ضریح ائمه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: ضریح، گنبد، ائمه، طلا
پرسش: چرا برای
ائمه اطهار گنبد و بارگاهی از طلا می سازند؟چرا ضریح ائمه ما از طلا ونقره باید باشد؟در حالیکه این همه نیازمند و محتاج در بین
شیعیان وجود دارد.آیا اصولا
ائمه ما با این شکل احترام گذاردن موافق اند؟ نمی شود گنبدی ساده بدون طلا مثل
مسجد النبی داشته باشند؟یا مثل کعبه؟
پاسخ: بخش اعظم
طلاکاری ها و تزیینات از طلا و جواهراتی است که توسط خود مردم از همه اقشار اهدا می‌شود، در نتیجه در این نوع هدایا که به شکل نذر و یا وقف و مانند آن صورت می پذیرد، متولی امور حق تصرف متفاوت و دل خواسته ندارد. مامور به صرف اموال در مورد
نذر است، البته اگر خلاف شرع و عقل نباشد.
از آن جا که هزینه ها ناشی از
اموال دولتی و عمومی یا وجوهات دینی نبوده، بلکه هدایای مردمی پایه اصلی هزینه ها را تشکیل می دهد، معمولا این تصور هم برای توده جامعه به وجود نمی آید که چرا این همه هزینه برای زیبایی و تزیین این مکان ها صرف شده است، بلکه خود مایل به
مشارکت در این امور هستند.
ساختن ضریح و حرم برای قبور رهبران مذهبی، به عنوان یک رسم و سنتی اجتماعی، قرن هاست که در جوامع گوناگون به وجود آمده، منظور کسانی که این کار انجام می‌دهند، یک نوع احترام و تجلیل نسبت به آن شخصیت است. از منظر دین اسلام این گونه اعمال بیانگر تجلیل و احترام از شخصیت هاست. اگر این افراد در زمره علما و بزرگان دین به خصوص
امامان معصوم و فرزندان آنان باشند، این اعمال مصداق تعظیم
شعائر الهی است که در
قرآن نشانه تقوی و بسیار ارزشمند دانسته شده است.
به علاوه این گونه رفتارها در خصوص فرزندان
رسول خدا نوعی اظهار
مودت و محبتی است که از فروع دین و
مزد رسالت حضرت دانسته شده، در ساحت ایمان شیعی از جایگاه رفیع و والایی برخوردار است؛ در نتیجه این گونه تجلیل و تعظیم ها هم ماهیت دینی دارد و هم بسیار ارزشمند است.
اما در خصوص مصداق عملی تعظیم و تجلیل و نوع تزیین و نقش نگاری بارگاه ها، هر چند ممکن است در مواردی اشتباهات و زیاده روی هایی وجود داشته باشد و ضرورت ها در این میان فراموش شود، اما آیینه کاری و
طلاکاری به خودی خود نادرست و ناپسند نیست.احترام و تجلیل
نمادهای دینی هم یکی از مهم ترین ابزار ترویج و تبلیغ تفکرات ناب و عمیق دینی به حساب می آید.
در خصوص طلا کاری ها باید به چند نکته توجه داشت:
وقتی بنا بر گرامیداشت و تجلیل یک شخصیت بی بدیل در بین بشر مانند امام است، باید تفاوتی بین او و دیگر شخصیت های مورد احترام انسان ها و یا بارگاه های دیگر
سلاطین وجود داشته باشد تا تصور نوعی همسانی برای بینندگان حاصل نشود؛ این امر در عین کم توجهی اکثر مردم از اهمیت بسزایی برخوردار است.
نمونه این نوع نگرش در بارگاه امامین
کاظمین دیده می شود که بر خلاف سنت
معماری اسلامی و شرقی، روی یک بارگاه دو گنبد قرار گرفته تا نشان دهد در زیر این بقعه دو امام مدفون هستند. برای شیعه هر امام مظهر یک انسان کامل است. باید این عظمت و شکوه به شکلی متفاوت ابراز گردد و این امر تابع سنت های جاری اجتماعی در
ملل شرقی نگردد.
در نتیجه یکی از اولین سوالاتی که برای یک بیننده غیر مسلمان با دیدن بارگاه
امام رضا علیه السلام پیش می آید، این است که این همه عظمت و شکوه و هزینه برای یک انسان چه معنایی دارد؟ این جاست که روشن می شود ما این افراد را در شمار دیگر شخصیت های مورد تکریم و احترام در بین بشر نمی دانیم. نوع گرامیداشت ما منشا عقیدتی و متفاوت دارد.
هرچند در اسلام بر حقیقت و روح تعالیم و معارف دینی تاکید بسیار شده، اما ظواهر و امور ظاهری هم از اهمیت بسیاری برخوردار است. نمی توان تاثیر شگرف امور ظاهری را در جلب توجه و تالیف قلوب به سمت این مکان ها و در نتیجه بهره مندی از
معنویت و
روحانیت موجود در این مکان ها، انکار کرد. دستوراتی
استحبابی قبیل خوش صدا بودن
مؤذن و
قاری قرآن یا زیبا و آراسته بودن
امام جماعت نشان می دهد که توجه به ظواهر و بهره گیری از
قدرت احساسات و تمایلات بصری و حسی بشر برای رهیافت به حقیقت باطنی قابل انکار نیست.
بخش اعظم طلاکاری ها و
تزیینات از طلا و جواهراتی است که توسط خود مردم از همه اقشار اهدا می‌شود، در نتیجه در این نوع هدایا که به
شکل نذر و یا وقف و مانند آن صورت می پذیرد، متولی امور حق تصرف متفاوت و دل خواسته ندارد. مامور به صرف اموال در مورد نذر است، البته اگر خلاف شرع و عقل نباشد.
از آن جا که هزینه ها ناشی از اموال دولتی و عمومی یا وجوهات دینی نبوده، بلکه هدایای مردمی پایه اصلی هزینه ها را تشکیل می دهد، معمولا این تصور هم برای توده جامعه به وجود نمی آید که چرا این همه هزینه برای زیبایی و تزیین این مکان ها صرف شده است، بلکه خود مایل به مشارکت در این امور هستند.
نیازمندی انسان گاهی ظاهری و مادی است و گاهی باطنی و روحی؛ هرچند در جامعه ما و همه جوامع دیگر نیازمندان مادی کم نیستند، اما نیازمندان روحی و معنوی در هر جامعه ای به مراتب بیش تر از نیازمندان مادی اند. این گونه هزینه ها اگر به شکلی انجام شود که موجب جلب قلوب و ایجاد انس توده ها با حرم ها و توجه به آن امام معصوم گردد و در نتیجه نیاز روحی اقشار گوناگون را برطرف نماید، ارزشمند تر از رفع برخی نیازهای مادی آنان است؛ هر چند توجه به همه ضرورت ها در کنار هم شدنی و لازم است.
برخلاف تصور بسیاری از ما
امامان معصوم زندگی فقیرانه و مشقت باری نداشتند، البته
ساده زیستی در همه حال پسندیده است و در
امامان ما هم وجود داشته اما به جز برخی حضرات
معصومین که در
صدر اسلام و در شرایط سخت جامعه می زیسته اند، چنان که در تاریخ نقل شده، باقی امامان زندگی محترم و با جلالتی داشتند. دارای منزل وسیع و غلام کنیز بوده و فعالیت های گسترده
تجاری و کشاورزی و... داشتند.
البته در کنار همه این ها این بزرگواران توجه به
فقرا و مساکین و
تواضع و خاکساری را فراموش نمی کردند، در خصوص
امام رضا علیه السلام نقل شده که در خانه خود در وقت غذا سفره بزرگی می انداختند. همه افراد خانه اعم از خادمان و غلامان حتی خادمان اصطبل را بر آن می نشاندند. با دست خود از بهترین غذاها برای آن ها می کشیدند، آن گاه خود شروع به میل غذا می فرمودند.
این موارد نشان می دهد که در نوع زندگی این بزرگواران هم در عین توجه به
فقرا و مساکین ، شان و جایگاه و
موقعیت اجتماعی -با توجه به اوضاع عمومی جامعه- مورد توجه قرار می گرفت و از این گونه امور غفلت نمی شد.
سایت:مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
