ثبت ازدواج موقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج موقت، مجازات، قانون مجازات اسلامی، شورای نگهبان.
پرسش: آیا عدم ثبت ازدواج موقت مجازات دارد؟
پاسخ: قانون‌گذار افراد را به ثبت وقایع و اعمال حقوقی در دفاتر رسمی مربوط ملزم کرده است و در برخی موارد در صورت تخلف، مجازت‌هایی را تعیین کرده است؛ اما درباره ثبت ازدواج، طبق قانون مجازات اسلامی، تنها عدم ثبت ازدواج «دائم» پی‌آمد کیفری دارد؛ اما عدم ثبت ازدواج «موقت» با توجه به نظریه شورای محترم نگهبان و تصریح قانون مجازات اسلامی، چنانچه از لحاظ شرعی «ازدواج موقت» درست انجام گرفته باشد، از نظر قانونی هیچ‌گونه مسئولیت کیفری به خاطر ثبت نکردن آن، متوجه افراد نخواهد بود.
قانون‌گذار، ثبت نکاح در دفتر رسمی
ازدواج را لازم شمرده است و
هدف از این الزام، آسان کردن اثبات
نکاح و حمایت از حقوق
کودکان و نیز بانوان (حق
نفقه ...) است. ثبت نکاح در دفتر اسناد رسمی از بسیاری گفت‌وگوهای ناهنجار و بی‌نظمی درباره انکار ازدواج و نسب می‌کاهد و به استواری بنیان
خانواده و ایجاد
نظم در جامعه کمک می‌کند. به همین دلیل در ماده یک قانون ازدواج سابق مقرر کرده بود:
«... هر ازدواج و
طلاق و رجوع باید در یکی از دفاتر ... به ثبت برسد و چنانچه مرد و عاقدی که از اجرای این
تکلیف خودداری کنند، از یک ماه تا شش ماه حبس» تادیبی محکوم می‌شوند».
چنان‌که ملاحظه می‌شود، قانون ملزم کرده است که هر ازدواج (دائم و موقت) باید ثبت شود و چنانچه زوج یا عاقد (سردفتر) از ثبت آن خودداری نمایند، به حبس تادیبی محکوم می‌شود. لکن این مجازات طبق نظریه شورای محترم نگهبان، غیر شرعی تشخیص داده شده و به موجب این نظریه: «مجازات متعاقدین و عاقد در عقد ازدواج غیر رسمی مذکور در ماده یک قانون ازدواج ... شرعی نیست».
پس طبق نظریه
شورای محترم نگهبان افرادی که واقعه «ازدواج» را در دفتر رسمی ازدواج ثبت نکنند، مجازاتش غیر شرعی است.
اما با توجه به اهمیت ثبت این وقایع و لزوم ضمانت اجرای کیفری آن، نظریه شورای محترم نگهبان قابل انتقاد بود؛ لذا قانون مجازات اسلامی (
تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) این اشکال را رفع، و برای عدم ثبت ازدواج «دائم» حبس تعزیری تا یک سال را مقرر کرده است.
لکن این ماده فقط برای مردی که اقدام به
ازدواج «دائم» کرده است، مجازات تعیین کرده و شامل عدم ثبت ازدواج «موقت» نمی‌شود.
لذا قانون‌گذار افراد را به ثبت وقایع و اعمال حقوقی در دفاتر رسمی مربوط ملزم کرده است و در برخی موارد در صورت تخلف، مجازت‌هایی را تعیین کرده است؛ اما درباره ثبت ازدواج، طبق قانون مجازات اسلامی، تنها عدم ثبت ازدواج «دائم» پی‌آمد کیفری دارد؛ اما عدم ثبت ازدواج «موقت» با توجه به نظریه شورای محترم نگهبان و تصریح قانون
مجازات اسلامی، چنانچه از لحاظ شرعی «ازدواج موقت» درست انجام گرفته باشد، از نظر قانونی هیچ‌گونه مسئولیت کیفری به خاطر ثبت نکردن آن، متوجه افراد نخواهد بود.
۱. حقوق مدنی خانواده، ناصر کاتوزیان، ج ۱.
۲. مختصر حقوق خانواده، سیدحسین صفایی و اسدالله امامی، تهران، دادگستر ۱۳۷۶ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ثبت ازدواج موقت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۱/۱۲.
