شیوه درست رفتار با والدین بداخلاق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اخلاق خوب، احترام به پدر و مادر.
پرسش: پدرم اخلاق خوبی ندارد و بنده می‌خواهم به او بفهمانم که باید اخلاق بهتری داشته باشد چگونه با او رفتار کنیم؟ گاهی اوقات احساس می‌کنم خودم نیز اخلاق خوبی ندارم.
پاسخ: یکی از بهترین شیوه‌های
تذکر و بیان اشکال طرف مقابل و اصلاح آن، «شیوه برخورد غیر مستقیم» است. لازم نیست و نباید که اولاً به طور مستقیم و صریح به ایشان بگویید که اخلاقتان مناسب نیست و ثانیاً اگر در مقابل، عکس‌العمل تندی از خود نشان دهید یا نافرمانی و سرپیچی از اوامر ایشان داشته باشید. «خصوصاً در مواقع خستگی و بدخلقی»، نه‌تنها موجب بهتر شدن نمی‌شود، بلکه چه‌بسا تندتر و بدتر هم بشود. بهترین برخورد در مواقع ناراحتی ایشان، برخوردی آرام و طبیعی و خونسردانه و محترمانه دیگران است. فایده این‌گونه برخوردها، یکی ایجاد
آرامش در محیط خانه و
خانواده و دیگر حفظ احترام والدین است و مهم‌تر آن‌که به طور غیر مستقیم فهمانده‌ایم که برخوردشان درست و صحیح نیست؛ در این صورت، به مرور زمان در پی اصلاح و تغییر رفتار خواهند رفت.
بهترین کارهای عملی که به‌کارگیری آن‌ها می‌تواند رفتار و روابط را با دیگران بهبود بخشد، عمل کردن به دستورات اخلاقی است که در
آیات و
روایات آمده؛ از جمله: ۱. اظهار محبت به دیگران؛ ۲. نیکو سخن گفتن؛ ۳. گشاده‌رویی؛ ۴. اظهار فروتنی؛ ۵. پرهیز از پرخاشگری.
در بیان عظمت و جایگاه رفیع والدین،
سخن بسیار است؛ ولی همین‌قدر اشاره کنیم که
خداوند متعال به قدری برای
پدر و مادر ارزش و
مقام قرار داده که
اطاعت از آن‌ها را در کنار اطاعت از خویش بیان فرموده است:
«
لَا تَعْبُدُونَ اِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ اِحْسَانًا»؛
«نپرستید مگر خداوند را و به والدین نیکی کنید».
امیرالمؤمنین
علی (علیه‌السلام) نیز می‌فرمایند:
«
برالوالدین اکبر فریضة نیکی و احترام به والدین، بزرگ‌ترین
واجب و اطاعت است».
با ذکر این مقدمه کوتاه، نکته مهمی که چه‌بسا به ذهن خطور می‌نماید این است که اولاً حدومرز اطاعت ما از والدین تا چه مقدار است و ثانیاً اگر از ناحیه آن‌ها مورد بی‌مهری قرار گرفتیم، چه کنیم؟
در بیان مقدار اطاعت از آن‌ها، رهبران دین فرموده‌اند که حد اطاعت از والدین تا جایی است که
حلال و حرام الهی مراعات شود؛ یعنی در تمام امور شرعی از آن‌ها اطاعت شود و هیچ‌گونه بی‌حرمتی به آن‌ها نشود؛ اما اگر امر به حرام یا نهی از واجب کردند، فقط در این صورت نافرمانی جایز است.
حال اگر گاهی از اوقات احساس کردیم پدر
اخلاق مورد نظر ما را ندارد، یا اشکالی در برخوردهایش وجود دارد چه کنیم؟ به نظر می‌رسد توجه به نکات زیر، راه‌گشای مناسبی برای این امر خواهد بود:
همواره باور داشته باشیم که بار مسئولیت سنگین اداره خانه، بخش مهم آن به دوش پدر است و مشکلات و سختی‌ها و کار بیرون از منزل و ... گاهی مواقع موجب بی‌حوصلگی و بدخلقی می‌شود. اگر ما جای پدرانمان بودیم، چه بسا زودتر از کوره در می‌رفتیم و اخلاقمان تغییر می‌نمود.
علت دیگر این خستگی و بی‌حوصلگی آن‌ها، چه‌بسا نافرمانی و بی‌توجهی فرزندان نسبت به آن‌ها باشد. بیاییم ما هم در حد توان خود، هم در خوشی‌ها و هم در سختی‌ها، با آن‌ها همراه و همدرد باشیم. ما که نمی‌توانیم مخارج خانه را تأمین نماییم؛ دست‌کم با مهربانی و
قدردانی از زحمت‌های پدر، گوشه‌ای از خستگی و زحمت ایشان را جبران کنیم. با زبان و بیان گرم و عاطفی و نیز در
عمل با پذیرایی، دلجویی و ... گاهی نیز این مشکل ممکن است بر اثر یادگیری از الگوی بیرونی باشد؛ مثل محل کار یا
زندگی.
یکی از بهترین شیوه‌های تذکر و بیان اشکال طرف مقابل و اصلاح آن، «شیوه برخورد غیر مستقیم» است. شما لازم نیست و نباید که اولاً به طور مستقیم و صریح به ایشان بگویید که اخلاقتان مناسب نیست و ثانیاً اگر در مقابل، عکس‌العمل تندی از خود نشان دهید یا نافرمانی و سرپیچی از اوامر ایشان داشته باشید.«خصوصاً در مواقع خستگی و بدخلقی»، نه‌تنها موجب بهتر شدن نمی‌شود، بلکه چه‌بسا تندتر و بدتر هم بشود.
بهترین برخورد در مواقع ناراحتی ایشان، برخوردی آرام و طبیعی و خونسردانه و محترمانه دیگران است. فایده این‌گونه برخوردها، یکی ایجاد آرامش در محیط خانه و
خانواده و دیگر حفظ احترام والدین است و مهم‌تر آن‌که به طور غیر مستقیم فهمانده‌ایم که برخوردشان درست و صحیح نیست؛ در این صورت، به مرور زمان در پی اصلاح و تغییر رفتار خواهند رفت.
بسیار مراقب باشیم که احترام والدین را خصوصاً در حضور دیگران، به مراتب بیش‌تر حفظ کنیم، که فقط ادب و احترام (حتی در مواقع بداخلاقی) موجب نشان بزرگی و ادب فرزندان و نیز حفظ
سلامت روحی والدین و پی بردن به رفتارشان است.
اول خودمان سپس دیگران. بیاییم این اصل گفته شده را فراموش نکنیم. وقتی انسان خود اهل عمل شد و سعی در برطرف کردن صفات بد خود داشت، قطعاً دیگران نیز از او تأثیر می‌پذیرند.
اگر اخلاق و رفتار من مناسب نبود و گاهی لغزش و تندی‌هایی داشته باشم، چگونه می‌توانم متذکر دیگری شوم و او را اصلاح کنم. بهترین تاثیرگذاری ما هنگامی است که خودمان هم جزء بهترین‌ها باشم.
اگر اخلاق خودمان نیکو، خیرخواهانه، مؤدبانه، اجتماعی و عاطفی نیست، می‌توان با
استعانت از خداوند متعال و با تلاش و مراقبت، به اخلاق نیکو دست یافت به شرطی که:
بخواهیم «اهل عمل باشیم».
انس با معنویات خصوصاً
تلاوت قرآن (در هر روز حداقل چند دقیقه) و انس با
اهل بیت (علیهم‌السلام) را از دست ندهیم. اشکالات هر روز خود را شناسایی کنیم و روزهای بعد در پی اصلاح آن‌ها باشیم. اگر در خانه بیکار هستیم، خود را مشغول
مطالعه مفید و علمی و نیز فعالیت‌های هنری کنیم. به آثار نیکو و مطلوب اخلاق خوب و نیز به آثار و آفات اخلاق بد توجه جدی داشته باشیم.
در این صورت خواهیم توانست به اخلاقی زیبا همراه با معنویت و مورد دلخواه خود دست یابیم و سپس به اصلاح و تذکر دیگران بپردازیم.
فراموش نشود که والدین همواره خیرخواه ما هستند و ما از آن‌ها و آن‌ها از ما هستند. هرگز آنان را با دیگران «مقایسه نکنیم». توجه کنیم که اگر پدر یا مادر یا یکی از عزیزانمان اشکالی دارند، حتماً خوبی‌ها و امتیازات قابل توجهی هم دارند. صفات مثبت و خوب را قدر بدانیم و گاهی برای
تشکر به
زبان آوریم.
یکی از بهترین و راحت‌ترین مواقع و حالاتی که می‌توان به والدین نزدیک بود و درد را به آن‌ها گفت، در مواقع عاطفی است و هنگامی که رابطه خوبی بین شما برقرار است. هنگامی خسته نیستند و خوشحال و سرحال و در حال
رضایت از شما هستند، بهترین موقعی خواهد بود که می‌توانید با ظرافت و رفتار دوستانه حرف خود را به آن‌ها منتقل، و آن‌ها را متوجه اشکال خودشان کنید؛ ضمن اینکه مناسب است در ابتدا، از زحمات و خوبی‌ها و اخلاق‌های نیکوی آن‌ها تشکر شود.
به
اصل تدریج در اصلاح و تغییر رفتار توجه داشته باشیم.توقع اصلاح یک روزه و دفعی نداشته باشیم. اگر بخواهیم می‌توانیم، اگر
صبر کنیم، به نتیجه می‌رسیم، اگر تلاش مستمر کنیم و از یک شکست
ناامید نشویم و از خداوند همواره
استعانت جوییم، به هدف مطلوبمان خواهیم رسید.
۱. حقوق متقابل والدین و فرزندان، عبدالکریم پاک‌نیا، انتشارات کمال‌الملک.
۲. حقوق والدین، سیدجعفر میرعظیمی.
۳. اخلاق و جوان، آیت‌الله مظاهری، انتشارات شفق.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شیوه درست رفتار با والدین بداخلاق»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۲/۲۱.
