تغییر نشانه‌های ظهور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نشانه‌های ظهور،
بداء.
پرسش: آیا ممکن است نشانه‌های ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) تغییر کند، لطفاً منابعی را جهت مطالعه پیشنهاد دهید؟
پاسخ: براساس مسئله «
بدا» که در ذیل توضیح خواهیم داد، ضرورت بیان نشانه‌های احتمالی از جانب معصومین روشن می‌شود.
انسان می‌داند که وجود چنین نشانه‌هایی، دست
خداوند را در تغییر و محو آنها نبسته و
قدرت مطلق الهی را در اجرای مشیت خود محدود نمی‌کند. چنین اعتقادی، شوق انسان را به سوی اعمال خیری که می‌تواند تقدیر را تغییر دهد و وی را زودتر به هدف نهایی‌اش برساند، افزون کرده و وی را بیش از پیش آماده ظهور عدالت‌گستر جهانی کند.
نشانه‌هایی که درباره ظهور به وسیله
معصومین (علیهم‌السلام) بیان شده، برخی از آنها از نظر وقوع حتمی بوده و بعضی دیگر وجودشان غیر حتمی و مشروط به وجود شرایط خاصی است.اگر آن شرایط تحقق یابد، آن نشانه نیز پدیدار گشته و چنانچه شرایط وجودی‌اش فراهم نشود، وجود نخواهند یافت؛ از‌این‌رو نشانه‌های ظهور حضرت صاحب‌الامر به نشانه‌های حتمی و غیر حتمی تقسیم شده است.
امام صادق (علیه‌السلام) پنج نشانه حتمی برای قیام حضرت حجت بیان می‌کند که عبارت‌اند از:
قیام یمانی،
شورش سفیانی، (مردی به نام
عثمان بن عنبسه)،
ندای آسمانی (فریادی از
آسمان که ظهور حضرت را اعلان می‌نماید و هر ملتی به زبان خود آن را می‌شنود)،
فرو رفتن لشکری در
بیداء (سرزمینی میان
مکه و
مدینه) و کشته شدن
نفس زکیه (
محمد بن الحسن)
که میان
ظهور قائم آل‌محمد (علیه‌السلام) و کشته شدن نفس زکیه، پانزده شب فاصله است.
نشانه‌های غیر حتمی ظهور فراوان بوده و همان‌طور که گفته شد، تحقق این نشانه‌ها منوط به وجود شرایط آن‌هاست. (به این منبع رجوع شود:
) برخی نشانه‌های غیر حتمی ظهور عبارت‌اند از: خراب شدن دیوار
مسجد کوفه، قحطی و گرسنگی شدید و ظاهر شدن آتشی در مشرق زمین که تا سه یا هفت روز، میان
زمین و آسمان افروخته است.
وجود نشانه‌های غیر حتمی ظهور، این سؤال را به ذهن می‌آورد که چرا وقتی اموری از نظر تحقق، غیر حتمی هستند، به عنوان نشانه قرار داده شده‌اند؟ پاسخ این پرسش منوط به شناخت مسئله بداء از نظر
تشیع است.
بدا در لغت به معنای آشکار شدن چیزی پس از پنهان بودن آن است. چنان‌که
قرآن می‌فرماید: «
وَ بَدا لَهُمْ سَیِّئاتُ ما کَسَبُوا»؛
«و (زشتی) گناهانی که مرتکب شده‌اند، برایشان روشن شد».
این آشکاری پس از مخفی بودن، تنها درباره انسان که نسبت به امور آینده آگاهی ندارد، صدق می‌کند؛ ولی درباره خداوند هرگز چنین معنایی راه ندارد.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «
مَن زَعَمَ انَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یَبدو لَهُ فی شَیءٍ لَم یَعلَمهُ امسِ فَابرَؤُوا مِنهُ از کسی که گمان کند برای خداوند بزرگ، چیزی آشکار می‌شود که دیروز آن را نمی‌دانسته، دوری کنید».
معنای درست بداء درباره خداوند این است که خدا هر چه را که بخواهد، محو کرده یا ثابت می‌دارد:
«
یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ اُمُّ الْکِتابِ»؛
«خداوند هر چه را بخواهد، محو یا ثابت کرده و ام‌الکتاب (
لوح محفوظ) در نزد اوست».
با توجه به این معنا، برخلاف
یهود که قائل بودند: «
یَدُ اللَّهِ مَغلُولَةٌ»؛
«دست خدا بسته است» و هرگز نمی‌تواند
تقدیر را تغییر دهد،
شیعه قائل است، قدرت مطلقه الهی بر هستی سایه افکنده و هر گاه بخواهد می‌تواند تقدیری را تغییر دهد و این تغییر و جایگزینی لطمه‌ای به
علم مطلق الهی نمی‌زند. پس خداوند هر روز دارای شانی است: «
کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَاْنٍ»؛
و می‌تواند سرنوشت و تقدیر و پدیده‌ها را تغییر دهد؛ از‌این‌رو نشانه‌هایی که برای ظهور از طرف
ائمه بیان شده، برخی غیر حتمی و منوط به چگونگی عمل انسان است.
یکی از اعمال مؤثر در قضای غیر حتمی الهی، دعاست.
از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقل شده: «
اکثِر مِنَ الدُّعاءِ؛ فَاِنَّ الدُّعاءَ یَرُدُّ القَضاءَ المُبرَمَ زیاد
دعا کن؛ زیرا دعا قضای الهی را باز می‌گرداند».
به همین دلیل دعا می‌تواند مانع از رخ دادن نشانه‌های غیر حتمی شده و ظهور زودتر واقع شود.
هم‌چنین صاحب الامر فرموده: «
وَ اَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَج؛
و برای زود واقع شدن ظهور زیاد دعا کنید».
با توجه به آنچه که درباره «بدا» گفته شد، ضرورت بیان نشانه‌های احتمالی از جانب معصومین روشن می‌شود. انسان می‌داند که وجود چنین نشانه‌هایی، دست خداوند را در تغییر و محو آنها نبسته و قدرت مطلق الهی را در اجرای مشیت خود محدود نمی‌کند. چنین اعتقادی شوق انسان را به سوی اعمال خیری که می‌تواند تقدیر را تغییر دهد و وی را زودتر به هدف نهایی‌اش رساند، افزون، و وی را بیش از پیش آماده ظهور عدالت‌گستر جهانی کند.
۱. منتهی آلآمال، حاج شیخ عباس قمی، ج۲، فصل هفتم، انتشارات هجرت، چ۴، ۱۴۱۱ق.
۲. الزام الناصب، حائری یزدی، ج۲، ص۱۱۲، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۴ق.
۳. الملاحم و الفتن، ابن طاووس، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، چ۵، ۱۳۹۸ق.
۴. منتخب الاثرفی الامام الثانی عشر، آیت‌الله صافی گلپایگانی، مؤسسه حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیهم)، چ۱، ۱۴۱۹ق، فصل ششم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تغییر نشانه‌های ظهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۹/۲۴.
