احادیث حضرت زهرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: احادیث حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، احکام فقهی، فقها، استنباط.
پرسش: آیا فقها بر
احادیث حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ برای استنباط احکام شرعی استناد کرده‌اند؟
پاسخ: روایات و فرازهایی از خطبه‌های حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ وجود دارد که به احکام فقهی اشاره دارند و فقها به پاره‌ای از سخنان حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ درباره برخی از مسائل فقهی استناد کرده‌اند؛ مانند: سخنان آن حضرت درباره
فلسفه احکام، قاعده «ید»، محتوای یک وصیت‌نامه و ... .
روایات و فرازهایی از خطبه‌های
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها وجود دارد که به احکام فقهی اشاره دارند و فقها به پاره‌ای از سخنان حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ درباره برخی مسائل فقهی استناد کرده‌اند و در این باره کتاب‌هایی نیز به‌صورت اختصاصی نوشته شده است.
البته باید توجه داشت که خطبه‌های طولانی و مفصل حضرت فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ که مشتمل بر ابواب مختلف معرفتی است، در نگرشی فقاهتی می‌تواند در استنباط بسیاری از احکام مورد استفاده قرار گیرد که این امر نیازمند تلاش تخصصی و فقیهانه است. علاوه بر روایات و خطبه‌ها که می‌توان آنها را سنت گفتاری حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ نامید، سیره آن حضرت نیز که همان سنت فعلی است، به‌عنوان مصدری برای تشریع احکام می‌تواند به کار گرفته شود.
برخی روایات فقهی براساس موضوعات آنها بدین قرار است:
حضرت
فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها در بخشی از خطبه مفصل خود که در
مسجد مدینه پس از
وفات پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله ایراد فرمود، ضمن اشاره به برخی احکام الهی، فلسفه وضع این احکام را بیان می‌کند. مسلماً توجه به حقیقت احکام و حدود الهی و علل تشریع آنها در بحث‌های فقهی راه‌گشاست.
آن حضرت در قسمتی از خطبه می‌فرماید: «خداوند
ایمان را سبب پاکی شما از
شرک قرار داد،
نماز را عاملی برای دوری و منزه گرداندن شما از
تکبر، زکات را مایه
تزکیه نفس و زیاد شدن رزق، روزه را برای تثبیت
اخلاص، حج را وسیله تقویت
اسلام، و... مقرر داشت».
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در سخنی
روح روزه و روزه‌داری را دوری از
گناه بر‌می‌شمرد و می‌فرماید: «روزه‌دار هنگامی که
زبان، گوش، چشم و جوارح خود را حفظ نکند، با روزه خود چه می‌خواهد بکند؟!».
حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها پیش از وفات به‌طور کتبی و شفاهی به
امام علی علیه‌السلام وصیت نمود. این وصایا بیانگر مواردی است که شخص می‌تواند درباره آنها
وصیت کند، از آن جمله محل دفن، چگونگی تشییع جنازه، غسل و غسل دهندگان، برگزاری
نماز میت و ... .
درباره وصیت‌های حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ روایات بسیاری نقل شده که نیازمند بحثی دقیق و جداگانه است.
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در مناظره‌ای که با
ابوبکر و
عمر در قضیه فدک دارد، درباره
حق خود نسبت به
فدک و مالکیت آن به قاعده «یَد» استشهاد می‌کند؛ آن حضرت فرمود: «آیا فدک در دست من نبود؟ و وقتی
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله زنده بود، آیا نماینده من در آن نبود و من از محصول آن نمی‌خوردم؟ گفتند: آری، فرمود: پس چرا درباره آنچه در دست من بوده، از من شاهد و بینه می‌طلبید؟!».
حضرت فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ ضمن وصیتی به امام
علی علیه‌السلام سفارش فرمود: «پس از آن که مرا دفن کردی، برایم
قرآن را بسیار تلاوت نما، و برایم
دعا کن، چون که میت در چنان موقعیتی بیش از هر چیز نیازمند به اُنس با زندگان می‌باشد».
حضرت فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در آخرین روزهای عمر پر برکتش ضمن وصیتی به اسماء فرمود: «من بسیار زشت و زننده می‌دانم که جنازه
زنان را پس از
مرگ با انداختن پارچه‌ای روی بدنش تشییع می‌کنند. و افرادی اندام و حجم بدن او را مشاهده کرده و برای دیگران تعریف می‌نمایند. مرا بر تختی که اطرافش پوشیده نیست و مانع مشاهده دیگران نباشد قرار مده، بلکه مرا با پوشش کامل تشییع کن،
خداوند تو را از
آتش جهنم حفظ نماید».
طبق این
روایت،
پوشش کامل جنازه زن تأکید شده است.
این‌ها برخی سخنان فقهی حضرت فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ بود که در منابع فقهی و حدیثی برای استنباط مواردی از احکام شرعی به‌عنوان شاهد و یا دلیل مورد بحث واقع شده است.
پایگاه اسلام کوئست.
