستند،
روح آنان در قالب مثالی قرار گرفته و در
بهشت برزخی، متنعم به انواع نعمت‌های خداوند می‌گردند: «در آن بهشت عدنی که خدای مهربان برای بندگان صالح، در
غیب این
جهان، وعده فرموده و البته وعده خدا
حق است، در آن
بهشت، هرگز سخن لغوی نشنوند، بلکه همه گفتارش
سلام و ستایش یکدیگر است و روزی آنان صبح و شام به آنان می‌رسد».
برخی دیگر از مؤمنان در قبرشان متنعم به نعمت‌های خداوند و عده‌ای در
قبر، به خاطر پاک شدن از گناهانی که در
دنیا انجام دادند، معذب‌اند تا پاک شده، بدون هیچ گناهی پا در عرصه محشر بگذارند.
در مقابل این افراد کافرانی هستند که پس از
مرگ و ورود در قبر، ارواحشان را به
جهنم برزخی انتقال می‌دهند و در آنجا معذب خواهند بود: «عذاب سختی آل‌فرعون را فرا گرفت،
عذاب آنان
آتش است که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند و روزی که
قیامت برپا شود، دستور می‌دهد که آل‌فرعون را در سخت‌ترین عذاب‌ها وارد کنید».
از نکات یاد شده، معلوم می‌شود معصومین (علیهم‌السلام) که از بالاترین درجات ایمانی و کمالات انسانی برخوردار هستند، نه‌تنها عذابی ندارند، بلکه در بهترین جایگاه از بهشت از نعمت‌های الهی بهره‌مند می‌شوند.
۱. پیام قرآن، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران، ج۵، ص۴۶۹، دارالکتب الاسلامیه.
۲. معاد از دیدگاه قرآن، حدیث و عقل، آیت‌الله حسین ربانی میانجی، ص۳۴۶-۳۷۲، ناشر: مؤلف.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عذاب قبر معصومان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۰۳.
