احیای شب قدر و رفع فشار قبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: احیای شب قدر، فشار قبر، امور غیبی، شب‌زنده‌داری.
پرسش: آیا احیا در شب قدر تأثیری در فشار قبر دارد؟
پاسخ: در روایات اسلامی، رابطه مستقیمی بین
شب‌زنده‌داری و احیای
شب قدر با رفع
فشار قبر ذکر نشده است؛ ولی از باب تأثیرات معنوی و بهره‌مندی از شب قدر، در نهایت، امکان رهایی از خیلی گرفتاری‌ها برای
انسان ممکن است؛ از جمله همین فشار قبر.
همین که انسان در شب قدر
قلب خود را از
کینه نسبت به
مؤمنین خالی می‌کند و اگر باعث اذیت و آزار دیگران شده،
عزم و تصمیم بر جبران گذشته می‌کند، خود راهی برای ترمیم گذشته است و در گرو همین توبه که ندامت از گذشته و عزم بر ترک عمل خلاف در آینده است و سعی در جبران آن است، می‌تواند بهره‌های معنوی فراوانی ببرد؛ از جمله رهایی از فشار قبر.
مواردی که سبب فشار قبر می‌شوند، بدین شرح است: ۱.
سخن‌چینی؛ ۲. بی‌مبالاتی نسبت به
نجاست (بول و ادرار)؛ ۳. کناره‌گیری و بی‌توجهی نسبت به
خانواده؛ ۴.
غیبت؛ ۵.
دروغ.
و برخی دستورالعمل‌هایی که باعث رفع
عذاب قبر می‌شوند، عبارت‌اند از: ۱.
محبت اهل بیت؛ ۲. خواندن
سوره تبارک (ملک)؛ ۳. خواندن برخی نمازها (
نماز دو رکعتی با پنجاه بار
توحید).
برای آگاهی از
امور غیبی و ماورای طبیعی، انسان نیازمند به
وحی است و با راهنمایی‌های رهبران الهی که
پیامبران و
امامان معصوم‌اند، اطلاع به امور غیبی میسر است.
وجود
بهشت با جزئیات آن یا مسئله
صراط در
قیامت و یا مسئله
تجسم عمل، از جمله اموری است که در حوزه
دین و در سایه وحی برای بشر روشن می‌شوند و از طریق هدایتگری انبیای عظام امکان فهم و درک آنها وجود دارد؛ از جمله امور غیبی که در
روایات معصومین (علیهم‌السلام) بدان اشاره شده است، مسئله عذاب و فشار قبر است. برای اینکه اصل مسئله و جزئیات آن برای ما معلوم شود و اینکه چه کسانی گرفتار عذاب قبر و چه کسانی از این صحنه دهشت‌بار در امان هستند، باید به روایات معصومین (علیهم‌السلام) مراجعه کرد.
در روایات ما مواردی را برای در امان بودن از فشار قبر بیان کرده‌اند؛ لکن در میان آنها
شب‌زنده‌داری در
شب قدر نیامده است؛ یعنی رابطه مستقیمی بین شب‌زنده‌داری و احیای شب قدر با رفع
فشار قبر ذکر نشده است؛ ولی از باب تأثیرات معنوی و بهره‌مندی از شب قدر، در نهایت، امکان رهایی از خیلی گرفتاری‌ها برای انسان ممکن است؛ از جمله همین فشار قبر.
همین که انسان در شب قدر
قلب خود را از کینه نسبت به
مؤمنین خالی می‌کند و اگر باعث اذیت و آزار دیگران شده، عزم و تصمیم بر جبران گذشته می‌کند، خود راهی برای ترمیم گذشته است و در گرو همین
توبه که ندامت از گذشته و
عزم بر ترک عمل خلاف در آینده است و سعی در جبران آن است، می‌تواند بهره‌های معنوی فراوانی ببرد؛ از جمله رهایی از فشار قبر.
آنچه در متون روایی بیان شده، سبب فشار قبر چند امر است؛
۱.
سخن‌چینی؛ ۲. بی‌مبالاتی نسبت به
نجاست (
بول و ادرار)؛ ۳. کناره‌گیری و بی‌توجهی نسبت به
خانواده؛ ۴.
غیبت؛ ۵.
دروغ.
در روایتی است از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) که فرمودند:
«
عَذَابَ الْقَبْرِ مِنَ النَّمِیمَةِ وَ الْغِیبَةِ وَ الْکَذِبِ (به این منبع رجوع شود:
) عذاب قبر از ناحیه سه عمل است: ۱. سخن‌چینی؛ ۲. غیبت؛ ۳. دروغ».
در روایت دیگری است از
امام علی (علیه‌السلام) که حضرت فرمودند:
«
عَذَابُ الْقَبْرِ یَکُونُ فی النَّمِیمَةِ، وَ الْبَوْلِ، وَ عَزَبِ الرَّجُلِ عَنْ اَهْلِهِ (به این منبع رجوع شود:
) عذاب قبر از ناحیه سه عمل است: ۱. سخن‌چینی؛ ۲. بول (بی‌مبالاتی نسبت به نجاست و ادرار)؛ ۳. کناره گرفتن مرد از خانواده خود».
البته لازم به ذکر است که فشار قبر منحصر به این امور نیست؛ ولکن این‌گونه
عمل و رفتار آدمی تأثیر به‌سزایی در گرفتاری فشار قبر دارند.
به طور کلی رهایی از تمام عذاب‌های برزخی و اخروی در گرو
توبه است و چون بهترین
عمل در شب قدر بازگشت به
رحمت الهی است، لذا می‌توان
شب‌زنده‌داری و
احیا در شب قدر را به عنوان نجات آدمی از گرفتاری‌های پس از
مرگ معرفی کرد؛ اما اینکه صرف
بیداری و احیا گرفتن در شب قدر بدون حال توبه تأثیری در رفع
عذاب قبر داشته باشد، این‌چنین نیست.
لازم است این نکته را متذکر شویم که برای رهایی از عذاب و فشار قبر دو نکته را باید متوجه باشیم.
سعی کنیم آن اعمالی که باعث
فشار قبر می‌شوند، انجام ندهیم؛ یعنی همان اعمالی که در بالا ذکر کردیم.
سعی کنیم آن دستورالعمل‌هایی که در
روایات آمده‌اند که باعث رفع عذاب قبر می‌شوند، در حد توان انجام بدهیم.
برخی از آن دستورات، عبارت‌اند از:
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در روایتی فرمود: «هر کسی می‌خواهد از عذاب قبر نجات پیدا کند، باید به
اهل بیت من
محبت بورزد». (به این منبع رجوع شود:
)
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «
تَبَارَکَ هِیَ الْمَانِعَةُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ (به این منبع رجوع شود:
)
سوره تبارک مانع از عذاب قبر است».
خواندن نمازهای مخصوص؛ از جمله اینکه:
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «هر کسی در
شب جمعه دو رکعت
نماز بخواند، در هر رکعتی ۵۰ بار
سوره توحید را بخواند و در آخر نماز بخواند: «
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی اَلنَّبِیِّ اَلْعَرَبِیِّ وَ آلِهِ»، (از جمله آثاری که این نماز برای او دارد این است که) عذاب قبر از او رفع می‌شود». (به این منبع رجوع شود:
)
۱. مرگ واقعیت ناشناخته، محسن میرزاپور، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه.
۲. معاد در قرآن، آیت‌الله جوادی آملی، نشر اسراء.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «احیای شب قدر و رفع فشار قبر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۸.
