• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زیارت اموات در اسلام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: سنت پیامبر، زیارت قبور، خرافات، بدعت، یاد آخرت، زیارت اموات.

پرسش: در سنت رسول خدا، زیارت قبر اموات وجود نداشته است؛ لذا زیارت قبور اموات جزء خرافات و بدعت است؟

پاسخ: زیارت قبور اموات جایز و سنت است و در عصر و سنت پیامبر وجود داشته و هیچ خرافاتی در آن راه ندارد.


برای روشن شدن مطلب، نخست به توضیح معنای سنت و بدعت می‌پردازیم.
بدعت در لغت یعنی «چیز تازه و نو ظهور»
[۱] الیاس، انطون الیاس، فرهنگ نوین، ص۵۳، ترجمه سیدمصطفی طباطبایی، اسلامیه.
و در اصطلاح عبارت است «از آنچه که جزء دین نیست، جزء دین شمرده شود.
[۲] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۷۳، اسماعیلیان.    


سنت در لغت به معنای «دستور، مقررات و قانون است»
[۳] الیاس، انطون الیاس، فرهنگ نوین، ص۳۱۹، ترجمه سیدمصطفی طباطبایی، اسلامیه.
و در اصطلاح به معنای «قول معصوم و فعل و تقریر اوست».
[۴] مظفر، محمدرضا، اصول‌ الفقه، ج۲، ص۶۳، بیروت.    


آیا زیارت قبور، از سنت است؟
این گفته که «زیارت قبور از خرافات است»، دلیلی برای آن ارائه نشده است، جز اینکه ادعا شده که در سنت رسول الله زیارت اموات وجود نداشته است که این خود نیاز به اثبات دارد و بر فرض اثبات آن، عدم وجود آن در سنت رسول الله دلیلی بر بدعت نمی‌گردد؛ زیرا خیلی از چیزها در عصر و سنت رسول خدا وجود نداشته است (مثل استفاده از برق، تلویزیون و ...) ولی یک امر خرافی به حساب نمی‌رود؛ و ثانیاً دلیل‌های فراوانی وجود دارد که زیارت قبور، مورد قبول و عمل و دستور نبی مکرم اسلام و ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) بوده که به برخی از آنها خواهیم پرداخت و هرگاه چنین عملی دارای پشتوانه محکم از حیث صحت و سند بود، نمی‌تواند از مصادیق بدعت باشد.

اینک به چند نمونه از دلیل‌های فراوان که وجود دارد، اشاره می‌کنیم:

۴.۱ - اجازه شخص پیامبر

عایشه نقل می‌کند: «اَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) رَخَّصَ فِی زِیَارَةِ الْقُبُورِ؛
[۵] قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۵۰۱-۵۰۰، باب ما جاء فی زیارة القبور، ح۱۵۷۰، چاپ دار الحیاء الکتب العربیه.    
[۶] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۲۱، ح۳۴، دارالکتب العربیه، بیروت.    
[۷] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۹، ح۲۳، دارالکتب العربیه، بیروت.    
[۸] فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.
عایشه می‌گوید: رسول مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) زیارت قبور را اجازه داده‌اند».

۴.۲ - یاد آخرت

رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: «زُورُوا الْقُبُورَ فَاِنَّهَا تُذَکِّرُکُمُ الْآخِرَةَ؛
[۹] قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۵۰۱-۵۰۰، باب ما جاء فی زیارة القبور، ح۱۵۶۹، چاپ دار الحیاء الکتب العربیه.    
[۱۰] فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.    
[۱۱] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۷، دارالکتب العربیه، بیروت.    
قبرها را زیارت کنید که این عمل شما را به یاد آخرت می‌اندازد».

۴.۳ - گریه پیامبر بر قبر مادرش

«زار النَّبِی قَبْرَ اُمِّهِ، فَبَکی وَ اَبکی مَنْ حَوْلَهُ...و قال اسْتَاذَنْتُ رَبِّی فی اَنْ ازُورَ قَبْرَها فَاَذِنَ لِی، فَقالَ: فَزُورُوا القُبورَ، فَانَّها تُذَکَّرُ المَوتَ»؛
[۱۲] قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۵۰۱-۵۰۰، باب ما جاء فی زیارة القبور، ح۱۵۷۲، چاپ دار الحیاء الکتب العربیه.    
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قبر مادرش را زیارت کرد و گریست و گریاند کسانی را که در اطراف حضرت بودند، و فرمود: از پروردگارم اجازه گرفتم که قبر مادرم را زیارت کنم؛ پس به من اجازه داده شد، پس قبرها را زیارت کنید، که این عمل شما را به یاد مرگ می‌اندازد».

۴.۴ - گریه حضرت زهرا بر قبر حمزه

«و حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) هر جمعه به زیارت قبر عموی خود «حمزه» می‌رفت و در کنار او نماز می‌گذارد و گریه می‌کرد».
[۱۳] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۹، ح۲۶، دارالکتب العربیه، بیروت.    
[۱۴] حاکم نیشابوری، ابوعبدالله، مستدرک علی الصحیحین، ، ج۱، ص۱۱۷، بیروت، دارالکتب العربیه.
[۱۵] فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.    
[۱۶] محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۶۵، بیروت، دارالکتب العربیه.    


۴.۵ - استغفار حضرت زهرا بر قبر حمزه

و «طبق روایت دیگر در هر صبح شنبه به زیارت قبر حمزه می‌رفت و بر او ترحم نموده و برایش استغفار می‌کرد».
[۱۷] فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.    
[۱۸] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۲۲۴، آل‌البیت.    
[۱۹] تندیب، ج۱، ص۴۹۳، صدوِ.


۴.۶ - نقلی در کتاب الغدیر

جالب اینکه در کتاب شریف الغدیر، بحثی تحت عنوان «السنة فی زیارة القبور» وجود دارد که می‌فرماید: «ورد فی السنة الصحیحه المتفق علیها الامر بزیارة القبور و الحث علیها؛
[۲۰] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، دارالکتب العربیه، بیروت.    
در سنت صحیح که متفقٌ‌علیه است، امر به زیارت قبور تحریص و تشویق شده است».

۴.۷ - نقلی در کتاب الفقه علی المذاهب

و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة آمده است: «و اما زیارة قبر النبی من اعظم القرب؛
[۲۱] الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۵۴۰، بیروت.
و اما زیارت قبر نبی گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، از بزرگ‌ترین راه‌های نزدیکی به خداست».

۴.۸ - بیان یک روایت

و در روایتی آمده است: «قیل لعلی (علیه‌السلام) ما شانک جاورت المقبره قال: انی اجدهم خیر جیران انی لاجدهم جیران صدِ یکفون الا سنته و یذکرون الاخرة؛
[۲۲] فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۴، جامعه مدرسین.    
به علی (علیه‌السلام) عرض شد: چگونه است که مقبره را مجاورت می‌کنی؟ حضرت فرمودند: من اینان را بهترین همسایه‌ها می‌یابم، من اینها را همسایگان صادقِ و راستگو یافتم که سخن نمی‌گویند و آخرت را به یاد می‌آورند».

۴.۹ - مشروع بودن زیارت پیامبر

و «اصولاً مسلمانان، آیاتی را که پیرامون احترام پیامبر وارد شده است، مخصوص حیات او نمی‌دانند؛ چنان‌که در موقع دفن جنازه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، برخی در کنار قبر، سروصدایی به راه ‌انداختند، فوراً «حسین بن علی» برای ساکت کردن مردم این آیه را خواند: «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا اَصْوَاتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ»؛
[۲۳] حجرات/سوره۴۹، آیه۲.    
«ای افراد با ایمان! از صدای خود بکاهید و بلندتر از پیامبر سخن نگویید»، هیچ‌کس حتی امویان نگفتند که این آیه و احترام، مخصوص دوران زندگی پیامبر است ... .
این آیه، گواه بر مشروع بودن زیارت پیامبر گرامی است؛ زیرا حقیقت «زیارت» جز حضور زائر نزد مزور چیز دیگری نیست».

نتیجه اینکه زیارت قبور اموات جایز و سنت است و در عصر و سنت پیامبر وجود داشته است و هیچ خرافاتی در آن راه ندارد.

۱. آیین وهابیت، ص۱۲۵، چاپ، جامعه مدرسین.

۱. ↑ الیاس، انطون الیاس، فرهنگ نوین، ص۵۳، ترجمه سیدمصطفی طباطبایی، اسلامیه.
۲. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۷۳، اسماعیلیان.    
۳. ↑ الیاس، انطون الیاس، فرهنگ نوین، ص۳۱۹، ترجمه سیدمصطفی طباطبایی، اسلامیه.
۴. ↑ مظفر، محمدرضا، اصول‌ الفقه، ج۲، ص۶۳، بیروت.    
۵. ↑ قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۵۰۱-۵۰۰، باب ما جاء فی زیارة القبور، ح۱۵۷۰، چاپ دار الحیاء الکتب العربیه.    
۶. ↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۲۱، ح۳۴، دارالکتب العربیه، بیروت.    
۷. ↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۹، ح۲۳، دارالکتب العربیه، بیروت.    
۸. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.
۹. ↑ قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۵۰۱-۵۰۰، باب ما جاء فی زیارة القبور، ح۱۵۶۹، چاپ دار الحیاء الکتب العربیه.    
۱۰. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.    
۱۱. ↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۷، دارالکتب العربیه، بیروت.    
۱۲. ↑ قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن‌ماجه، ج۱، ص۵۰۱-۵۰۰، باب ما جاء فی زیارة القبور، ح۱۵۷۲، چاپ دار الحیاء الکتب العربیه.    
۱۳. ↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۹، ح۲۶، دارالکتب العربیه، بیروت.    
۱۴. ↑ حاکم نیشابوری، ابوعبدالله، مستدرک علی الصحیحین، ، ج۱، ص۱۱۷، بیروت، دارالکتب العربیه.
۱۵. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.    
۱۶. ↑ محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۶۵، بیروت، دارالکتب العربیه.    
۱۷. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۹، جامعه مدرسین.    
۱۸. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۲۲۴، آل‌البیت.    
۱۹. ↑ تندیب، ج۱، ص۴۹۳، صدوِ.
۲۰. ↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۵، ص۱۶۶، دارالکتب العربیه، بیروت.    
۲۱. ↑ الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۵۴۰، بیروت.
۲۲. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، المحجة البیضاء، ج۸، ص۲۸۴، جامعه مدرسین.    
۲۳. ↑ حجرات/سوره۴۹، آیه۲.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «زیارت اموات در اسلام»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۰۶.    



رده‌های این صفحه : بدعت | خرافات | زیارت اهل قبور | سنت پیامبر | مباحث اعتقادی | مباحث کلامی | معاد | معارف اسلامی
جعبه ابزار