اصحاب رأی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اهل قیاس، اصحاب رأی.
پرسش: امام علی ـ علیه‌السلام ـ چگونه اصحاب رأی و اهل
قیاس را توصیف می‌فرماید؟
پاسخ:
«یَا مَعْشَرَ شِیعَتِنَا وَ الْمُنْتَحِلِینَ مَوَدَّتَنَا إِیَّاکُمْ وَ أَصْحَابَ الرَّأْیِ فَإِنَّهُمْ أَعْدَاءُ السُّنَنِ تَفَلَّتَتْ مِنْهُمُ الْأَحَادِیثُ أَنْ یَحْفَظُوهَا وَ أَعْیَتْهُمُ السُّنَّةُ أَنْ یَعُوهَا فَاتَّخَذُوا عِبَادَ اللَّهِ خَوَلًا وَ مَالَهُ دُوَلًا فَذَلَّتْ لَهُمُ الرِّقَابُ وَ أَطَاعَهُمُ الْخَلْقُ أَشْبَاهُ الْکِلَابِ وَ نَازَعُوا الْحَقَّ أَهْلَهُ وَ تَمَثَّلُوا بِالْأَئِمَّةِ الصَّادِقِینَ وَ هُمْ مِنَ الْکُفَّارِ الْمَلاعِینِ فَسُئِلُوا عَمَّا لَا یَعْلَمُونَ فَأَنِفُوا أَنْ یَعْتَرِفُوا بِأَنَّهُمْ لَا یَعْلَمُونَ فَعَارَضُوا الدِّینَ بِآرَائِهِمْ فَضَلُّوا وَ أَضَلُّوا أَمَا لَوْ کَانَ الدِّینُ بِالْقِیَاسِ لَکَانَ بَاطِنُ الرِّجْلَیْنِ أَوْلَی بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا»؛ ای شیعیان ما و کسانی که خود را بر
حق و
شیعه می‌دانید! از
اصحاب رأی دوری کنید که آنان دشمنان
سنت هستند. این افراد، غافل و جاهل‌اند از اینکه سنت را حفظ کنند و سنت هم امکان نگه‌داری به آنها نداده است. این افراد، بندگان خدا را بردۀ خویش می‌گیرند و مال پروردگار را بین خود تقسیم می‌کنند (و به یکدیگر به
ارث می‌دهند) و همچون
بردگان در مقابل آنان گردن کج کرده و خوار و ذلیل می‌شوند و کسانی که همچون حیوانات، کورکورانه از آنان پیروی می‌کنند. اصحاب رأی، با اهل حق درگیر می‌شوند و خود را همانند ائمۀ راستگو جلوه می‌دهند؛ درحالی‌که از نادانان و
کفار ملعون هستند. اگر از آنها چیزی را که نمی‌دانند، پرسیده شود، اِبا دارند از اینکه اعتراف به ندانستن کنند. با آرای خود در دین خدا تصرف می‌کنند، پس گمراه شوند و گمراه نمایند. اگر
دین به
قیاس می‌بود، هر آینه مسح به کف پاها بهتر از ظاهر و روی آن می‌شد.
این
حدیث شریف دربارۀ مذمت و نکوهش
اهل قیاس است که نباید از فتواهای چنین افرادی پیروی کرد؛ همان‌طور که
امام علی ـ علیه‌السلام ـ در این سخن بیان فرمود.
اصحاب رأی، اشخاصی هستند که به عقیدۀ خود و به قیاس
عمل می‌کنند. آنهایی که پس از رحلت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از
اهل بیت او فاصله گرفتند و خود را از سرچشمۀ معارف اسلامی محروم ساختند. این افراد، برای پیدا کردن پاسخ مسائل مورد نیاز به
قرآن و
احادیث نقل شده از
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ مراجعه می کردند و اگر چیزی نمی‌یافتند، به رأی شخصی خود
عمل می‌کردند و آن را به حساب اسلام می‌گذاشتند و این روش را «اجتهاد» می‌نامیدند و چه‌بسا دچار اشتباهات و خطاهایی می‌شدند، ولی با عنوان
اجتهاد آن را توجیه می‌کردند؛ مثلاً
ابن تیمیه که به بسیاری از خطاهای
صحابه اعتراف دارد، آنها را از موارد اجتهاد می‌داند و برای این افراد عذرتراشی می‌کند.
عمل به «قیاس» در نزد
علما ی
شیعه به دلیل عقل و نقل
باطل و
حرام است.
این حدیث شریف، شامل فقها و مکتب فقهی شیعه نمی‌شود؛ زیرا شیعه پس از
رحلت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، به وصایت و
امامت دوازده
امام معصوم ـ علیه‌السلام ـ معتقد است و آنها را تداوم وجود پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌داند. برای همین، منابع چهارگانۀ استنباط احکام، یعنی
کتاب،
سنت،
اجماع و
عقل، جایگاه ویژه‌ای به
فقه و فقاهت
مذهب شیعه بخشیده است.
پایگاه اسلام کوئست.
