ماهیت نفقه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نفقه، سرپرست، زن، تمکین، مرد.
پرسش: ماهیت نفقۀ زن که از نظر
اسلام بر مرد
واجب است چیست؟ و هدف و فلسفۀ این وجوب با شرایطش چه می‌باشد؟
پاسخ:
برای اطلاع، از ماهیت نفقه به سؤال شمارۀ ۶۸۹۵ و برای اطلاع از شرایط وجوب
نفقه به سؤال شمارۀ ۱۰۳۰ مراجعه نمایید.
اما در مورد فلسفۀ وجوب نفقه،
خداوند حکیم در
قرآن کریم می‌فرماید: «
الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِم؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان‌اند، به‌خاطر برتری‌هایی که خداوند (از نظر نظام اجتماع) برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است، و به‌خاطر انفاق‌هایی که از اموالشان (در مورد زنان) می‌کنند».
مردان سرپرست و خدمتگزار
زنان هستند.
در توضیح این جمله، باید به این نکته توجه نمود که خانواده، یک واحد کوچک اجتماعی است، و همانند یک اجتماع بزرگ باید رهبر و سرپرست واحدی داشته باشد؛ زیرا
رهبری و سرپرستی دست‌جمعی که زن و مرد مشترکاً آن را به عهده بگیرند، مفهومی ندارد؛ در نتیجه مرد یا زن، یکی باید «رئیس»
خانواده و دیگری «معاون» و تحت نظارت او باشد.
قرآن، در این‌جا تصریح می‌کند که
مقام سرپرستی باید به مرد داده شود.
اشتباه نشود منظور، از این تعبیر، استبداد و اجحاف و تعدی نیست؛ بلکه منظور، رهبری واحد منظم با توجه به مسئولیت‌ها و مشورت‌های لازم است.
فلسفه واگذاری این سمت و مقام، نیز در آیۀ ذکر شده، دو چیز بیان شده است:
به جهت وجود خصوصیاتی در مرد است؛ مانند ترجیح قدرت
تفکر او بر نیروی عاطفه و
احساسات ـ برعکس زن که از نیروی سرشار عواطف بیش‌تری بهره‌مند است ـ و داشتن بنیه و نیروی جسمانی بیش‌تر که با اولی بتواند
اندیشه و فکر کند، نقشه طرح کند و با دومی بتواند از حریم خانوادۀ خود دفاع نماید.
به خاطر تعهد او در برابر زن و فرزندان، نسبت به پرداختن هزینه‌های
زندگی، پرداخت مهر، و تأمین زندگی آبرومندانه برای همسر و فرزند، خداوند، سرپرستی خانواده را به مرد واگذار کرده.
علاوه بر این دو
فلسفه که در
آیه بیان شده است، فقها نیز یکی از فلسفۀ وجوب نفقه را اطاعت زن از مرد و تمکین او در برابر مرد ذکر کرده‌اند.
بدین جهت اگر زنی ـ بدون عذر ـ از شوهر اطاعت نکند و در برابر او تمکین نداشته باشد، وجوب نفقه از شوهر، ساقط می‌شود و زن استحقاق دریافت نفقه را نخواهد داشت.
پایگاه اسلام کوئست.
