آیةالکرسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیةالکرسی.
پرسش: آیا آیةالکرسی آیات ۲۵۵ تا ۲۵۷ می‌باشد و یا تنها آیه ۲۵۵ است هم‌چنین این آیه در چه اهمیتی برخوردار است؟
پاسخ:
خداوند متعال در آیه ۲۵۵ سوره بقره می‌فرماید:
"اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِشَیْ‌ءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ" .
هیچ معبودی نیست جز خداوند یگانه زنده که قائم به ذات خویش است، و موجودات قائم به او هستند؛ هیچ‌گاه خواب سبک و سنگین او را فرا نمی‌گیرد؛ (و لحظه‌ای از تدبیر جهان غافل نمی‌ماند)؛ آنچه در آسمان‌ها و آنچه در
زمین است، از آن او است. کیست که در نزد او، جز به فرمان او
شفاعت کند؟ (بنابراین شفاعت شفاعت‌کنندگان برای آنها که شایسته شفاعتند، از مالکیت مطلقه او نمی‌کاهد) آنچه را در پیش روی آنها (بندگان) و پشت سرشان است، می‌داند (و گذشته و آینده، در پیشگاه علم او یکسان است) و کسی از علم او آگاه نمی‌گردد، جز به مقداری که او بخواهد، (او است که به همه چیز آگاه است و
علم و دانش محدود دیگران پرتوی از علم بی‌پایان و نامحدود او است)، تخت (حکومت) او آسمان‌ها و زمین را در برگرفته و نگاه‌داری آن دو او را خسته نمی‌کند، بلندی و مقام و عظمت، مخصوص اوست.
این آیه در اخبار و
روایات به «آیةالکرسی» شهرت دارد و پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و
ائمه معصومان علیهم‌السلام اهمیت خاصی به این آیه داده‌اند که با مراجعه به
روایات و فرمایش‌های ایشان می‌توان به این مطلب پی برد؛ نمونه‌هایی از فرمایش
معصومان صلی‌الله‌علیه‌وآله، عبارتند از:
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: آیةالکرسی از گنجی زیر
عرش به من بخشیده شده و پیش از من به هیچ پیامبری داده نشده است.
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ فرموده: از وقتی که این
سخن را از پیامبر شنیدم، شبی بر من نگذشت که این
آیه را نخوانم.
از امیرمؤمنان،
علی علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: "از آیة الکرسی غافل نشوید؛ زیرا رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: با فضیلت‌ترین سخن‌ها سخن قرآن است و بافضیلت‌ترین سوره قرآن بقره و بافضیلت‌ترین آیات
سوره بقره، آیةالکرسی است".
و در
حدیث دیگری از آن جناب آمده: اگر بدانید این آیه چه اندازه اهمیت دارد، در هیچ حالی آن را ترک نمی‌کنید.
از [[|امام صادق ـ علیه‌السلام ـ]] روایت شده:
ابوذر غفاری از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سؤال کرد، عظیم‌ترین آیاتی که بر شما نازل گشته کدام است؟ حضرت فرمود: آیةالکرسی.
و یا در
حدیث دیگری از ائمه
معصومان علیهم‌السلام نقل شده که هرکس بعد از هر
نماز، آیةالکرسی را بخواند، خداوند خودش
قبض روح او را بر عهده می‌گیرد و مثل کسی است که همراه
پیامبران جهاد کرده و به شهادت رسیده باشد.
البته
روایات از طریق شیعه و اهل تسنن در اهمیت آیةالکرسی زیاد است و این اهمیتی که نسبت به این آیه با تعبیرات گوناگون شده است، به جهت محتویات مهم و برجسته آن است؛ همان‌طور که رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ اشاره به این مطلب می‌فرماید: هیچ آیه‌ای نازل نشده که از این آیه والاتر باشد و این آیه جامع صفات کمالیه الهی است.
به مناسبت وجود کلمه کرسی در آیه، رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نام آیه را «آیةالکرسی» گذاشت، و نامیدن به این نام، از همان صدر اسلام مشهور و به همین نام بر
زبان مبارک پیامبر
اسلام جاری بوده است؛ همان‌طور که این نام‌گذاری در روایات وارده از آن حضرت و از
ائمه علیهم‌السلام و
صحابه به چشم می‌خورد، و این برای اعتنا و احترام زیادی بوده که نسبت به این آیه داشتند، البته این احترام بدون جهت نبوده؛ بلکه به خاطر معارف دقیق و لطیفی است که در این آیه آمده و آن عبارت است از
توحید خالصی که جمله "اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ" بر آن دلالت دارد؛ ازاینرو در این آیه ۱۶ مرتبه نام خداوند و صفات او مطرح شده است، به همین سبب آیةالکرسی را شعار و پیام توحید دانسته‌اند؛ هرچند در
قرآن کریم بارها شعار توحید با بیانات گوناگون آمده است؛ مثل: "لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ لا إِلهَ إِلاَّ انت لا إِلهَ إِلاَّ أنا"؛ ولی در هیچ‌کدام آنها مثل آیةالکرسی در کنار شعار توحید،
صفات خداوند مطرح نشده است.
با توجه به این مطلب که هرکدام از آیه‌های قرآن کریم دارای مطالب و پیام‌های ارزشمندی برای تعلیم و راه‌نمایی بشر است، این
آیه نیز با محتوا و مضامین عالیه‌ای که دربر دارد، پیام‌های باارزشی است؛ برای نمونه به چند مورد اشاره می‌شود:
۱. هیچ معبودی جز او
ارزش معبود شدن ندارد.
۲.
حیات واقعی و ابدی و سرچشمه همه حیات‌های دیگر از او است و همه چیز به او بستگی دارد.
۳. او
مالک هر آنچه که در آسمان‌ها و زمین است، می‌باشد و هیچ عاملی، نمی‌تواند قیومیت او را خدشه‌دار کند.
۴. کسی بدون اجازه او حق
شفاعت در درگاه او را ندارد.
۵. او از همه چیز آگاه است و بر همه چیز احاطه دارد و حکومت و قدرت او محدود نیست.
۶. حفاظت از
عالم هستی برای او سنگین نیست، و کسی که هستی را حفاظت می‌کند، ما را هم می‌تواند حفظ کند؛ از این‌رو توصیه شده که در موقع
ترس و بروز خطر این آیه خوانده شود.
با توجه به
تفاسیر و کتب مختلف و وجود قرائن و شواهد، روشن می‌شود
آیةالکرسی منحصر در یک آیه است و فقط شامل آیه ۲۵۵ سوره بقره است. قرائن و شواهد، عبارت‌اند از:
با مراجعه به کتب
تفسیر درمی‌یابیم مفسران فقط همین آیه را به‌عنوان آیةالکرسی مورد بررسی و
تفسیر قرار داده و متعرض آیه‌های بعد نشده‌اند.
شأن نزول آیه‌های بعدی با شأن نزول این آیه متفاوت است، علاوه بر این‌که برخلاف پیام و محتوای این آیه که بیان توحید خالص و صفات کمالیه
خداوند است، آیه‌های بعدی پیام و محتوای مستقل و جداگانه دیگری را دنبال می‌کنند، و این مسئله موجب تفکیک این آیه از آیات بعدی می‌شود.
با توجه به روایاتی که در این باره از معصومان ـ علیهم‌السلام ـ آمده، میان عالمان
شیعه انحصار آیةالکرسی به همین یک آیه اشتهار یافته؛ ازاینرو
علامه مجلسی فرمود:
أ. ... و المشهور انّ آیة الکرسی الی "العلی العظیم"... .
ب. ... والأشهر فی آیة الکرسی الی "العلی العظیم"... .
ج. هم‌چنین در روایتی که از حضرت امیر مؤمنان،
علی علیه‌السلام در باب فضیلت آیةالکرسی بیان شده،
آن حضرت آیةالکرسی را از جمله "اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ" شروع و با جمله "الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ" ختم کرده‌اند، که فقط همین یک آیه را شامل می‌شود.
۱. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران،
تفسیر نمونه، ج ۲، سوره بقره آیةالکرسی.
۲. شیخ طبرسی،
تفسیر مجمع‌البیان، ج ۳، سوره بقره آیةالکرسی.
۳. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج ۲، سوره بقره آیةالکرسی.
۴.
کنزالدقائق، ج ۲، سوره بقره آیةالکرسی.
۵.
تفسیر نور، ج ۱، سوره بقره آیةالکرسی.
۶.
نورالثقلین، سوره بقره آیةالکرسی.
سایت اندیشه قم.
