اعتماد کردن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اعتماد، درددل، دوست.
پرسش: به چه کسانی می‌توان اعتماد کرد و با آنان درددل نمود و چرا بعضی نمی‌توانند به دوستان خود اعتماد کنند؟
پاسخ:
در ابتدا
اعتماد را معنا می‌کنیم و سپس سطوح اعتماد را طرح می‌کنیم و بعد توضیح می‌دهیم که درددل چیست و چه فایده‌ای دارد و چه موضوعاتی را نمی‌توان درددل کرد و به چه کسانی نباید اعتماد کرده و با آن‌ها درددل کرد و در پایان توضیح می‌دهیم چرا برخی به هیچ کسی اعتماد ندارند و با کسی درددل نمی‌کنند.
اعتماد یعنی تکیه کردن. وقتی به کسی اعتماد می‌کنیم، در حقیقت به او تکیه کرده‌ایم؛ برای مثال:
ـ در زمینه علمی: اعتمادی که ما به
دانشمندان می‌کنیم؛ مثلاً بیمار می‌شویم و اطلاع کافی از درمان بیماری‌مان نداریم؛ لذا به
پزشک مراجعه می‌کنیم و به نسخه‌ای که تجویز می‌کند، اعتماد می‌کنیم.
یا در زمینه
اموال: فرض کنید
پول یا شیء دیگری را نزد فردی به
امانت می‌گذاریم؛ یعنی ما به آن فرد اعتماد کردیم که از مال ما نگهداری کند و زمانی که خواستیم به ما برگرداند.
در هر یک از زمینه‌های اعتماد باید مشخص شود که آیا
انسان باید به خود متکی باشد یا می‌تواند به دیگران اعتماد کند. واضح است که نمی‌توان در همه امور به هر کسی اعتماد کرد؛ البته در مواردی اعتماد لازم است؛ مثل اعتماد بیمار به پزشک و در مواردی اعتماد جایز نیست.
ـ درددل کردن یعنی بیان مشکلات و ناراحتی‌هایی که شخص احساس می‌کند و معمولاً کسی از آن اطلاع ندارد و فایده آن، آرام شدن شخص یا کمک گرفتن از طرف مقابل و یا غیره می‌باشد.
حال ببینیم به چه کسانی می‌توان اعتماد کرد؟ از جمله کسانی که می‌شود به آن‌ها اعتماد کرد، دوست خوب است.
برخی صفت‌های دوست خوب از دید
روایات اسلامی، عبارتند از:
از رسول اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)
روایت شده است که در
وصیت به
اباذر فرمودند: ای اباذر! جز با
مؤمن دوستی مکن.
از رسول اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم): تنها با کسی هم‌نشینی کنید که شما را از پنج چیز به پنج چیز فرا می‌خواند: از
شک به
یقین، از خودبرتربینی به فروتنی، از
دشمنی به
دوستی، از
ریاکاری به
اخلاص و از
محبت دنیا به
زهد.
از
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) سوال شد همنشین خوب چه کسی هست؛ در جواب فرمودند: کسی که دیدن او شما را به یاد
خداوند اندازد و گفتار او به
علم شما بیفزاید و عملش شما را به یاد
آخرت اندازد.
اما کسانی که نباید به آنان اعتماد کرد و نباید دوستی نمود:
۱.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: با
فاجر و بدکار رفاقت مکن، چه او فجور و کردار بد خود را به تو می‌آموزد.
از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) سؤال شد کدام رفیق بدتر است فرمودند: کسی که نافرمانی خداوند را در نظر تو بیاراید (
زینت دهد).
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فرمودند: به کسی که رازت را فاش می‌کند، اعتماد نکن.
نباید اسرارمان را با کسی که
امین و
رازدار نیست در میان بگذاریم؛ چون ضرر آن بیش‌تر است؛ زیرا ممکن است اسرار شخصی ما را فاش کند و بر مشکلات ما بیفزاید؛ بلکه باید با کسی که می‌تواند مشکل ما را حل کند و توانایی آن را دارد، درددل کرد و هم‌چنین کسی که با درددل با او آرام می‌شویم؛ اما کسی که درددل ما برای او ایجاد مشکل می‌کند و تحمل آن را ندارد، درددل کردن خوب نیست.
از جمله موضوعاتی که نمی‌توان به کسی گفت گناهانی است که فرد مرتکب شده است؛ زیرا ابراز گناه و افشای آن برای دیگران،
معصیت و
گناه است و فقط باید در پیشگاه خداوند اعتراف کرد و توبه نمود. چه خوب است انسان با خداوند درددل کند و از خداوند کمک بطلبد؛ زیرا که خداوند شنوای سخن بنده خود است و بر رفع مشکل او قادر می‌باشد و به همه جوانب و مصالح و
مفاسد کار بنده‌اش آگاه است.
روشن است هر اندازه محبت و
دوستی میان دوستان زیاد شود، وثوق و اعتماد آن‌ها به یکدیگر نیز فزونی می‌یابد؛ اما چون همه انسان‌ها دارای ورع و پرهیزکاری نیستند و صفات دوست خوب را ندارند؛ لذا مقتضای دوراندیشی آن است که انسان به هر کسی که با او همنشین می‌شود، اعتماد نکند، مگر آن‌که مدتی طولانی با دقت و باریک‌بینی، او را
آزمایش کرده باشد.
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فرموده‌اند: همه محبت خود را به دوستت نثار کن؛ ولیکن همه اطمینان را نسبت به او نداشته باش، درباره او همه همدردی‌ها و مواسات (کمک کردن) را به کار بر؛ اما همه اَسرارت را نزد او فاش نکن تا حق
حکمت و
مصلحت را رعایت و حقوق
واجب دوست را ادا کرده باشی.
و هم‌چنین در روایاتی دیگر امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) می‌فرماید: برای انسان پسندیده نیست که همه اسرار خود را حتی به دوست امین و مورد اعتماد خود بسپارد؛ زیرا احتمال دارد پس از مدتی در ارتباطشان دگرگونی و تبدیل پدید آید؛ بلکه خرد و دوراندیشی
حکم می‌کند که او را به چیزی از
اسرار خود آگاه نکند، جز به آن‌چه اگر روزی دشمن شود، نتواند به وسیله او بر او زیان رساند.
از آن‌چه بیان شد، واضح است به همه کس اعتماد کردن نابجاست و هم‌چنین در مورد همه موضوعات و
اسرار، با شخصی درددل کردن درست نیست.
اما اینکه شخصی به هیچ‌کس اعتماد ندارد و با کسی درددل نمی‌کند، می‌تواند به یکی از دلایل زیر باشد:
کسی را نمی‌یابد که صلاحیت برای درددل کردن داشته باشد.
فرد به همه بدگمان است و رفتار دوستانش را منفی
تفسیر می‌کند؛ لذا به همه بدبین بوده و به کسی اعتماد نمی‌کند. چنین فردی باید
بدبینی را کنار بگذارد تا از
نعمت دوست خوب بهره‌مند شود.
گاهی
انسان از
دوستی ضرر می‌بیند و گمان می‌کند همه انسان‌ها این‌طور هستند (تعمیم می‌دهد). باید متوجه بود که بین انسان‌ها، انسان‌های صادق، امین و رازدار نیز وجود دارد؛ ولی باید با
امتحان و گذشت زمان آن‌ها را شناخت.
۱. شناخت دوست، عباس خدایی، انتشارات قدس.
۲. شمیم دوست، زین العابدین دست داده، انتشارات مجتمع فرهنگی هنری عبدالرضا مصلحی‌نژاد، دارای.
۳. روش دوست یابی، محمد الحیدری ترجمه سید محمدصادق عارف، انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم ۱۳۸۰، صفحه ۸۱ و صفحه ۸۲ و...
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اعتماد کردن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۲۴.
