روزه روز عرفه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام باقر (علیه‌السّلام)،
روزه،
امام حسن (علیه‌السّلام)،
امام حسین (علیه‌السّلام)،
ثواب،
رسول خدا،
عرفه،
عرفه.
پرسش: با وجود پاداش فراوانی که برای روزه در روز عرفه ذکر شده است؛ چرا
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
ائمه (علیه‌السّلام) در آن‌روز روزه نمی‌گرفتند؟!
پاسخ: استحباب روزه‌گرفتن در روز عرفه و پاداش فراوانی که برای آن در نظر گرفته شده است، امری مسلم است. با این وجود نباید به گونه‌ای رفتار کرد که روزه در این‌روز را تکلیفی
واجب پنداشت و افطار کردن پیشوایان دین در این روز هم برای جلوگیری از چنین پنداری بوده است و اگر وضعیت جسمی انسان در روز عرفه به گونه‌ای باشد که در صورت روزه‌گرفتن، توان
دعا و
مناجات را نداشته باشد، بهتر است روزه نگرفته و با حال بهتری به مناجات بپردازد.
همان‌گونه که در پرسش به درستی به آن اشاره شده است، در روایات فراوانی نسبت به روزه گرفتن در روز عرفه سفارش شده است:
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: روزه روز
ترویه (هشتم ماه
ذی الحجّه)
کفّاره یک سال، و روزه روز عرفه کفّاره دو سال است.
در روایتی دیگر آمده است: «روز نهم ذی الحجه که روز عرفه است، توبه
حضرت داود (علیه‌السّلام) نازل شد. پس هر کس آن روز را روزه بگیرد، کفاره نود سال گناهان او باشد و توبه حضرت داود (علیه‌السّلام) از ترک اولایی بود که از او صادر شد».
با این وجود، گزارش‌هایی نیز وجود دارد که بر اساس آنها تعدادی از معصومان (علیه‌السّلام) به دلایلی این‌روز را روزه نمی‌گرفتند:
امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از زمانی که روزه ماه
رمضان واجب شده است، روز عرفه را روزه نمی‌گرفت».
امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: «(با آن‌که ثواب) روزه روز عرفه برابر با (پاداش) یک‌سال روزه است؛ اما این روز را امام حسن (علیه‌السّلام) روزه نمی‌گرفت، ولی امام حسین (علیه‌السّلام) روزه می‌گرفت».
سدیر از امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد روزه روز عرفه پرسید و گفت: مردم می‌پندارند که ثواب آن برابر با ثواب روزه یک‌سال است. امام (علیه‌السّلام) فرمود: «(با این وجود) پدرم امام باقر (علیه‌السّلام) آن‌روز را روزه نمی‌داشت! سدیر علت آن‌را پرسید؟ امام (علیه‌السّلام) فرمود: روز عرفه روز دعا و مسالت از
خداوند است؛ و پدرم می‌ترسید که روزه‌داری، ایشان را از دعا ناتوان سازد، و از‌این‌رو خوش نداشت که آن‌را روزه بدارد. همچنین بیم آن داشت که روز عرفه در واقع، روز
عید قربان باشد که روزه گرفتن در آن‌روز
حرام است».
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «مردی در روز عرفه نزد امام حسن (علیه‌السّلام) رفت و حضرتشان را مشغول تناول غذا دید، با آن‌که برادرشان امام حسین (علیه‌السّلام) در همان زمان، روزه‌دار بود. بعد از شهادت امام حسن (علیه‌السّلام)، آن مرد نزد امام حسین (علیه‌السّلام) رفت و حضرتشان را مشغول تناول غذا دید، با آن‌که فرزندشان
امام سجاد (علیه‌السّلام) در همان زمان، روزه‌دار بود! آن مرد، علت این تفاوت رفتارها را از امام حسین (علیه‌السّلام) پرسید؟ امام فرمود: برادرم امام بود؛ از‌این‌رو
افطار کرد، تا روزه‌داشتن ایشان سنت نشود که مردم از ایشان پیروی کنند. وقتی ایشان به شهادت رسید، من امام هستم؛ از‌این‌رو خواستم
روزه من
سنّت، ارزیابی نشود که مردم از من پیروی کنند (و آن‌را به عنوان یک واجب بپندارند)».
نتیجه و جمع‌بندی مجموعه روایات در این زمین آن است که:
استحباب روزه‌گرفتن در روز عرفه و پاداش فراوانی که برای آن در نظر گرفته شده است، امری مسلم است. با این وجود نباید به گونه‌ای رفتار کرد که روزه در این‌روز را تکلیفی واجب پنداشت و افطار کردن پیشوایان دین در این روز هم برای جلوگیری از چنین پنداری بوده است.
اگر وضعیت جسمی انسان در روز عرفه به گونه‌ای باشد که در صورت روزه‌گرفتن، توان دعا و مناجات را نداشته باشد، بهتر است روزه نگرفته و با حال بهتری به مناجات بپردازد و روزه با چنین وضعیتی
مکروه است
که البته شامل ضعف‌های مختصری که هر روزه‌دار با آن روبرو می‌شود نخواهد شد.
در صورتی که احتمال قوی برود که ماه یک روز زودتر دیده شده و روز عرفه در واقع عید قربان باشد (که روزه در آن‌روز، حرام است)، و یا آن‌که شخص اطمینان دارد که روز قربان است؛ اما به صورت رسمی، آن‌روز، روز عرفه اعلام شده باشد، واجب و یا سزاوار است که از روزه‌گرفتن این روز خودداری کند.
برخی نیز معتقدند که روایات استحباب
روزه‌داری در روز عرفه ممکن است از روی
تقیه صادر شده باشد
که با توجه به کثرت روایات و دلایلی که در آنها ذکر شده است، پذیرش این احتمال کمی دشوار خواهد بود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «روزه روز عرفه»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۶/۲.
