راه های جلوگیری از تداعی تصاویر نامحرم در ذهن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نگاه به نامحرم،
نگاه حرام،
کنترل نگاه.
پرسش: با توجه به منع از نگاه به نامحرم
هوس آلوده چگونه می‌توان از تداعی شدن تصویر نامحرم پس از دیدن اولیه جلوگیری کرده و از
شیطان رجیم در امان ماند؟
پاسخ: فراموش کردن تصویر نامحرم از
حافظه،
افکار مثبت، جبهه
ایمان، کنترل نگاه‌های قصول، جایگزینی
حلال، تکرار، توجه به بزرگی
خداوند،
دعا و
ذکر، زیاد گفتن هر آنچه نپاید
دلبستگی نشاید، مطالعه سرنوشت گذشتگان پاک زیست از جمله عوامل در امان ماندن از نگاه حرام است که در ادامه به شرح مفصل آن می‌پردازیم.
تقوای چشم و کنترل تصاویر دیده شده آن مشکل است امّا این بدان معنی نیست که ما هیچ تسلطی نمی‌توانیم داشته باشیم برای اینکه مهار چشم و تصویرهایش را به دست بگیریم لازم است با هم به مطالب ذیل توجه کنیم نکاتی که به ما کمک می‌کند تا دل را از تسخیر نامحرمان و هوس حفظ کنیم.
نظریه پردازان
یادگیری برای
انسان سه نوع
حافظه حسی،
حافظه کوتاه مدت و
حافظه بلندمدت ذکر می‌کنند. ابتدا محرک‌های محیط مثل نور، صدا، حرارت، بو، اشخاص و... به وسیله گیرنده‌های مختلف چون چشم، گوش، پوست، بینی و غیره دریافت می‌شوند و برای مدتی کوتاه (حدود یک تا سه ثانیه) در حافظه حسی ذخیره می‌گردند ما از طریق فرآیند
توجه و
ادراک از وجود این محرک‌ها آگاه می‌شویم. بخشی از این اطلاعات که بر اثر توجه به صورت الگوهای تصویر ذهنی صداها، یا معانی رمزگردانی می‌گردند (به رمز در می‌آیند) وارد حافظه کوتاه مدت می‌شوند اطلاعات وارده به حافظه کوتاه مدت برای حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در این حافظه ذخیره می‌شوند بخشی از این اطلاعات که با اطلاعات یادگرفته شده قبلی ارتباط برقرار می‌کنند به حافظه درازمدت انتقال می‌یابند. اطلاعات وارده به حافظه درازمدت به صورت سازمان یافته در می‌آیند که برای مدت‌های طولانی، در آنجا باقی می‌مانند اطلاعات موجود در حافظه درازمدت در صورت لزوم به حافظه کوتاه مدت بازگشت می‌نمایند.
نگاه به نامحرم ______ حافظه حسی ______ ۱. با دقت و توجه به آن تصویر(ورود تصویر به حافظه کوتاه مدت = حافظه دراز مدت = عدم دقت و توجه= فراموشی
با توجه به مطالب بالا باید گفت یکی از راه‌های حذف تصویر نامحرم پس از دیدن توجه و دقت نکردن به آن تصویر است (
فکر نکردن و تأمل نکردن به آن و کوتاه کردن زمان نگاه تا حد امکان یعنی به محض دیدن، چشم‌ها را کنترل کرد) کنترل نگاه تا به مرحله حافظه کوتاه مدت نرسیده خیلی راحت‌تر است و حذف آن از حافظه کوتاه مدت به مراتب سخت‌تر از محو کردن آن از حافظه بلندمدت است.
چگونگی حذف (
فراموشی) تصویر از حافظه حسی از مجموع اطلاعات فراوانی که در هر لحظه به حافظه حسی ما وارد می‌شود تنها آن اطلاعاتی که «مورد توجه» ما قرار می‌گیرند انتخاب می‌شوند و برای پردازش به بخش‌های دیگر حافظه سپرده می‌شوند بنابر بهترین راه حذف آن از حافظه حسی بی‌توجهی به آنهاست.
چگونگی حذف اطلاعات تصویر ذهن از حافظه بلندمدت مهم‌ترین عامل فراموشی یا حذف تصاویر از حافظه کوتاه مدت، جانشینی (displacement) مطالب جدید با مطالب قدیمی است، علت دیگر فراموشی حذف خود به خودی آن‌ها بر اثر گذشت زمان یا محو اثر است.
در زیر به چندین جانشینی اشاره می‌کنم ۱.
ذکر مداوم ۲. توجه و دقت به لذت‌های حلال و مشروع ۳. توجه به ضررهای دنیوی و اخروی لذت‌های نامشروع و.... پس با این جایگزین‌ها دیگر مجال و فرصتی باقی نمی‌ماند که به آن تصویر توجه و دقت کنیم.
هرگز از کلمات نمی‌توانم، ممکن نیست فراموش کنم، استفاده نکنید بجای آن بگوئید چون که
خداوند رحمان خواسته باید فراموشش کنم و به خود
تلقین کنید که از پس این کار به راحتی بر می‌آیند.
اگر انسان به تقویت
ایمان خود مبادرت کند تا جایی که عالم را محضر
خدا ببیند به هر تصویری اجازه ورود به خانه دل نمی‌دهد و در نبرد بین جبهه ایمان و جبهه نگاه
حرام برد با جبهه ایمان است. وقتی که انسان به خدا توجه دارد و خانه دلش و چشم جانش را به محبوبش پر کرد اصلاً جایی برای غیر پیدا نمی‌شود پس به محض اینکه تصویر نامحرم وارد خانه چشم شد متوجه می‌شود که جایی برای او نیست بنابراین از همانجا عقب گرد می‌کند.
آری در یک قلب جای دو معشوق نیست.
پیامبر ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ فرمود: از نگاه‌های اضافی پرهیز کنید که بذر
هوس می‌پاشد و
غفلت به بار می‌آورد «ایاکم و فضولَ النظرِ فاِنَّه یَبذُری الهوی و یُوَلِّدُ الغفلةَ» .
انسان نمی‌تواند در جامعه چشم بسته راه برود و
ناخودآگاه چشم به نامحرم می‌افتد ولی دستور است که ما باید چشمان خود را از آنچه که خداوند حرام کرده است حفظ کنیم.
یکی از راه‌های حفظ این است که انسان کاری کند که کمتر با
نامحرم اختلاط و گفتگوی غیرضروری داشته باشد و اگر نگاهش به نامحرم افتاد سریع چشم خود را از او بازگرداند در روایت داریم هر که چشمش را از حرام پر کند خدا در
قیامت چشم او را از آتش پر می‌کند.
و اگر در خیابان حرکت می‌کند از نگاه‌های زائد به این سوی و آن سوی خودداری کند و هرگاه نگاهش به نامحرمی افتاد به یاد عذاب‌هایی بیفتد که خداوند برای افراد هوس باز در نظر گرفته است و یا در روایاتی که گفته اگر به نامحرم نگاه سوء کنید به محرم شما نگاه سوء می‌شود تأمل کند.
گاهی هم به فوائد حفظ دیده از نامحرم توجه نمائید. پیامبر خدا ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ فرمودند: هیچ مرد
مسلمانی نیست که نگاهش به زنی بیفتد و چشم خود را پایین اندازد مگر این که خداوند متعال به او توفیق
عبادت دهد که شیرینی آن را در دل خودش بیابد.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: هرگاه کسی نگاهش به زنی بیفتد و چشم خود را به طرف آسمان کند یا آن را بر هم نهد، هنوز چشم برهم نزده خداوند از
حورالعین به
ازدواج او درآورد.
امام علی ـ علیه‌السّلام ـ فرمودند هرگاه فردی از شما زنی را دید و از او خوشش آمد برود منزل خود نزد همسرش زیرا نظیر آن چه دیده است در همسر خود او نیز هست
شیطان را به دل خود راه ندهد و چشم خود را از آن زن برگرداند. اگر زن ندارد دو رکعت
نماز بخواند و بسیار
حمد خدا گوید و بر پیامبر و آل او
صلوات فرستد و آن گاه از خداوند مسألت کند که از فضل خویش عطایش فرماید. خداوند از روی
مهر و
رأفت خود نیاز او را برطرف ساخت.
در مورد آن تصویر با کسی سخن نگو، یا چیزی ننویس چرا که این امر باعث تثبیت آن تصویر در
ذهن است و همچنین درباره‌اش فکر نکن. چرا که اگر این افکار تداوم یابد عاقبت به
گناه عملی و
چشم چرانی و... می‌انجامد.
کسی که به خداوند
عشق بورزد همان کاری را می‌کند که او می‌خواهد او حاضر است بخاطر عشقش همه کس را فراموش کند مگر افرادی که خدایش راضی است با آن‌ها باشد کسی که خداوند در نظرش بزرگ جلوه کند غیرخدا در نظرش کوچک می‌نماید «عَظُم الخالق فی انفسهم فصَغُر مادونه فی اعینهم» .
و از طرفی کسی که به نعمت‌های خداوند مخصوصاً قدرت بینایی توجه کند و بداند که
شکر یعنی اجتناب از
محارم. دیگر با آن چشم نمی‌تواند نامحرم را نگاه کند به عبارت دیگر کسی که خانه دلش پر از
یاد خداوند و نعمت‌های او و
محبت به او گشت با چشم دلش نیز به طور ناخودآگاه نمی‌تواند غیر خدا و جلوه‌هایش چیزی را ببیند او دیگر در پی شکر از خداست و با چشم نیز
عبادت و شکر او (
گریه از روی
ترس از خدا، نگاه به
عالم، نگاه به
والدین، نگاه به
قرآن و...) را بجای می‌آورد.
ذکر (یا خَیرَ حبیبٍ و محبوبٍ صلِّ علی محمد و آله) ای بهترین دوست و معشوق بر محمد و آل او صلوات بفرست برای غلبه بر
وسوسه شیطان هنگام دیدن نامحرم بسیار مؤثر و کارساز است.
زیاد بگوئید «هر آنچه نپاید دلبستگی نشاید» به این ترتیب دنبال لذتی باشید که هم پایدار و هم
کمال آور باشد و به عنوان مثال
ازدواج لذت دارد پایدار هم هست چون پیوندی است که امضای
شارع زیر آن است و انسان در پرتو آن به کمال نیز می‌رسد چرا که دستور خداوند را انجام داده است و از بسیاری از گناهان محفوظ مانده است.
در مورد سرگذشت افرادی که بخاطر خداوند از گناه چشم پوشی کردند و در عوض مورد رحمت خداوند قرار گرفته مثل
ابن سیرین و
شیخ رجبعلی خیاط مطالعه کنید این کار باعث می‌شود که با
فرشته یاد حق، دیو یاد
گناه از دل بیرون رود.
امام علی ـ علیه‌السّلام ـ فرمودند: « مَن عَفَّتْ اطرافُهُ حَسُنَتْ أوصافُه»؛ هر که نگاه هایش پاک باشد اوصافش نیکو شود.
• کیمیای محبت، محمدمحمدی ری شهری، دارالحدیث.
• گناهان کبیره، شهید دستغیب، کانون تربیت شیراز.
• تفسیر نمونه، تفسیر آیه ۳۰ نور (قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ)
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «راه های جلوگیری از تداعی تصاویر نامحرم در ذهن». اندیشه قم.
