• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بنی‌قینقاع

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


‌کلیدواژه: قرآن پژوهی، بنی قینقاع، عبدالله بن ابی، پیمان شکنی.
پرسش: بنی قینقاع چه کسانی بودند؟
پاسخ: بنی قینقاع در اصطلاح طایفه‌ای از یهودیان ساکن در مدینه بودند که در اثر پیمان شکنی از مدینه بیرون رانده شدند.


دربارۀ منشأ بنی قینقاع اطلاع دقیقی در دست نیست، برخی آنان را از جمله عرب‌هایی می‌دانند که یهودی شدند، بعضی نیز احتمال می‌دهند ایشان از یهودیانی باشند که بین سالهای ۷۰ تا ۱۳۵ میلادی به یثرب مهاجرت کردند.
[۱] موسوی بجنوردی، کاظم؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایره المعارف اسلامی، ۱۳۸۳، اول، ج ۱۲، ص ۶۸۲.
از محل زندگی آنها نیز گزارش صریحی در دست نیست، فقط گفته شده ایشان در یثرب نزدیک به مناطق خزرجی زندگی می‌کرده‌اند،
[۲] مرکز فرهنگ و معارف قرآن، اعلام قرآن، قم بوستان کتاب، ۱۳۸۶، ج ۳، ص ۳۹۴.
زیرا با قبیله خزرج، هم پیمان بوده‌اند.

بنی قینقاع با سایر قبائل یهود رقابتهایی داشتند و گاهی با یکدیگر می‌جنگیدند.
[۳] حداد عادل، غلامعلی، دانش نامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۷، اول، ج ۴، ص ۴۷۰.
حرفۀ این طایفه زرگری و آهنگری بود،
[۴] صدر حاج حسین سید جوادی، احمد و بهاء الدین خرمشاهی، کاران فانی، دایرة المعارف تشیع، تهران، موسسه دایره‌المعارف تشیع، ۱۳۷۷، اول، ج ۳، ص ۴۸۶.
هر چند موجب رواج کشاورزی در مدینه بودند، ولی هیچ زمین کشاورزی نداشتند، گفته شده از ثروت و مکنت برخوردار بودند.
[۵] دایرة المعارف بزرگ اسلامی، پیشینه، ص ۳۹۵.
برخی نیز قائلند ایشان صاحب زمین کشاورزی بودند ولی اقتصاد ایشان مبتنی بر کشاورزی نبود، بازار بنی قینقاع معروف بوده و افزون بر داد و ستد، مرکز تجمع اهالی یثرب بوده و محل اطلاع رسانی محسوب می‌شد.
[۶] اعلام قرآن، پیشین، ص ۳۹۵.

پیامبر اسلام (ص) همچون دیگر قبائل یهود با ایشان پیمان صلح بسته بود و به آنان اجازۀ داد و ستد در مدینه داده شده بود و همچنین آنان می‌توانستند در مدینه بمانند به شرط آنکه کسی را بر ضد پیامبر (ص) یاری نکنند.
[۷] دانش نامه جهان اسلام، پیشین، ص ۴۷۰.


بیش از نیمی از عالمان یهودی از بنی قینقاع هستند، ابن هشام به نقل از ابن اسحاق از میان ۵۱ عالم یهودی در میان قبائل سه گانه یهود در مدینه ۲۸ تن را از بنی قینقاع برشمرده است.
آنها از فرصتهای گوناگون برای تردید افکنی در باورهای مسلمانان بهره می‌بردند، تردید در نزول وحی بر پیامبر (ص)، در خواست برخی معجزه‌ها، هدایت مردم به آئین یهود، بر شمردن خود به عنوان دوستان خدا و خود را امت برتر دانستن از جمله این موارد می‌باشد.
[۸] اعلام قرآن، پیشین، ص ۳۹۷.


«وَاِمّا تَخافَنَّ مِنْ قَومٍ خیانَةً فَانبذْ اِلَیهِم عَلی سَواءٍ اِنَّ اللهَ لایُحِبّ الخائنینَ »
[۹] انفال/ ۵۸ ترجمه آیات از آیت الله مکارم شیرازی می‌باشد.

«و هرگاه (با ظهور نشانه‌هایی) از خیانت گروهی بیم داشتی (که عهد خود را شکسته، حمله غافلگیرانه کنند) به طور عادلانه به آنها اعلام کن که پیمانشان لغو شده است، زیرا خداوند خائنان را دوست نمی‌دارد. »
گویند این آیه در پی نگرانی پیامبر (ص) از پیمان شکنی قوم یهود، دربارۀ بنی قینقاع نازل شد.
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه علی کرمی، تهران، فراهانی، ۱۳۶۰ اول، ج ۱۰، ص ۲۴۷.
بعد از بازگشت پیروزمندانۀ مسلمانان از جنگ بدر حسد و کینه یهودیان، به ویژه بنی قینقاع برانگیخته شد و بنای سرکشی نهادند، آتش فتنه زمانی روشن شد که یهودیان، یکی از زنان مسلمان را در بازارشان به گونه‌ای بسیار زننده به استهزاء گرفتند و به وی بی حرمتی کردند و یکی از مسلمانان به هواداری از وی برخاست و مرد یهودی، که عامل این فضاحت بود را کشت، یهودیان نیز این مرد مسلمان را کشتند و کار بالا گرفت.
[۱۱] دایرة المعارف، بزرگ اسلامی، پیشین، ص ۶۸۲.

بعد از این پیمان شکن ی، پیامبر (ص) بنی قینقاع را در بازار جمع کرد و از ایشان خواست اسلام آورند اما آنها این درخواست را رد کردند و به قلعه‌های خود رفتند، پیامبر (ص) با به سوی ایشان لشکر کشی کرد و قلعه‌های آنان را محاصره نمود، بعد از ۱۵ روز محاصره، سرانجام تسلیم شدند.
[۱۲] دایرةالمعارف تشیع، پیشین، ص ۴۸۶.
بعد از اسارت این طایفۀ پیمان شکن، عبدالله بن ابی بزرگ منافقان، که هم پیمان آنها بود از پیامبر (ص) خواست از ایشان درگذرد با اصرار او، پیامبر (ص) به تبعید آنان رضایت داد.
[۱۳] دانش‌نامه جهان اسلام، پیشین، ص ۴۷۱.


به نظر می‌رسد که برخی قبل از تبعید، اسلام آورده‌اند، این کار برای حفظ منافع اقتصادی و اقدامات فرهنگی و سیاسی بر ضد پیامبر (ص) و برای ماندن در مدینه انجام گرفت، اما بقیه به منطقه اذراعات شام تبعید شدند.
[۱۴] اعلام قرآن، پیشین، ص ۴۰۲-۴۰۱.

اموال ایشان به دست مسلمانان افتاد و حضرت رسول (ص) پس از برگرفتن خمس غنائم، بقیه را میان مسلیمن تقسیم کرد. گفته می‌شود این نخستین بار بود که خمس غنائم گرفته شد.
[۱۵] دایرة المعارف، تشیع، پیشین، ص ۴۸۶.


۱. ↑ موسوی بجنوردی، کاظم؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایره المعارف اسلامی، ۱۳۸۳، اول، ج ۱۲، ص ۶۸۲.
۲. ↑ مرکز فرهنگ و معارف قرآن، اعلام قرآن، قم بوستان کتاب، ۱۳۸۶، ج ۳، ص ۳۹۴.
۳. ↑ حداد عادل، غلامعلی، دانش نامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۷، اول، ج ۴، ص ۴۷۰.
۴. ↑ صدر حاج حسین سید جوادی، احمد و بهاء الدین خرمشاهی، کاران فانی، دایرة المعارف تشیع، تهران، موسسه دایره‌المعارف تشیع، ۱۳۷۷، اول، ج ۳، ص ۴۸۶.
۵. ↑ دایرة المعارف بزرگ اسلامی، پیشینه، ص ۳۹۵.
۶. ↑ اعلام قرآن، پیشین، ص ۳۹۵.
۷. ↑ دانش نامه جهان اسلام، پیشین، ص ۴۷۰.
۸. ↑ اعلام قرآن، پیشین، ص ۳۹۷.
۹. ↑ انفال/ ۵۸ ترجمه آیات از آیت الله مکارم شیرازی می‌باشد.
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه علی کرمی، تهران، فراهانی، ۱۳۶۰ اول، ج ۱۰، ص ۲۴۷.
۱۱. ↑ دایرة المعارف، بزرگ اسلامی، پیشین، ص ۶۸۲.
۱۲. ↑ دایرةالمعارف تشیع، پیشین، ص ۴۸۶.
۱۳. ↑ دانش‌نامه جهان اسلام، پیشین، ص ۴۷۱.
۱۴. ↑ اعلام قرآن، پیشین، ص ۴۰۲-۴۰۱.
۱۵. ↑ دایرة المعارف، تشیع، پیشین، ص ۴۸۶.


سایت پژوهه.    


رده‌های این صفحه : بنی قینقاع | جنگ های پیامبر | سیره پیامبر | یهود
جعبه ابزار