حضرت مسیح
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت عیسی علیه‌السلام، توفی، مرگ.
پرسش: در آیه ۵۵ سوره آل‌عمران آمده «
اِذْ قال یا عیسی اِنّی مُتَوَفّیکَ و رافِعُکَ اِلَی ...»: «ای عیسی! من تو را می‌گیرم و به‌سوی خود می‌برم» و در
آیه ۱۵۷ سوره نساء آمده: «مسیح کشته نشده و بلکه آفریدگار او را به
آسمان برده است»، آیا میان این دو آیه تنافی نیست؟
پاسخ:
در
قرآن مجید دو آیه راجع به
سرنوشت و پایان کار حضرت مسیح ـ علیه‌السلام ـ آمده است:
خداوند متعال می‌فرماید: «
اِذْ قال یا عیسی اِنّی مُتَوَفّیکَ و رافِعُکَ اِلَی و مُطَهِّرُکَ مِنَ الَّذینَ کَفَروُا...».
خداوند متعال می‌فرماید: «
وَ قولِهِمْ اِنّا قَتَلْنا المسیحَ عیسی ابْن مَرْیَمَ رَسولَ الله وَ ما قَتَلوُهُ و ما صَلَبوه وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ... بَلْ رَفَعَهُ الله اِلَیْهِ...».
به موجب
آیه اول (آیه ۵۵، آل‌عمران) خداوند به عیسی فرمود: «من تو را برمی‌گیرم و به‌سوی خود، بالا می‌برم و تو را از کسانی که کافر شدند، پاک می‌سازم...».
«توفی» به معنای اخذ و دریافت به‌طور تمام و
کمال است.
«توفیتُ الشیء»، یعنی دریافت کردم و قبض کردم آن چیز را به‌طور کامل. و به مرگ و موت، وفات می‌گویند؛ زیرا
روح میت به هنگام مردن، قبض واخذ می‌شود.
توفی در
قرآن به دو گونه به کار رفته است:
فرا گرفتن نفس از تن به هنگام
خواب؛
«
وَ هُوَ الذی یَتَوفّاکُمْ باللیْلِ... »؛
«او کسی است که (روح) شما را در شب (به هنگام خواب) می‌گیرد...».
توفی به معنای میراندن، وفات دادن و قبض کردن روح؛
«
ان الذین تَوفیهُمُ الملائکة»؛
«کسانی که
فرشتگان (
قبض روح) آن‌ها را گرفتند».
به مرگ، وفات گفته می‌شود و توفی را به‌جای آن تعبیر می‌کنند؛ زیرا
مرگ به معنای نابودی و فنا نیست؛ بلکه یک نوع دریافت فرشتگان نسبت به روح
انسان است که روح را می‌گیرند و با خود به
جهان دیگری می‌برند.
پس به لحاظ این‌که انسان هنگام مرگ از طرف
خدا به کلی اخذ می‌شود. «توفی» را به‌جای موت و مرگ به کار می‌برند.
بعد از کاوشی کوتاه در رابطه با موارد کاربردی واژه‌ی «توفی» در قرآن، به سراغ این دیدگاه‌های متفاوتی که درباره‌ی جمله‌ی ««
اِذْ قال یا عیسی اِنّی مُتَوَفّیکَ و رافِعُکَ اِلَی ...».» ارائه شده است، می‌رویم:
مراد از توفی عیسی ـ علیه‌السلام ـ چیست؟
بعضی مفسران معتقدند که مسیح کشته شده و خداوند تنها روح او را به آسمان برد؛ زیرا توفی را در معنای متبادر خود که همان موت و مرگ باشد، به کار می‌برند ««
و رافِعُکَ اِلَی».» را صعود و بالا بردن روح عیسی ـ علیه‌السلام ـ می‌دانند.
«توفی» به معنای اخذ و گرفتن باشد؛ به این معنا که من تو را برمی‌گیرم به این‌که تو را زنده از
زمین به آسمان بلند می‌سازم؛
بنابراین
تفسیر توفی یک نوع نجات و عروج
حضرت عیسی علیه‌السلام است که خداوند او را به‌طور تمام و کمال گرفت تا این‌که به او دست نیابند و مقصود از «رافعک الی» یعنی تو را به‌سوی
کرامت و بزرگوار و عزت
خود بلند می‌گردانم که کنایه از قرب معنوی آن حضرت نزد خدا می‌باشد؛ چون قرب مکانی برای خداوند تصور ندارد.
این تفسیر معروف در میان مفسران است که طبق آن حضرت مسیح ـ علیه‌السلام ـ کشته نشده و خداوند او را به آسمان برده است؛ اما کیفیت این اخذ و توفی که آیا به‌صورت خواب، آن حضرت را توفی نموده است و به
سخن دیگر، روحانی بوده است یا توفی به‌صورت جسمانی؟ که برخی
روایات رفع را جسمانی می‌گیرند. آیه ساکت است و از ظاهر آیه چگونگی اخذ عیسی ـ علیه‌السلام ـ و چگونگی رفع او، به دست نمی‌آید؛ گرچه به لحاظ این‌که بدن عیسی و تکوین او، به نحو مخصوص و ممتازی بوده است؛ می‌توان گفت بعید نیست که رفع او هم به نحو مخصوص و ممتازی باشد و با جسمانی بودن صعود سازگار باشد.
دو دیدگاه در رابطه با زنده بودن یا مرگ مسیح ـ علیه‌السلام ـ بیان گردید:
واژه‌ی «توفی» را به معنای مرگ و مردن گرفته و معتقدند که حضرت عیسی ـ علیه‌السلام ـ طبق آیه‌ی شریفه‌ی ««
اِنّی مُتَوَفّیکَ».» رحلت نموده است و زنده نیست و دلیل آن‌ها این بود که متبادر از کلمه‌ی «توفی» وفات و مرگ است و حال آن‌که گفتیم توفی به معنای دریافت و اخذ به‌طور کامل است و آیه‌ی شریفه، دلالتی بر مرگ عیسی ـ علیه‌السلام ـ ندارد و دلیل دوم این‌که
قرآن کریم در سوره نساء، آیه‌ی ۱۵۷، ادعای
یهود مبنی بر کشته شدن عیسی را رد می‌کند و در آن‌جا می‌فرماید:
«این‌که گفتند ما مسیح پسر
مریم فرستاده‌ی خدا را کشتیم؛ درحالی‌که او را نه کشتند و نه به دار آویختند، و لیکن بر ایشان مشتبه شد». پس این آیه‌ی شریفه «
وَ ما قَتَلوُهُ و ما صَلَبوه ...» بیانگر این عقیده است که عیسی ـ علیه‌السلام ـ کشته نشده و زنده است.
به نظر مفسر گران‌قدر علامه طباطبایی توفی در آیه‌ی شریفه به معنای گرفتن عیسی از دست دشمنانش است و دلالتی بر مرگ، به‌طور صریح ندارد؛ اما در همان حال، این قول را که آیه‌ی شریفه صراحت در اخذ و دریافت دارد، نمی‌پذیرند و دلالت آن را بر عروج حضرت عیسی ـ علیه‌السلام ـ می‌پذیرند؛ گرچه این را با ادله‌ای که آورده‌اند، تقویت می‌نمایند و نظر ایشان هم موافق معروف و جمهور مفسران است.
و از همین جا به این نتیجه می‌رسیم که بین فقرات
آیه مبارکه ۵۵ آل‌عمران که توفی و رفع باشد و هم چنین آیه ۱۵۸ سوره نساء «
بَلْ رَفَعَهُ الله اِلَیْهِ ...»، تعارضی نیست که توفی به معنای اخذ و دریافت است و رفع و صعود هم یعنی رفع معنوی که همان قرب و منزلت
حضرت عیسی علیه‌السلام در نزد باری تعالی است.
۱. شیخ طوسی،
تفسیر التبیان، ج ۲، ص ۴۷۸، مکتبه الامین النجف الاشرف.
۲. شیخ طوسی،
تفسیر التبیان، ج ۳، ص ۳۸۵.
۳. ناصر مکارم شیرازی،
تفسیر نمونه، ج ۲ ص، ۴۳۰، دارالکتب الاسلامیه.
۴. ناصر مکارم شیرازی،
تفسیر نمونه، ج ۴، ص ۱۹۶، دارالکتب الاسلامیه.
۵. سید علی‌اکبر قرشی،
قاموس قرآن، ج ۵، ص ۷۹، دارالکتب الاسلامیه، چ ۸، ۱۳۶۱).
سایت اندیشه قم.
