• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شاگردان امام صادق

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: امام صادق علیه‌السلام، حدیث، شاگردان.
پرسش: آیا این مطلب صحت دارد که ۹۰۰ تن از شاگردان امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل حدیث می‌کردند و حدیث می‌گفتند؟ امام صادق ـ علیه‌السلام ـ چند شاگرد داشتند و هرکدام در چه زمینه‌ای کار می‌کردند؟




۱.۱ - روایتی از مالک

«مالک» پیشوای فرقه مالکی می‌گفت: مدتی نزد جعفر بن محمد رفت‌و‌آمد می‌کردم، او را همواره در یکی از سه حالت دیدم: یا نماز می‌خواند یا روزه بود و یا قرآن تلاوت می‌کرد، و هرگز او را ندیدم که بدون وضو حدیث نقل کند. در علم و عبادت و پرهیزکاری، برتر از جعفر بن محمد، هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به قلب هیچ بشری خطور نکرده است.
[۱] حیدر‌اسد، الإمام الصادق والمذاهب الاربعه، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ ۲، ‌۱۳۹۰ هـ. ق، ج ۴، ص ۳۳۵.


۱.۲ - روایتی از ابوحنیفه

«ابوحنیفه، پیشوای مشهور فرقه حنفی می‌گفت: من دانشمند‌تر از جعفر بن محمد ندیده‌ام.
[۲] ذهبی، شمس‌الدین محمد، تذکره الحفاظ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۱۶۶.


«حسن بن علی بن زیاد و شاء» که از شاگردان امام رضا ـ علیه‌السلام ـ و از محدثان بزرگ بوده (و طبعاً سال‌ها پس از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ زندگی می‌کرده)، می‌گفت: در مسجد کوفه نهصد نفر استاد حدیث مشاهده کردم که همگی از جعفر بن محمد ـ علیه‌السلام ـ حدیث نقل می‌کردند.
[۳] نجاشی، فهرست مصنفی الشیعه، تحقیق: سیدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، ص ۴۰ ـ ۳۹.


امام صادق ـ علیه‌السلام ـ با توجه به فرصت مناسب سیاسی که به‌وجود آمده بود، و با ملاحظه نیاز شدید جامعه و آمادگی زمینه اجتماعی، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدرش امام باقر ـ علیه‌السلام ـ را گرفت و حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به‌وجود آورد و شاگردان بزرگ و برجسته‌ای همچون: هشام بن حکم، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، هشام بن سالم، مؤمن طاق، مفضّل بن عمر، جابر بن حیّان و... تربیت کرد که تعداد آنها را بالغ بر چهار هزار نفر نوشته‌اند.
[۴] مفید، الإرشاد، قم، مکتبه بصیرتی، ص ۲۷۱.
[۵] حیدر‌اسد، الإمام الصادق والمذاهب الاربعه، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ ۲، ‌۱۳۹۰ هـ. ق، ج ۱، ص ۶۹.



هرچند وسعت علوم امام جعفرصادق قابل شمارش نیست، چنانچه شیخ مفید می‌نویسد: به‌قدری علوم از آن حضرت نقل شده که زبان‌زد مردم گشته و آوازه آن همه‌جا پخش شده است و از هیچ‌یک از افراد خاندان او، به‌اندازه او علم و دانش نقل نشده است.
[۶] مفید، الإرشاد، قم، مکتبه بصیرتی، ص ۲۷۰.
اما امام صادق ـ علیه‌السلام ـ بنابر نیاز زمان خویش و توسعه علوم دینی و دفع شبهات از حوزه دین هرکدام از شاگردان خود را در یکی از رشته‌هایی چون: علم قرائت قرآن، علم تفسیر، علم حدیث، علم فقه، علم کلام، علم طب، علوم طبیعی، فلسفه، نجوم، ریاضیات، علم اصول فقه، ادبیات و.. تربیت کرد و هنگام مراجعه بعضی از دانشمندان فرق،مذاهب و ادیان دیگر جهت مناظره و پرسش و پاسخ به یکی از شاگردان خود ارجاع می‌دادند؛ مثلاً هشام بن حکم در علم کلام، جابر بن حیان در کیمیا، زراره بن اعین و محمد بن مسلم در فقه مشهورند. همچنین هشام بن سالم، حمران بن اعین، مومن الطاق و... را هم می‌توان نام برد که به ترتیب متخصص در علم توحید، کلام و مناظره و... بودند.
[۷] برنجکار، رضا، فرق و مذاهب اسلامی، موسسه فرهنگی طه، قم، ۱۳۸۱، ص ۷۳ ـ ۷۴.


۱. ↑ حیدر‌اسد، الإمام الصادق والمذاهب الاربعه، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ ۲، ‌۱۳۹۰ هـ. ق، ج ۴، ص ۳۳۵.
۲. ↑ ذهبی، شمس‌الدین محمد، تذکره الحفاظ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۱۶۶.
۳. ↑ نجاشی، فهرست مصنفی الشیعه، تحقیق: سیدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، ص ۴۰ ـ ۳۹.
۴. ↑ مفید، الإرشاد، قم، مکتبه بصیرتی، ص ۲۷۱.
۵. ↑ حیدر‌اسد، الإمام الصادق والمذاهب الاربعه، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ ۲، ‌۱۳۹۰ هـ. ق، ج ۱، ص ۶۹.
۶. ↑ مفید، الإرشاد، قم، مکتبه بصیرتی، ص ۲۷۰.
۷. ↑ برنجکار، رضا، فرق و مذاهب اسلامی، موسسه فرهنگی طه، قم، ۱۳۸۱، ص ۷۳ ـ ۷۴.


سایت اندیشه قم    


رده‌های این صفحه : امام صادق | تاریخ معصومان | رجال
جعبه ابزار