خلقت حضرت آدم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژهخلقت آدم، علم روز، آفرینش، فسیل.
پرسش: احادیثی در مورد خلقت
حضرت آدم علیه‌السلام و تطبیق آن با علم
روز که می‌گویند: «فسیل‌های از انسان‌های چند میلیون سال پیش را کشف کرده‌اند»، بیان کنید؟
پاسخ: آدم و
آفرینش او در سه مرحله خلاصه می‌شود: أ. مرحله خاک متحول که در این مرحله انسان از
خاک به گل، گل چسبنده، گل تیره رنگ قالب‌ریزی شده، چکیده گل، و گل خشکیده پایان می‌پذیرد؛ ب. صورتگری انسان که مربوط به صورتگری و تصویرپردازی ظاهری انسان پیش از
دمیدن روح در کالبد اوست. ج. دمیدن روح در کالبد، که در این مرحله با دمیدن روح و روان و جان کالبد او به‌صورت موجود برتری درآمده است.
هم‌چنین از
روایات اسلامی برمی‌آید که آدم ابوالبشر ـ علیه‌السلام ـ نخستین انسانی نیست که در پهنه
زمین به وجود آمده؛ بلکه قبل از او انسان‌هایی وجود داشته که به عللی منقرض شده‌اند؛ ولی در‌عین‌حال انسان کنونی ارتباطی به انسان‌های پیشین ندارد و فقط زاده آدم ابوالبشر است. بنابراین این فسیل‌ها می‌تواند مربوط به دوره‌های قبل از
آدم باشد که باید آن‌ها را انسان‌های ماقبل
تاریخ حقیقی نامید.
درباره
خلقت انواع به‌طور‌کلی دو نظریه است:
برخی می‌گویند: مثلاً
اسب و
انسان نیز به همین کیفیت و دیگر جان‌داران از
روز نخست به همین وضع بوده‌اند.
یعنی انواعی در زمان‌های دوردست، موجود ساده‌ای بوده‌اند، که به مرور زمان در مسیر تحول قرار گرفته و به‌تدریج به‌صورت انواع کنونی در‌آمده‌اند.
(بلیّه و
مصیبت) در زمین‌شناسی،
اعتقاد به این‌که در فواصلی از
تاریخ زمین همه موجودات زنده بر اثر بلیّه‌های ناگهانی مانند سیل،
طوفان و
زلزله از میان رفته‌اند و موجوداتی کاملاً متفاوت به‌جای آن‌ها ظهور کرده‌اند، کاتاستروفیسم می‌گویند، ژرژ کوویه (۱۷۶۹ ۱۸۳۲) تا ۱۸۰۱ از کنار هم چیدن استخوان‌های
فسیل در حدود بیست و سه نوع جانور را که دیگر نسلشان منقرض شده، بازسازی کرده بود. ( متن و پاورقی به صورت تلخیص و گزینش نقل شده است).
مجموع
آیات وارده را درباره
آدم و،
آفرینش او در سه مرحله خلاصه می‌کند:
در این مرحله انسان از
خاک به گل، گل چسبنده، گل تیره رنگ قالب‌ریزی شده، چکیده گل، و گل خشکیده پایان می‌پذیرد.
مربوط به صورتگری و تصویرپردازی ظاهری انسان پیش از
دمیدن روح در کالبد اوست.
در این مرحله با دمیدن روح و روان و جان کالبد او به‌صورت موجود برتری در آمده است.
حضرت علی علیه‌السلام درباره
خلقت انسان می‌فرماید:
سپس
خداوند بزرگ، خاکی از قسمت‌های گوناگون زمین، از قسمت‌های سخت؛ نرم، شور و شیرین گرد آورد،
آب بر آن افزود و تا گلی خالص و آماده شد و با افزودن رطوبت، چسبناک گردید که از آن اندامی شایسته و عضوهایی جدا و به یک‌دیگر پیوسته آفرید... تا اندام انسانی کامل گردید، آن‌گاه از روحی که آفرید در آن دمید تا به‌صورت انسانی زنده درآمد، دارای نیروی
اندیشه که وی را به تلاش اندازد و دارای افکاری که در دیگر موجودات تصرف نماید، شد.
اما درباره «فسیل‌های چند میلیون سال، پیش» باید گفت؛ بر فرض
تفسیر صحیح باستان‌شناسان درباره فسیل‌ها و سنگواره‌ها از،
روایات اسلامی برمی‌آید که آدم ابوالبشر ـ علیه‌السلام ـ نخستین انسانی نیست که در پهنه
زمین به وجود آمده؛ بلکه قبل از او انسان‌هایی وجود داشته که به عللی منقرض شده‌اند؛ ولی در‌عین‌حال انسان کنونی ارتباطی به انسان‌های پیشین ندارد و فقط زاده آدم ابوالبشر است. بنابراین این فسیل‌ها می‌تواند مربوطه به دوره‌های قبل از
آدم باشد که باید آن‌ها را انسان‌های ماقبل
تاریخ حقیقی نامید.
در روایتی آمده که «
خدا هزار هزار
جهان آفریده و هزار هزار آدم «
و أنتم فی اخر تلک العوالم و اولئک الآدمیین» و شما در پایان آن جهانیان و آن آدمیان قرار گرفته‌اید.
برخی
مفسران آیات مربوط به
خلافت آدم ـ علیه‌السلام ـ را مربوط به جانشینی آدم ـ علیه‌السلام ـ از آدمیان پیشین دانسته‌اند. بنابراین این فسیل‌ها بر فرض صحت می‌تواند مربوط به انسان‌های پیشین باشد که به عللی آمده‌اند و رفته‌اند، و سنگواره‌هایی از آن‌ها در غارها به دست می‌آید.
و شواهدی از
قرآن هم بر وجود موجوداتی قبل از انسان داریم؛ از جمله در ذیل آیه ۳۰
بقره «
قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها و یسفک الدماء؛
آیا کسی را در
زمین قرار می‌دهی که
فساد و خون‌ریزی کند؟ این
آیه نشان می‌دهد که انسان‌های قبل از حضرت آدم ـ علیه‌السلام ـ بود و
جنگ و خون‌ریزی می‌کردند.
و در روایات هم داریم که قبل از آدم موجوداتی در زمین بود بنام
جن و نسناس که هفت هزار سال قبل از
خلقت آدم زندگی می‌کردند.
و
نسناس موجوداتی شبیه انسان بوده‌اند.
۱.
علم و دین ایان باربور، ترجمه بهاء‌الدین خرم‌شاهی، همان، بخش ۴، ص ۱۴۱ ـ ۹۹.
۲.
مدخل مسائل جدید در علم کلام، آیت الله جعفر سبحانی، فصل ۱۳ و ۱۴.
۳.
تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج ۱، ص ۱۷۴؛ ج ۱۶، ص ۱۲۸؛ ج ۱۹، ص ۳۸۰؛ ج ۱۳، ص ۲۲۴ و ج ۱۱، ص ۸۱.
۴.
تفسیر صافی، (ترجمه فارسی)، ج ۱، ذیل آیه ۳۰ بقره (ص ۱۰۷ عربی).
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خلقت حضرت آدم (علیه‌السلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۲۴.
