اولو العزم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انبیای اولواالعزم.
پرسش: أ. معنای اصطلاحی اولواالعزم چیست؟ ب. چرا به این پنج بزرگوار این نام اطلاق شده است؟ ج. آیا همه پیامبران اولواالعزم صاحب کتاب بوده‌اند؟ اگر بوده‌اند، کتاب حضرت نوح و ابراهیم چیست؟
پاسخ: اولواالعزم بر پیامبرانی اطلاق می‌شود که دارای
شریعت و آیین جدید باشند و شریعت و آیین آنها در زمان خود جهانی بوده باشد؛ و از آنجا که در میان تمام
پیامبران الهی تنها این پنج
پیامبر دارای این دو ویژگی بوده‌اند، لذا این کلمه در اصطلاح تنها بر این پنج پیامبر اطلاق می‌گردد؛ همان‌طور که در
قرآن مجید نیز این پنج پیامبر را در ردیف یک‌دیگر قرار داده است. هم‌چنین داشتن کتاب از ویژگی‌های این پنج پیامبر نیست؛ چراکه انبیای دیگری هم صاحب
کتاب بوده‌اند.
در مورد معنای اصطلاحی «
اولوالعزم» اقوال مختلفی بین
مفسران وجود دارد که به برخی از آنها در ذیل آیه «
فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ»
در
تفسیر مجمع‌البیان اشاره شده است.
لکن با توجه به روایتی از
امام سجاد علیه‌السلام که کلمه «اولواالعزم» را تنها بر این پنج پیامبر (
نوح،
ابراهیم،
موسی،
عیسی،
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله) اطلاق نموده‌اند،
روشن می‌شود که «اولواالعزم» اصطلاحاً بر پیامبرانی اطلاق می‌شود که دارای دو ویژگی و امتیاز باشند، و آن دو ویژگی، عبارت است از:
دارای
شریعت و آیین جدید باشند.
شریعت و آیین آنها جهانی در زمان خود بوده باشد.
اگرچه،
عزم در
لغت به معنای اراده محکم و استوار است، چنان‌که «راغب» در کتاب
مفردات می‌گوید: «عزم به معنای تصمیم گرفتن بر انجام کاری است»،
لذا اولوا العزم، در لغت به معنای صاحبان عزم و
اراده و به این معنی می‌توان تمام
پیامبران الهی را اولواالعزم نامید.
همان‌طور که در جواب از قسمت اول سؤال مطرح شد، این کلمه اصطلاحاً بر پیامبرانی اطلاق می‌شود که دارای آن دو ویژگی باشند، و از آنجا که در میان تمام پیامبران الهی تنها این پنج
پیامبر دارای این دو ویژگی بوده‌اند، لذا این کلمه در اصطلاح تنها بر این پنج پیامبر اطلاق می‌گردد؛ همان‌طور که در
قرآن مجید نیز این پنج پیامبر را در ردیف یک‌دیگر قرار داده است، آنجا که می‌فرماید:
«
وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثاقَهُمْ وَ مِنْکَ وَ مِنْ نُوحٍ وَ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ مِیثاقاً غَلِیظاً»؛
«(به خاطر آور) هنگامی را که از
پیامبران پیمان گرفتیم و (هم‌چنین) از تو و از نوح و ابراهیم و موسی و عیسی بن مریم، و ما از همه آنها پیمان محکمی گرفتیم که (در أدای مسئولیت و
تبلیغ و رسالت کوتاهی نکنند)».
و جَعْل این اصطلاح بر این پنج پیامبر به‌واسطه تصریح
ائمه معصومان علیهم‌السلام می‌باشد؛ چنان‌که در روایتی از
امام سجاد علیه‌السلام آمده است که فرمودند: «منهم خمسة اولوالعزم...»؛ «از میان
پیامبران الهی، پنج نفر، اولوالعزم هستند
حضرت نوح،
ابراهیم،
موسی، و
عیسی،
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله».
در ادامه
روایت هنگامی که
راوی از علت نام‌گذاری این پنج پیامبر به «اولوالعزم» سؤال می‌کند،
امام می‌فرماید: «زیرا آنها مبعوث به شرق و غرب
جهان و
جن و انس می‌باشند.» به این معنی که أطلاق حقیقی و واقعی این کلمه را باید بر پیامبرانی نهاد که عهده‌دار آوردن و گسترش شریعتی جدید آن هم در گُستره گیتی می‌باشند و بدیهی است که
عزم و
اراده در چنین گستره‌ای باید بسی قوی‌تر و محکم‌تر باشد تا گستره‌های کوچک‌تر.
در روایتی ابوذر از پیامبر گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سؤالاتی می‌کند، از جمله سؤال می‌کند که: خداوند چند
کتاب نازل فرموده است؟ حضرت فرمودند: «یکصد و چهار کتاب، ده صحیفه بر
آدم، پنجاه صحیفه بر شیث، سی صحیفه بر أدریس، ده صحیفه بر ابراهیم، (که مجموعاً یکصد صحیفه می‌شود) و تورات و
انجیل و زبور و
قرآن».
از این روایت به‌خوبی استفاده می‌شود که داشتن کتاب از ویژگی‌های این پنج پیامبر نیست؛ چراکه:
به تصریح این روایت، انبیای دیگری هم صاحب کتاب بوده‌اند.
با آن‌که ظاهر این
حدیث آن است که حضرت در
مقام برشمردن کُتُب آسمانی است، ولی در‌عین‌حال نامی از کتاب حضرت نوح به میان نیاورده است؛ لذا معلوم می‌شود که حضرت نوح دارای کتابی نبوده است.
مفهوم این
سخن آن است: که وجود کتاب برای این پنج پیامبر ضروری نیست؛ لکن به‌واسطه تصریح قرآن معتقد به داشتن کتاب برای حضرت ابراهیم می‌باشیم.
اما در مورد حضرت ابراهیم؛ چنان‌که در
حدیث بالا آمده است، ده صحیفه بر حضرت ابراهیم نازل شده است، در قرآن هم از کتاب
حضرت ابراهیم با عنوان صحیفه، یاد شده است،
صُحُف به جمع «صحیفه» به معنای هر چیز گسترده است؛ لذا به صفحات کتاب «صحیفه» اطلاق می‌شود.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اولواالعزم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۰۲.
