سلطان الواعظین شیرازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سلطان الواعظین شیرازی،
اهل سنت، شبهای پیشاور، کسروی، مناظره.
پرسش: سلطان الواعظین شیرازی که بود؟
پاسخ: یکی از عالمان و شخصیت‌های مشهور قرن حاضر، مرحوم سیدمحمد سلطان الواعظین شیرازی (۱۳۱۴ – ۱۳۹۱ هـ.ق) است که در
وعظ و
خطابه و منبر و مناظره، بسیار چیره‌دست و استاد بود. کتاب «شبهای پیشاور» که نگارش جلسات
مناظره او با برخی از علمای اهل سنت در شهر پیشاور است، از آن زمان بسیار مورد توجه اهل فن قرار گرفته است.
یکی از
علما و واعظان مشهور قرن حاضر شمسی، مرحوم سیدمحمد سلطان الواعظین شیرازی است. وی در مباحث کلامی و در اثبات
امامت با استفاده از
قرآن و اخبار و
روایات چیره‌دست بود؛ همان‌طور که منبرداری و وعظ و خطابه او زبان‌زد همگان بود تا آن‌جا که به «سلطان الواعظین» مشهور شد.
وی در هفتم
ذی‌القعده سال ۱۳۱۴ قمری در
تهران متولد شد.
وی سال‌ها بعد به
عتبات مقدسه رفت و در آن‌جا به
تعلم و فراگیری دروس اسلامی پرداخت.
سلطان الواعظین سفرهای متعددی به خارج از
ایران داشت. او سفرهایی را به
مصر،
سوریه،
لبنان،
اردن،
فلسطین و
هندوستان انجام داد و مهم‌ترین آن‌ها - که مناظره معروفش در آن‌جا انجام شده و باعث
شهرت ی گشت - سفر به پیشاور بود.
وی در همه این مسافرت‌ها علاوه بر مجالس وعظ و منبر و
تبلیغ، با علمای بزرگ
فرق و مذاهب نیز به گفت‌وگو و تبادل نظر می‌پرداخت و آرا و
عقاید حقه
شیعه را با ایشان مطرح می‌ساخت.
کتاب مشهور «
شبهای پیشاور» اثر وی است.
مرحوم سلطان الواعظین شیرازی در
ربیع‌الاول سال ۱۳۴۵هـ.ق که تنها حدود سی سال از عمرشان می‌گذشت، پس از سفر به عتبات و استعانت از حضرت
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) راهی هندوستان شد.
در
کراچی،
بمبئی،
لاهور،
پنجاب،
حیدرآباد و بسیاری نقاط دیگر هند مورد
استقبال و احترام
مسلمانان و غیر مسلمانان واقع شد و جلسات بحث و مناظره را برقرار کرد. بعد از آن، ایشان را به
دهلی نو
دعوت کردند و جلسه مناظره با عده‌ای از علمای
هند را فراهم ساختند. در بعضی از این جلسات که در دهلی انجام می‌شد، رهبر بزرگ هند
مهاتما گاندی نیز شرکت می‌کرد.
بعد از این جلسات، سلطان الواعظین به دعوت
محمد سرورخان که از متنفذین خاندان قزل‌باش
هندوستان به شمار می‌رفت، برای سخن‌رانی و
خطابه راهی پیشاور شد. سلطان الواعظین در این جلسات مباحثی در زمینه
خلافت و
ولایت و عقاید
شیعه مطرح ساخت.
در پایان یکی از این سخنرانی‌ها دو تن از علمای کابل نزد سلطان الواعظین آمده و تقاضا می‌کنند در ارتباط با سخنان او با ایشان مناظره کنند.
این دو نفر به نام‌های
حافظ محمد رشید و
شیخ عبدالسلام از آن شب به بعد، پس از
نماز مغرب و
عشا در حضور جمع زیادی از
علما و
رجال و مردم شهر، پیرامون مسائل مورد
اختلاف با سلطان الواعظین به گفت‌وگو می‌نشستند. این جلساتِ پُرشور که از شب جمعه ۲۳ رجب ۱۳۴۵ هـ.ق شروع شد، تا ده شب به طول انجامید. جلسه مناظره هر شب بعد از نماز مغرب و عشا ۶ یا ۷ ساعت و گاهی نیز تا
اذان صبح ادامه می‌یافت.
چون برخی صاحبان
جراید و روزنامه‌ها در این جلسه حضور داشتند، جلسات هر شب را فردای آن در روزنامه‌ها و جراید به چاپ می‌رساندند. مرحوم سلطان الواعظین بعدها از روی همین مجلات که جمع‌آوری کرده بود، شبهای پیشاور را به چاپ رساند.
سلطان الواعظین، علت چاپ این مناظرات را با توجه به هجمه سنگین به ظاهر روشن‌فکران آن زمان (از جمله کسروی) این‌گونه بیان می‌کند:
«از دو جهت ناراحت بودم و نمی‌توانستم آرام بگیرم و ناظر این صحنه بازیگری و
اعمال زشت و دروغ‌ها و تهمت‌های بی‌جا گردم؛ یکی دیدم اگر سکوت کنم، مورد لعنت خدای متعال واقع خواهم شد که در حدیث است: "
اذا ظهرت البِدَع فَلِلعالِم اَن یظهَر عِلمَه و اِذا کَتَم فعلیه لعنه الله".(اصل حدیث چنین است: «قالَ رَسولُ اللَّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم): اِذا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فِی اُمَّتی فَلْیُظْهِرِ الْعالِمُ عِلْمَهُ فَمَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ»؛
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: «زمانی که در امتم بدعت‌ها
آشکار شوند، بر
عالم است که
علم خویش را آشکار کند، هر کس
[این کار را
] نکند،
لعنت خدا بر او باد).
جهت ثانی مقام
سیادت بود که
غیرت هاشمیت و جوشش سیادت، درونم را می‌گداخت؛ البته تا آن‌جا که وظیفه داشتم، در منابر بزرگ و مجالس مهم در حل شبهات و تثبیت
عقاید و در رفع
اباطیل آن‌ها کوشیدم...؛ ولی خیلی میل داشتم مستقلاً کتابی بر رد دروغ‌پردازی‌های آن‌ها بنویسم، متأسفانه گرفتار کسالت ممتدی گردیدم و سالی را در بیمارستان‌ها بسر بُردم و قُوای خود را از دست دادم. پزشکان هم دستور استراحت کامل و ترک گفتار و نوشتار دادند. روزی در بستر
بیماری پس از
فکر بسیار متوجه شدم، شاید خلاصه جواب شبهه‌ها در مجلات و روزنامه‌هایی باشد که مناظرات شبهای پیشاور را منتشر کرده‌اند. بهتر آن دیدم که این نوشته‌ها را چاپ کنم که بعد از چاپ به شکل همین
کتاب عرضه شده است».
در کتاب شبهای پیشاور، جلسات به ترتیب زمانی آورده شده و نویسنده از خود در این کتاب به عنوان «داعی» یاد می‌کند.
بالاخره سلطان الواعظین شیرازی بعد از یک عمر تلاش و فعالیت تبلیغی در سال ۱۳۹۱ هـ.ق از
دنیا رفت.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «سلطان الواعظین شیرازی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۵/۱۸.
