امام علی فرمانده جنگ‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: غزوه، سریه.
پرسش: پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ در کدام جنگ‌ها فرماندهی سپاه را به امیرمؤمنان حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ واگذار نمودند؟
پاسخ: جنگ‌هایی که در زمان پیامبر اتفاق افتاد، دو نوع بوده‌اند:
غزوات که در آنها پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ حضور داشتند، جمع غزوات پیامبر را ۲۷ مورد ذکر کردند که پیامبر در ۹ جنگ شخصاً در مبارزه هم شرکت فرمودند که این جنگ‌ها عبارتند از:
بدر،
احد،
مُرَیسیع،
خندق،
قریظه،
خیبر،
فتح،
حنین و
طائف و در بقیه فرماندهی می‌کرده‌اند.
سریه‌ها که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ در آنها شرکت نداشتند؛ در تعداد سریه‌ها بین
مورخین اختلاف است. گفتنی است قبل از
هجرت به
مدینه چون مسمانان هر روز مورد آزار و اذیت
مشرکان قرار می‌گرفتند و صدمات مالی زیادی به آنان وارد می‌شد، اجازه خواستند تا آنها نیز دست به کارهای انتقامی زده و از خود دفاع کنند؛ ولی آن حضرت فرمودند: هنوز چنین مأموریتی نیامده و دستور شکیبایی و تحمل به آنها داد؛ اما بعد از
هجرت پیامبر به مدینه و قوت گرفتن اسلام بود که مجاز به جنگ با دشمنان اسلام شدند.
اما جنگ‌هایی که امیرمؤمنان حضرت علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ فرماندهی آنها را به عهده داشتند، عبارتند از:
سریه علی ابی‌ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ به
فدک برای مقابله با بنی‌سعد در
شعبان سال ششم بعد از هجرت.
علت اعزام این سریه، این بود که رسول خدا خبر یافته بود که بنی‌سعد جمع شده‌اند تا
یهودیان خیبر را کمک دهند، پس علی ابن ابی‌طالب را با صد مرد بر سر ایشان فرستاد. علی شب راه می‌پیمود و روز پنهان می‌شد تا به هَمَج آبگاهی میان خیبر و فدک رسید. آنجا به‌وسیله مردمی که امانش دادند جای دشمن را شناختند و بر آنان حمله بردند و پانصد شتر و دو هزار گوسفند
غنیمت گرفتند. بنی‌سعد با خانواده‌هایشان گریختند و علی ـ علیه‌السلام ـ
خمس غنایم را جدا کردند و بقیه آن را میان اصحاب خود قسمت فرمود و بی‌آنکه جنگی روی دهد، به مدینه بازگشتند.
سریه امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ برای شکتسن بت‌ها در طائف.
شیخ مفید می‌نویسد: رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ در ایام
محاصره طائف امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ را با سپاهی فرستاد که بر
بت‌پرستان حمله برد و هرجا بتی یابد، بشکند. علی رهسپار شد و با انبوه سپاه رو‌به‌رو شد و میان آنان جنگ درگرفت. مردی از دشمن که او را شهاب می گفتند، در تاریکی سپیده‌دم پیش تاخت و هما ورود خواست. علی گفت: چه کسی که در مقابل وی می‌رود، کسی داوطلب نشد؛ پس خود حضرت به جنگ وی بیرون رفت، در مقابل وی به جنگ ایستاد و او را کشت و همچنان پیش رفت تا بت‌ها را شکست و به طائف نزد رسول خدا بازگشت. رسول خدا با رسیدن وی
تکبیر گفت و مدتی با وی در خلوت به گفت‌وگو پرداخت.
سریه علی ابن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ برای ویران کردن بتخانه فُلْس در
قبیله طی؛ رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ در ماه ربیع‌الاخر سال نهم هجرت علی را با صد و پنجاه مرد انصاری سوار بر صد شتر و پنجاه اسب با رایتی سیاه به دست سهل بن حُنیف و لوایی سفید به دست جبار بن صَخْر سَلَمّی بر سر فُلْس فرستاد تا آن را منهدم کند. بامدادان بر محله حاتم طایی حمله بردند و بت و بتخانه را ویران ساختند و
شتر و گوسفند و اسیران فراوان گرفتند.
در مخزن فُلْس سه شمشیر رَسُوب و مِخْذَم و یمانی و سه زره به دست آمد. ابوفتاده بر
اسیران و عبدالله بن عتیک بر اثاث و مواشی گماشته شدند. علی ـ علیه‌السلام ـ در منزل رکک غنیمت‌ها را بعد از جدا کردن خمس قسمت کرد؛ به‌جز خانواده حاتم که آنان را به مدینه آورد و شمشیرها را هم برای رسول خدا کنار گذاشت.
سریه علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ به یمن.
آورده‌اند پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ وقتی علی ـ علیه‌السلام ـ را راهی می‌کردند، فرمودند: وقتی به سرزمین ایشان فرود آمدی، تو جنگ را شروع نکن؛ بگذار آنان جنگ را شروع کنند و اگر یکی یا دو نفر از شما کشته شدند، باز با آنها جنگ نکن و مدارا کن و بگو آیا موافقید و میل دارید که لا اله الا الله بگویید، اگر گفتند آری، بگو: آیا موافقید که
نماز بگذارید و اگر گفتند آری، بگو: آیا موافقید که از اموال خود
صدقه بپردازید که میان فقرای شما تقسیم شود و اگر پذیرفتند، انتظار دیگر از آنها نداشته باشی و به خدا سوگند اگر خداوند یک مرد را به دست تو هدایت کند، برایت بهتر است از آنچه خورشید بر آن
طلوع و
غروب می‌کند. علی با سیصد اسب سوار حرکت کرد. وقتی به سرزمین آنها رسید، با گروهی از آنها برخورد جنگی درگرفت. چند نفر از آنان را کشتند و حضرت از تعقیب آنان دست برداشت و ایشان را به اسلام
دعوت کرد که به‌سرعت پذیرفتند و پاسخ مثبت دادند. چند نفر از رؤسای آنها با علی ـ علیه‌السلام ـ بیعت کردند و گفتند ما عهده‌دار بقیه
اقوام خود خواهیم بود و این هم
صدقات ما حق خدا را جدا کن و بگیر. علی همه غنائم را جمع کرد و پنج قسمت نمود و خمس آن را با قرعه جدا کرد و تمام خمس را پیش رسول خدا آورد.
سایت اندیشه قم
