برهان پروردگار و یوسف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: برهان پروردگار،
حضرت یوسف علیه‌السلام.
پرسش: برهان پروردگار برای حفظ یوسف از
گناه چه بود و چگونه اتفاق افتاد؟
پاسخ : برهان به معنای دلیل قاطع و یقین‌آور است. هرچند در
قرآن اشاره‌ای به چگونگی این برهان نکرده؛ اما معلوم است که آنچه به
یوسف ـ علیه‌السلام ـ ارائه شد از قبیل
علوم عادی نبوده است. احتمال‌های زیر درباره این برهان وجود دارد:
"برهان" در اصل مصدر"بره" به معنای سفید شدن است
و به هرگونه دلیل محکم و نیرومندی، که موجب روشنایی شود و یقین‌آور باشد، برهان گفته شده است. به همین ترتیب است که قرآن در جاهای دیگر،
معجزه و حجت قاطع
را برهان نامیده است.
اما برهانی که یوسف از پروردگار خود دید، هرچند در کلام خداوند تعالی کاملاً روشن نشده است که چه بوده، ولی به‌هر‌حال یکی از وسایل یقین‌آور بوده است و مفسران درباره حقیقت و کیفیت آن احتمالاتی را
ذکر کرده‌اند:
برهان مذکور از قبیل علم‌های متعارف؛ یعنی
علم به حسن و
قبح و
مصلحت و مفسده افعال نبوده؛ بلکه از برهان‌هایی است که خدا به
بندگان مخلص خود نشان می‌دهد و آن نوعی از علم مکشوف و یقین مشهود و دیدنی است که
نفس آدمی با دیدن آن، چنان مطیع و
تسلیم می‌شود که دیگر به‌هیچ‌وجه میل به معصیت نمی‌کند.
برهان الاهی همان مقام
نبوت و
معصوم بودن از
گناه یوسف بود؛ چنان‌که در روایتی نیز از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده که فرموده‌اند:برهان
حق جمال
نبوت و نور
علم و
حکمت بود که خدا در دل او نهاد؛ چنان‌که فرمود:"به او علم و حکمت دادیم".
نوعی امداد و کمک الاهی بودکه به‌خاطر اعمال نیکش در این لحظه حساس به‌سراغ او آمد.
از روایتی استفاده می‌شود
که در آنجا بتی بود که معبود
همسر عزیز محسوب می‌شد، ناگهان چشم آن زن به
بت افتاد، گویی احساس کرد با چشمانش به او نگاه می‌کند و خیانتش را با خشم می‌نگرد، برخاست و لباسی به روی بت افکند، مشاهده این منظره طوفانی در دل یوسف پدید آورد و گفت: تو که از یک بت بی‌عقل و
شعور و فاقد حس و تشخیص شرم داری، چگونه ممکن است من از پروردگارم که همه‌چیز را می‌داند و از همه خفایا و خلوتگاه‌ها با‌خبر است، شرم و
حیا نکنم؟
این احساس، توان و نیروی تازه‌ای به یوسف بخشید و او را در مبارزه شدیدی که در اعماق جانش میان
غریزه و
عقل بود کمک کرد تا بتواند امواج سرکش غریزه را عقب براند.
برهان مزبور همان
حجت و دلیلی بود که خداوند درباره
زنا تعیین کرده و اطلاع از
عذاب و عقابی بود که شخص
زناکار مستحق آن می‌گردد.
البته لازم است گفته شود که بعضی از
مفسران روایات بی‌مدرکی را نیز نقل کرده‌اند که می‌گوید: یوسف تصمیم بر
گناه گرفته بود که ناگهان در یک حالت مکاشفه
جبرئیل یا یعقوب را مشاهده کرد که انگشت خود را با دندان می‌گزید، یوسف این منظره را دید و عقب‌نشینی کرد.
این‌گونه روایات که هیچ سند معتبری ندارند، به
روایات اسرائیلی می‌ماند که یا زاییده مغزهای انسان‌های کوتاه فکری است که هرگز مقام
انبیا را درک نکرده‌اند
و یا زاییده مغزهای انسان‌های معاند و دشمنی است که هرگز نمی‌خواهند مقام انبیا را درک کنند.
پایگاه اسلام کوئیست.
