مداحی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مداحی،
روضه‌خوانی.
پرسش: این روضه‌هایی که مداحان می‌خوانند، در کجاهاست؟ آیا این مطالب صحت دارد؟ آیا این‌که هر مداحی هر ساله یک چیزی به این روضه‌ها اضافه می‌کند، اشکال ندارد؟
پاسخ: قیام عاشورا و تاریخ
کربلا دو صفحه دارد: صفحه‌ای سفید و نورانی که حماسه و افتخار است و صفحه‌ای تاریک و سیاه که در آن فقط جنایت بی‌نظیر یا کم‌نظیر دیده می‌شود. به همین جهت نباید حوادث و مصیبت‌های نهضت کربلا را غیر ممکن یا نامقبول دانست. چیزهایی که مداحان به روضه‌ها اضافه می‌کنند دو نوع است: یک قسم آنهایی که در اصطلاح مداحی "زبان حال" گفته می‌شود؛ یعنی استفاده از تشبیهات و تمثیلات مناسب در بیان وقایع و مصائبی که سند معتبر دارند. این نوع اضافات اگر با شئونات
ائمه و بزرگان
دین، منافات نداشته باشد، اشکال ندارد. اما قسم دوم، روضه‌های جعلی است ـ که نه دارای سند معتبر است و نه با شأن
ائمه علیهم‌السلام سازگاری دارد ـ این قسم از مداحی اشکال دارد و باید از آنها جلوگیری کرد.
برای روشن شدن پاسخ بیان چند نکته ضروری است:
قیام و انقلاب عاشورا و تاریخ کربلا دو صفحه دارد: یک صفحه سفید و نورانی که حماسه، افتخار، تجلی حقیقت و انسانیت است و یک صفحه تاریک و سیاه که در آن فقط جنایت بی‌نظیر و یا کم‌نظیر را می‌بینیم. از این نظر نهضت کربلا یک جنایت و یک تراژدی است. یک مصیبت است. یک رثاء است. این صفحه را که نگاه می‌کنیم، در آن کشتن بی‌گناه، کشتن جوان، کشتن شیرخوار، اسب بر بدن مرده تاختن،
آب ندادن به یک
انسان،
زن و بچه را شلاق زدن، اسیر را بر
شتر بی‌جهاز سوار کردن و... را می‌بینیم.
به همین جهت نباید حوادث و مصیبت‌های قیام کربلا را غیر ممکن یا نامقبول دانست.
چیزهایی که مداحان به روضه‌ها اضافه می‌کنند، دو نوع است: یک قسم آنهایی که در اصطلاح مداحی "زبان حال" گفته می‌شود؛ یعنی استفاده از تشبیهات و تمثیلات مناسب در بیان وقایع و مصائبی که بر
اهل بیت علیهم‌السلام وارد شده است.
این قسم اضافات در‌صورتی‌که اصل واقعه دارای سند معتبر باشد و تشبیهات و تمثیلات با شئونات ائمه و بزرگان دین، منافات نداشته باشد، اشکال ندارد.
اما قسم دوم، روضه‌های جعلی است ـ که نه دارای سند معتبر است و نه با شأن
ائمه علیهم‌السلام سازگاری دارد ـ این قسم از مداحی اشکال دارد و باید از آنها جلوگیری کرد.
انگیزه افراد در این‌گونه اضافات متفاوت است.
عده‌ای براساس خیرخواهی و دل‌سوزی می‌گویند: براساس
روایات، گریستن و گریاندن برای
امام حسین علیه‌السلام کار بسیار خوبی است و برای هر قطره اشکی که جاری می‌شود، حسناتی نوشته می‌شود، پس تا می‌توانیم باید برای امام حسین ـ علیه‌السلام ـ
گریه کنیم و دیگران را بگریانیم و از این جهت دقت در منابع و مآخذ، هیچ لزومی ندارد.
با همین منطق بود که بعضی بزرگان، دچار اشتباه بزرگی شدند و در کتاب‌هایشان دقت لازم را به خرج ندادند
و بسیاری از متدینان هم به تبعیت از آنان، با برپایی مجالس تعزیه‌های جعلی، گمان کردند که دارند به توسعه و تعمیق آن هدف
مقدس کمک می‌کنند.
عده‌ای دیگر نیز براساس وجود حس اسطوره‌سازی در وجودشان، به مبالغه‌گویی و اغراق‌های نامعقول مبادرت می‌ورزند و خود غافل‌اند که انگیزه در این کار، هرچه که باشد، موجب پدید آمدن
انحراف در پیام اصلی امام حسین ـ علیه‌السلام ـ در قیام عاشورا خواهد شد و وهن مذهب و دین را در پی دارد.
البته نباید نقش دشمنان و افراد مغرض را که در طول
تاریخ سعی در تضعیف
مکتب اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ داشتند، از نظر دور داشت.
مبارزه با
تحریف یک تکلیف شرعی و عمومی است که همه افراد در هر صنف و گروهی باید به این امر توجه نمایند، خصوصاً طبقه تحصیل کرده، چه این‌که طبق حدیثی که از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده، دانشمندی که حقایق را کتمان کند، مورد
لعن و
نفرین خداوند قرار می‌گیرد؛
اما این بدان معنا نیست که عموم مردم مسؤلیتی در این قبال ندارند؛ زیرا برای تشخیص صحت و بطلان بسیاری از مسائل، نیازی به تحصیل و درس خواندن نیست؛ بلکه همگان با استفاده از
فطرت پاک و
عقل سلیم خود می‌توانند به درستی یا نادرستی آن پی ببرند، و گاهی داستان‌هایی نقل می‌شود که هر کسی به عدم صحت آن داوری می‌کند.
در پاسخ به این استدلال که اگر هدف
مقدس باشد وسیله را توجیه می‌کند، باید گفت که چنین استدلالی عوام فریبانه است و در پیش عقل و متون دینی جای ندارد.
چگونه می‌توان باور کرد که برای یاد و گرامی داشت امام حسینی ـ علیه‌السلام ـ که برای حفظ مقدسات و ارزش‌های دینی به شهادت رسیده است، ارزش‌های دینی در مجالس عزایش رعایت نگردد، روضه
دروغ خوانده شود، یا به بهانه
عزاداری،
نماز واجب ترک گردد،
یا دسته‌جاتی به راه انداحته شود که
اخلاق و
عفت عمومی در آن رعایت نگردد.
پایگاه اسلام کوئست.
