بهای بهشت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بهای بهشت، نعمت‌های بهشتی، اعمال صالح، ایمان، بهشتیان.
پرسش: منظور از این‌که بهشت را به بها می‌دهند، نه به بهانه، چیست؟
پاسخ: براساس سخن امام علی (علیه‌السلام) معلوم می‌شود که برای تحصیل و به دست آوردن آخرت که مراد همان
نعمت‌های بهشتی است، باید کار و تلاش کرد و با انجام اعمال صالح، بهشت را به دست آورد.
انسان نباید تنها به صِرف ادعای مسلمانی و
ایمان توقع داشته باشد که بهشت نصیب او بشود؛ بلکه برای رفتن به بهشت و به دست آوردن نعمت‌های گوناگون آن، باید بهایش را پرداخت کند.
این
سخن ریشه در
روایات دارد و در جای خود سخن خوبی است و از جمله کلامی از امیرمؤمنان (علیه‌السلام) رسیده که فرمود: «
لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ عَمَلٍ»؛
یعنی همانند کسی مباش که بی‌آن‌که کاری کرده باشد، به آخرت
امید می‌بندد.
از کلام حضرت معلوم می‌شود که برای تحصیل و به دست آوردن آخرت که مراد همان نعمت‌های بهشتی است، باید کار و تلاش کرد و با انجام اعمال صالح بهشت را به دست آورد.
پس مراد از آن جمله این است که انسان نباید تنها به صِرف ادعای مسلمانی و ایمان توقع داشته باشد که بهشت نصیب او بشود؛ بلکه برای رفتن به
بهشت و به دست آوردن نعمت‌های گوناگون آن، باید بهایش را پرداخت کند.
در این‌جا به عنوان نمونه به چند دستور دینی درباره بهای بهشت اشاره می‌شود:
از
امام صادق (علیه‌السلام) رسیده که فرمود: «
قول لا اِلهَ الّا اللّهُ ثَمَنُ الْجَنَّةِ»؛
یعنی گفتن کلمه
توحید (جمله یادشده) بهای بهشت است.
مراد آن است کسی که می‌خواهد بهشت نصیبش شود، باید بهای آن را بپردازد و اولین بهای بهشت پذیرش
توحید است.
در
قرآن کریم آیات فراوانی درباره این مسئله وجود دارد که بهشت در برابر
عمل صالح که در واقع بهای بهشت است داده می‌شود؛ از جمله فرمود: «
اِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ»؛
یعنی در حقیقت خدا از
مؤمنان جان و مالشان را به بهای این‌که بهشت برای آنان باشد، خریده است.
از این
آیه نیز به دست می‌آید که بهشت بدون بها به کسی داده نمی‌شود و هیچ‌کس نباید تصور کند که به صِرف بهانه‌سازی و ادعای
ایمان، بهشت نصیب او بشود.
نکته‌ای که باید اشاره شود آن است که مراد از این‌گونه
آیات آن نیست که خداوند همانند فروشنده‌های دیگر و انسان‌ها اهل کسب و تجارت باشد، مثلاً بهشت را بفروشد و بهای آن را از کسی بگیرد و بدون بها به کسی بهشت ندهد و مانند آن، بلکه مراد آن است که بهشت رفتن شرایط و برنامه‌ها و راه‌های خاصی دارد که تنها با فراهم شدن آنها انسان می‌تواند به بهشت برود و در واقع بهشت، نتیجه، ثمر و پی‌آمد عمل صالح انسان است که آن هم برای خود اوست؛ و گرنه
خداوند به عمل صالح کسی نیاز ندارد و در واقع
انسان تاجر است و باید با فراهم کردن شرایط، نعمت‌های ابدی را از طریق ایمان و عمل صالح به دست آورد.
نکته دیگر آن است اگر بهشت را باید با بها و قیمت به دست آورد، این سؤال مطرح خواهد شد که بهای بهشت چیست تا انسان با پرداخت آن
بهشت را به دست آورد؟ در پاسخ بدین سؤال باید گفت: برای این مسئله در آیات قرآن بر امور فراوانی تکیه شده و به عنوان بهای بهشت معرفی شده‌اند که در این‌جا به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود:
نخستین چیزی که سرمایه اصلی و خمیرمایه
سعادت و کلید
درهای بهشت شمرده شده، ایمان و عمل صالح است.
قرآن کریم در این باره می‌گوید: «
وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ اُولئِکَ اَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ»؛
یعنی کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، یاران بهشت‌اند و جاودان در آن خواهند بود.
این تعبیر یا شبیه آن در آیات بسیاری وارد شده است که تکرار آن بیانگر اهمیت موضوع آن است.بدیهی است که رابطه ایمان و عمل صالح رابطه درخت و
میوه آن است؛ یک درخت سالم، خالی از میوه نخواهد بود. هم‌چنین ایمان از عمل صالح جدا نخواهد شد.
بهای دیگر بهشت،
تقوا و
پرهیزکاری است که در آیات متعدد
قرآن مجید روی آن تکیه شده است؛ از جمله در
سوره مریم فرمود: «
تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا مَنْ کانَ تَقِیًّ»؛
یعنی این همان بهشتی است که ما به
ارث به بندگان
پرهیزکار خود می‌بخشیم.
بهای دیگر بهشت ترک
هواپرستی و
دوری از گناه است در این باره نیز آیات فراوانی در قرآن آمده از جمله فرمود: «
وَ اَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوی فَاِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَاْوی»؛
یعنی آن کسی که از
مقام پروردگارش بترسد و نفس را از هوا و هوس باز دارد، بهشت جایگاه اوست و در همین رابطه باید گفت که ترک هوا و هوس زمینه
خودسازی را فراهم می‌کند؛ لذا یکی از چیزهایی که به عنوان بهای بهشت مطرح است،
تزکیه نفس است؛ لذا در قرآن کریم فرمود: «این درجات عالی همان باغ‌های جاویدان بهشتی است که از زیر درختانش نهرها جاری است، جاویدان در آن می‌مانند و این است
پاداش کسی که خود را پاک و پاکیزه کرده است».
.
آنچه یادآوری شد، تنها بخشی از اعمالی است که از سوی قرآن کریم به عنوان، بهای بهشت معرفی شده است. (برای مطالعه بیشتر به منبع ذیل مراجعه شود).
گرچه این سخن که در سؤال مطرح شده در جای خود سخن درستی است و درباره مفهوم آن تحلیل یادشده ارائه شد، اما علامه عارف
حسن‌زاده آملی به عکس آن سخن در ضمن درس می‌فرمود: «بهشت را به بها نمی‌دهند، بلکه به بهانه می‌دهند»، این سخن نیز درست است؛ زیرا مراد ایشان این است که تمام
اعمال و کارهای نیکی که ما انجام می‌دهیم، تازه بهانه برای بهشت رفتن است و بهانه می‌شود که انسان از
خداوند توقع کند او را به بهشت ببرد، و گرنه با این اعمال انسان نمی‌تواند بهای بهشتی را که جایگاه جاویدان انسان است و نعمت‌های فراوان ابدی در آن برای انسان فراهم شده تأمین کند یا بپردازد، تازه اعمالی را که ما انجام می‌دهیم، نمی‌تواند بهای نعمت‌های فراوان و متعددی را که انسان در
طول عمر خود در
دنیا استفاده می‌کند، تأمین کند؛ مثلاً آن همه اعضا و جوارح، و دستگاه‌های مختلف که در بدن انسان تعبیه شده تا سلامتی او را تأمین کند و انسان بدون توجه بدان نعمت‌ها از آنها استفاده می‌کند، هر اندازه خوب
عمل کند، نمی‌تواند بهای این نعمت‌های دنیایی و بدنی را پرداخت کند تا چه رسد به بهای بهشت.
۱. استاد محمد شجاعی، مبانی نظری تزکیه و طریق عمل تزکیه، ج۱ـ۲، نشر سروش، تهران ۱۳۶۸ش.
۲. امام خمینی، چهل حدیث، مؤسسه امام، چ ۲۰، ۱۳۸۱ش.
۳. محمد سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، ج۲، ص۲۵۱، نشر مؤسسه فرهنگی طه، ۱۳۷۸ ش.
۴. محمدحسین طهرانی، معادشناسی، نشر علامه طباطبایی، مشهد، ۱۴۱۸ ق.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بهای بهشت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۴/۰۵.
