عایشه ام‌المؤمنین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عایشه،حضرت علی علیه
السلام، ام‌المؤمنین،
وفات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله.
پرسش: آیا این
روایت درست است که امام علی ـ علیه
السلام ـ قدرت این را داشت که عایشه را از ام‌المؤمنین بودن جدا کند و این‌کار را پس از رحلت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ انجام داد؟ و آیا عایشه پس از رحلت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ
اعمال زشت و شرم‌آوری انجام داد؟
پاسخ:با توجه به پرسش، پاسخ را در دو بخش ارائه می‌کنیم.
حدیثی به این مضمون در منابع ما گزارش شده است:
سعد بن عبدالله
می‌گوید:
خدمت
امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف عرض کردم: آقا و آقازاده! از اجداد شما برای ما روایت کرده‌اند که پیغمبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ
اختیار طلاق زنان خود را به دست امیر المؤمنین ـ علیه
السلام ـ داده بود. حتی روایت شده است که
علی علیه‌السلام در
جنگ جمل برای عایشه پیغام فرستاد که
اسلام و
پیروان آن را گرفتار
فتنه خود نمودی و فرزندان خود را از روی نادانی به سراشیب مرگ افکندی، اگر خود برمی‌گردی چه بهتر وگرنه تو را طلاق می‌دهم؛ با این‌که
مرگ پیامبر، زن‌های آن حضرت را
طلاق داده بود.
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ پرسید: طلاق به چه معناست؟ عرض کردم: یعنی رها و آزاد کردن
زن (که اگر بخواهد شوهر کند، آزاد باشد)؛ فرمود: اگر رحلت پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ زن‌های او را رها کرده بود، پس چرا جایز نبود که آنها بعد از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شوهر کنند؟ عرض کردم: زیرا
خداوند متعال
ازدواج آنها را (بعد از پیامبر) حرام کرده بود. فرمود: پس چگونه رحلت
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله آنها را رها گردانید؟
عرض کردم: آقازاده عزیز! معنای طلاقی که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ
حکم آن را واگذار به امیر المؤمنین ـ علیه
السلام ـ نمود، چیست؟
فرمود: خداوند متعال
مقام زنان پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را بزرگ داشت و آنها را به شرف مادری مؤمنان فائز گردانید، پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نیز به امیر المؤمنین ـ علیه
السلام ـ فرمود: یا علی! این شرافت برای آنان تا وقتی است که اطاعت می‌کنند؛ اما هرکدام بعد از من نافرمانی خداوند کردند و علیه تو سر به شورش برداشتند، آنها را آزاد بگذار تا اگر بخواهند با دیگری ازدواج کنند و از مقام ام‌المؤمنینی ساقط گردند.
لازم به ذکر است، این حدیث به دلیل وجود محمد بن علی بن محمد بن حاتم نوفلی کرمانی در سلسله سند این حدیث ـ هرچند از مشایخ شیخ صدوق است ـ به نظر برخی علما ضعیف شمرده شده است.
به‌هر‌حال با چشم‌پوشی از سند این
حدیث، از نظر دلالت نیز نباید از چند نکته غافل شد:
با توجه به سوره تحریم، عنوان «امهات المؤمنین» خود به‌تنهایی نمی‌تواند توجیه‌گر تمام کارهای همسران پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ باشد.
گرچه امام علی ـ علیه
السلام ـ وصیّ پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده و بپذیریم که آن حضرت چنین حقی داشته، اما به دلیل معتبری دست نیافتیم که ایشان، عنوان «امّ المؤمنین» را از برخی همسران پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برداشته باشند؛ بلکه قرائن و شواهدی وجود دارد که
حضرت علی علیه‌السلام برای احترام به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، از بسیاری از خطاهای
عایشه چشم‌پوشی کردند که به‌عنوان نمونه به برخی موارد اشاره می‌کنیم.
وقتی که علی ـ علیه
السلام ـ با اصحاب جمل
جنگ نمود، چیزی را به غنیمت نگرفت برخی از اصحابش گفتند: اگر جنگ با این‌ها حلال است، پس غنیمتشان نیز حلال است و اگر غنیمتشان حرام است، پس جنگشان هم حرام است؛ بنابراین چرا با آنان جنگیدی، اما کسی از آنها را اسیر نگرفتی؟
امام علیه‌السلام فرمود: کدام‌یک از شما حاضر است عایشه را به‌عنوان سهم خود بردارد؟ برخی گفتند: عایشه از جهت
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله مصون و محفوظ است و او را به اسارت نمی‌گیریم، اما دیگران چنین مصونیتی ندارند، پس می‌توانیم آنان را به اسارت بگیریم... .
امیر المؤمنین ـ علیه
السلام ـ در مسیرشان به کوفه دستور دادند عایشه را به همراه چهل زن که
عمامه و عرقچین به سر گذاشته و شمشیر حایل کرده بودند به مدینه برسانند و دستور داده بود که از چپ و راست و پشت سر از او مواظبت کنند عایشه نیز در طول سفر به علی ـ علیه
السلام ـ چنین و چنان می‌گفت که مردان (نامحرمی) را با من فرستاد و حرمت پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را نگه نداشت، اما زمانی که وارد
مدینه شدند و آنان را دید از سخنانش پشیمان شد و گفت خداوند به پسر ابی‌طالب بهترین پاداش‌ها را بدهد که حرمت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را حفظ نمود.
چنین نسبت‌هایی به مسلمانان بدون ادله‌ای که شرع تعیین نموده، احکام خاص خودش را دارد که باید با گواهی چهار شاهد عادل با شرایط خاصی ثابت شود و در غیر این موارد حتی شاهد باید حد قذف بخورد.
ادب و نزاکت اقتضا می‌کند که نسبت به زنان
مسلمان ـ به‌ویژه زنان پیامبر
اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ با احترام خاصی رفتار کنیم و حرف بزنیم؛ هم‌چنان که رفتار علی ـ علیه
السلام ـ نسبت به عایشه در همین راستا ارزیابی می‌شود.
در گزارشی
ابن عباس از
طهارت تمام همسران
پیامبران خبر می‌دهد. وی می‌گوید: همسر
نوح کافر بود و به مردم می‌گفت: شوهر من دیوانه است و وقتی کسی به نوح
ایمان می‌آورد، او ستم‌کاران و جباران قوم نوح را خبردار می‌کرد تا آن فرد را آزار و اذیت کنند و همسر لوط کافر بود و به
عمل قومش رضایت داشت و آنها را به‌سوی مهمان‌های لوط راه‌نمایی کرد و این عمل از طرف این دو زن خیانت محسوب می‌شود؛ وگرنه هرگز همسر پیامبر آلوده به زنا نبوده و خیانت آنها در امر
دین بوده است و سدی می‌گوید: خیانت آنها همانا کافر بودن ایشان بود.
پایگاه اسلام کوئست.
