دلیل مستجاب نشدن دعا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دعا،
گناه، اجابت،
عبادت، مستجاب، استقامت، معرفت.
پرسش: چندین سال است خدا را صدا می‌زنم، پس چرا جوابم را نمی‌دهد؟!
ماه رمضان ماه استجابت دعا است پس چرا استجابت نیست؟ خدا گفته: صدایم کنید تا جوابتان را بدهم چقدر و چند سال؟
پاسخ: دعا مغز عبادت است؛ دعا اتصال قطره به دریا است و همین اتصال خودش اجابت است.
توفیق الهی است که انسان موفق به یاد کردن خدا می‌شود. مستجاب شدن دعا آداب و شرایطی دارد که باید آنها را رعایت کرد و موانعی دارد که باید از آنها دست کشید. مهم‌ترین مانع اجابت دعا گناه، و مهم‌ترین شرط مستجاب شدن دعا
معرفت و
شناخت خدا است.
در روز جمعه‌ای
حضرت علی (علیه‌السّلام) خطبه بلیغی بیان فرمود. در پایان این خطبه فرمود: ای مردم هشت مصیبت بزرگ وجود دارد که باید از آنها به خدا پناه برد: از عالم گمراه، عابد خسته، مؤمن گمراه، امانت‌دار خائن، ثروت‌مند ورشکسته، عزیز خوار شده، و فقیری که بیمار شده است. در این هنگام مردی برخاست و گفت: راست می‌گویی. ای امیرالمؤمنین، تو قبله ما هستی هنگامی که به بی‌راهه می‌رویم و نور هستی آن زمان که در تاریکی قرار می‌گیریم. ولی از تو درباره این سخن خدا می‌پرسم که فرمود: «مرا بخوانید تا خواسته شما را برآورده سازم» چه شده است که ما خدا را می‌خوانیم، ولی جواب داده نمی‌شود؟! حضرت فرمود: همانا قلب‌های شما با هشت خصلت خیانت کرد:
شما خدا را شناختید، ولی حقش را همان‌گونه که واجب کرده است، ادا نکردید؛ از‌این‌رو این شناخت برای شما سودی نداشت.
شما به فرستاده خدا ایمان آوردید، ولی به روش و سیره وی عامل نبودید و
شریعت وی را از بین بردید. پس فایده
ایمان شما چیست؟!
شما
قرآن را خواندید، ولی آن‌را به کار نبستید. گفتید چشم اطاعت می‌کنیم، ولی مخالفت کردید.
گفتید از آتش
جهنم می‌ترسید، ولی هر لحظه با انجام گناهان به آن نزدیک شدید. پس ترس شما کجا است؟!
گفتید مشتاق
بهشت هستید و حال آن‌که هر لحظه کاری می‌کنید که شما را از آن دور می‌کند. پس اشتیاق شما کجا است؟!
از نعمت‌های الهی بهره‌مند می‌شوید، ولی
شکر آنها را به جای نمی‌آورید.
خداوند به شما فرمان داد با شیطان دشمنی کنید و فرمود: «همانا شیطان دشمن شما است پس او را دشمن خود بدانید»، ولی شما بدون مخالفت با او دوستی کردید.
تنها عیوب مردم را می‌بینید و از عیب‌های خویش غافل هستید. شما در حالی که خود به سرزنش کردن سزاوارترید، دیگران را ملامت می‌کنید.
با این اوصاف کدام دعای شما مستجاب شود؟! شما درها و راه‌های دعا را به روی خود بسته‌اید. از خدا پروا داشته باشید و کارهایتان را درست کنید و باطن خویش را خالص سازید و
امر به معروف و نهی از منکر کنید تا خداوند دعاهای شما را اجابت کند».
در متون دینی ما دعا عبادت و حتی مغز آن معرفی شده است. اگر در احکام عملی
اسلام دقت شود، می‌بینیم که اکثر آنها مشتمل بر دعاهای فراوانی است. خداوند در قرآن بارها انسان را به دعا کردن فرا می‌خواند.
از جمله می‌فرماید: «مرا بخوانید تا خواسته شما را بر آورده سازم».
یا این‌که می‌فرماید: «اگر بندگانم از من بخواهند من به آنها نزدیک هستم و به دعای دعا کننده پاسخ می‌دهم هنگامی که مرا صدا کند، پس از من بخواهید و به من ایمان بیاورید. باشد که هدایت یابید».
دعا اتصال قطره به دریا است. صرف همین ارتباط ارزش‌مند بوده و اجابت خدا است؛ چراکه خیلی‌ها توفیق همین اتصال را هم ندارند. همین‌که انسان به یاد خدا می‌افتد و از او می‌خواهد و به او پناهنده می‌شود و خود را به درگاه او می‌اندازد، عنایت خدا است و انسان باید از این بابت سپاس‌گزار خدای سبحان باشد. خدای متعال می‌فرماید: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم». یادکردن ما هیچ سودی برای خدا ندارد. هم یادکردن ما و هم یادکردن خدا، تنها برای ما سودمند است.
دعا آداب و شرایطی دارد که باید با رعایت همه آنها دعا صورت پذیرد. در خطبه حضرت علی (علیه‌السّلام) که پیش از این گذشت به بسیاری از شرایط و آداب دعا اشاره شده است. گروهی نزد
امام صادق (علیه‌السّلام) آمدند و عرض کردند: ما دعا می‌کنیم، ولی مستجاب نمی‌شود؟! امام (علیه‌السّلام) فرمود:
«زیرا شما کسی را که به وی معرفت ندارید، می‌خوانید».
در حدیثی از امام
علی (علیه‌السّلام) شناخت مسئول (خدا) از شرایط دعا معرفی شده است.
گاهی از خدا چیزی را می‌خواهیم که به ضرر ما است؛ مانند بچه‌ای که به علت نادانی چیزی از مادرش می‌خواهد که به ضرر او است. دراین موقع اگر مادر خواسته فرزندش را برآورده سازد، به او
ظلم کرده است. در این هنگام هر چند ممکن است، بچه از دست مادرش ناراحت شود، ولی این به نفع خود فرزند است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید:
«ای بندگان خدا، شما مانند بیمار هستید و خداوند مانند طبیب. صلاح بیمار در آن چیزی است که طبیب می‌داند و تدبیر می‌کند، نه در آنچه که مریض می‌خواهد. آگاه باشید و کارهای خود را به خدا بسپارید تا رستگار شوید».
ما تنها نفع خود را در این دعا می‌بینیم و غافل هستیم از این‌که اجابت این دعا ممکن است به ضرر دیگران تمام شود. خیلی وقت هم دعایمان مستجاب می‌گردد، ولی خود متوجه نیستیم. یا در اجابت دعا عجله داریم، و انتظار داریم همین که دعا تمام شد، مستجاب گردد. در روایت آمده است که دعای
موسی و
هارون (علیه‌السّلام) در مورد
فرعون چهل سال طول کشید تا مستجاب شود.
گاهی اجابت نشدن دعا خودش لطف خدا است تا بیشتر توفیق صحبت کردن با خدا را داشته باشیم.
امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «همانا خداوند اجابت دعای مؤمن را به تأخیر می‌اندازد؛ زیرا دوست دارد بیشتر صدای بنده‌اش را بشنود، ولی دعای
منافق را زود جواب می‌دهد؛ زیرا دوست ندارد صدای او را بشنود».
یک لحظه نگاه و توجه خدا به تمام عالم و آنچه در آن است می‌ارزد. نباید پذیرایی صاحب‌خانه ما را از خود صاحب‌خانه محروم کند. «چون که صد آمد نود هم پیش ماست». اگر خود خدا را به دست آوردیم به همه چیز دست یافته‌ایم.
پس اگر خیال کردیم که خداوند دعای ما را اجابت نکرده است، نباید ناامید بشویم و از رحمت الهی مأیوس گردیم. ناامیدی از رحمت الهی از بزرگ‌ترین گناهان شمرده می‌شود. خداوند می‌فرماید: «ای بندگان من که از خودتان غافل شدید از رحمت خداوند ناامید نشوید. همانا خداوند همه گناهان را می‌بخشد؛ زیرا او بخشنده و مهربان است».
مهم‌ترین مانع در سر راه اجابت دعا گناه است. امام علی (علیه‌السّلام) در
دعای کمیل به خدا عرض می‌کند: پروردگارا! گناهانی که دعا را محبوس می‌کند ببخش. بی‌ادبی و بی‌حیایی است، اگر ما نافرمانی خدا کنیم بعد از او چیزی بخواهیم و توقع داشته باشیم که خدا با گشاده‌رویی به خواسته ما جواب مثبت دهد.
گناه به تدریج یقین انسان به خدا و پیامبر را کم می‌کند و سبب می‌شود که انسان خدا و آیات او را تکذیب کند. قرآن می‌فرماید: «عاقبت کسانی که گناه کردند این شد که آیات خدا را تکذیب کردند و آنها را
تمسخر گرفتند».
و بر عکس،
عبادت یقین‌آور است: «پروردگارت را عبادت کن تا یقین به سوی تو آید».
دعا اظهار نیاز عبد به درگاه بی‌نیاز است. درست است که خداوند کریم است، ولی در‌عین‌حال حکیم است.
جود و کرم خداوند از
حکمت او تجاوز نمی‌کند. خداوند
بخیل نیست، او بر طبق حکمت خود به خواسته بنده‌اش پاسخ می‌دهد، نه بر دلخواه عبدش.
قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «اگر خداوند به دلخواه انسان‌ها رفتار می‌کرد، آسمان و زمین و آنچه در آنها است نابود می‌شدند».
و می‌فرماید: «ای بندگان من از دستورهای من اطاعت کنید و به من یاد ندهید که چه چیز برای شما خوب است من خود بهتر از شما می‌دانم و من نسبت به برآورده ساختن مصالح شما بخیل نیستم».
خداوند متعال می‌فرماید: «همانا کسانی که گفتند پروردگارمان خدا است سپس استقامت کردند (بر سر حرف خود ایستادند و پافشاری کردند)
فرشتگان را بر آنان نازل می‌کنیم که نترسید و ناراحت نباشید. بشارت باد بر شما بهشتی که به آن وعده داده شده‌اید».
لذا انسان باید به وظیفه خود عمل کند، و خدا کار خود را بهتر می‌داند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دلیل مستجاب نشدن دعا»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۴/۷.
