• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خلقت آدم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



پرسش: حضرت آدم ابوالبشر به چه صورتی آفریده شده و در چه سنّی؟
نمایه: آفرینش آدم، آفرینش نخستین انسان، آفرینش
پاسخ:



درباره آف‌رینش نخستین انسان که آدم ابوالبشر باشد در قرآن اطلاعات فراوانی آمده است و حکایت از این دارد که انسان نخستین از خاک آفریده شده است. علاوه بر این از ترتیب آیات می‌توان فهمید که خاک انسان بعد از اینکه به صورت گل شدن، به صورت گل مشت و مالی شده در آمده که کاملاً چسبنده بوده و به صورت هیئت انسان کاملی در آمده است، حتّی خدای تعالی در قرآن به خلقت اعضاء و جوارح نیز اشاره دارد. در سوره مؤمنون از آیه ۱۲ تا ۱۴ خداوند به شرح کیفیت آفرینش انسان از خاک تا نطفه و مراحل تکاملی نطفه تا جنین را شرح می‌دهد و بعد از آن مرگ و حشر و قیامت را تبیین می‌فرماید تا آیه ۱۶ مؤمنون.«وَ جَعَلَ لَکمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَه...»؛ برای شما (انسانها) خداوند اعضا و جوارحی چون قلب، بینائی و شنوائی قرار داد (و از ادراکهای فکری و عقلی و درک و شعور باطنی نیز بهره‌مند نمود).سرّ اینکه افئده جمع آمده تا شامل تمام قوای فکری شود...و نیز در ایه دیگر می فرماید:«أَ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَینَینِ وَ لِساناً وَ شَفَتَینِ».
و نیز با توجه به آیاتی می‌توان گفت که انسان به بهترین و زیباترین شکل خود آ‌فریده شده است و حضرت آدم زیباترین صورت را داشته است.
[۱۴] . «الَّذِی أَحْسَنَ کلَّ شَی‌ءٍ خَلَقَهُ»؛ سجده(۳۲)آیه ۷.    «ثم سوّاه» که در ادامه کیفیت آفرینش آدم در قرآن بیان شده، اشاره به تمام بودن خلقت و استوای صورت و هیکل و تکمیل شدن تمام اندام انسان است. تسویه به معنای تصویر صورت و تتمیم عمل است؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۳۹۲.

چنانچه مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر آیه « لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ» می‌فرماید:
منظور از تصویر قلم به دست گرفتن و نقاشی کشیدن نیست، بلکه منظور اعطاء صورت است و صورت هر چیز قوام و نحوه وجود آن است، ‌حسن صورت عبارت است از تناسب تجهیزات آن نسبت به یکدیگر. تناسب مجموع آنها با آن غرضی که به خاطر آن غرض ایجاد شده. این است معنای احسن و منظور از تقویم و قوام عبارت است از هر چیزی و هر وضعی و هر شرطی که ثبات انسان و بقائش نیازمند به آن است. منظور این است از صورت احسن خدای تعالی صورت انسان را مجهز به جهازی بسیار دقیق کرد که با آن جهاز و وسائل می‌تواند انواع کارهای عجیب را انجام دهد،‌کارهائی که سایر موجودات جاندار از انجام آن عاجزند و از مزایای زندگی لذت ببرد که در غیر انسان وجود ندارد. همچنین با توجه به آیه «فَإِذا سَوَّیتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» می‌توان گفت که بعد از تصویر شکل ظاهری انسان خدای تعالی بر او از روحش دمیده.


در حدیثی از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمده است که بر اساس ترتیب آیات قرآن، این روایت خلقت آدم از انواع خاکها زمین بوده است:
خاک سر از کعبه و خاک قلب و سینه از بیت المقدس و پاها از خاک یمن و دستها از خاک مصر و قدمین از خاک حجاز و دست راست از شرق و دست چپ از مغرب جمع‌آوری شده است و با شبنمی از درختان بهشتی به عنوان آب با خاک مختلط شده و در محل آستانه بهشت این کارها انجام گرفته و روح الهی در او دمیده شده و آدم بلافاصله بعد از دمیده شدن روح از جابرخاسته و با شتاب بلند شده.


امّا درباره اینکه حضرت آدم در چه سنی آفریده شده ظاهر آیات می‌رساند که آن حضرت به صورت مردی بالغ و کامل آفریده شده و در آیات مطلبی که دال بر طفولیت آدم باشد وجود ندارد و در حدیثی از پیامبر ـصلّی الله علیه و آله ـ آمده است که آدم هنگام خلقت قامتی بلند داشته و در سن مردی کامل و بالغ بوده و از قوای بسیاری قوی برخوردار بوده است.
[۲۲] علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۱، چ سوم،تهران، اسلامیه، ۶۳، ص ۱۰۶ و ۱۲۸ و ص ۱۱۳.
[۲۳] عمادزاده، قصص الانبیاء، تهران، اسلامیه، ۷۴، ص ۸۵۹۲.
[۲۴] ثعلبی، قصص الانبیاء، ص ۲۸.
[۲۵] بخاری، قصص الانبیاء، ص ۱۹.
[۲۶] نهج البلاغه، خطبه اول.
و در تاریخ طبری نیز آمده است که آدم هنگام خلقت سی ساله بود.
[۲۷] . طبری، تاریخ، ج ۱، ص ۹۸.

امیرالمؤمنین علی ـ علیه السّلام فرمودند:
اندیشیدن همانند دیدن نیست، زیرا گاهی چشم‌ها دروغ می‌نمایاند، اما آن کس که از عقل نصیحت خواهد به او خیانت نمی‌کند.
[۲۸] نهج‌البلاغه ـ حکمت ۲۸۱.




۱. . «إِذْ قالَ رَبُّک لِلْمَلائِکه إِنِّی خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِینٍ»:ص(۳۸) آیه ۷۱.    
۲. «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ»:حجر(۱۵) آیه ۲۶.    
۳. «وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلاَئِکَةِ إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِّن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ:حجر(۱۵) آیه۲۸.    
۴. . «... فَإِنَّا خَلَقْناکمْ مِنْ تُرابٍ...»:حج(۲۲) آیه ۵.    
۵. . «... هُوَ الَّذِی خَلَقَکمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَه ثُمَّ مِنْ عَلَقَه...»:غافر(۴۰) ۶۷    
۶. . « وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَه مِنْ طِینٍ»:مؤمنون(۲۳) آیه ۱۲    
۷. . «إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِنْ طِینٍ لازِبٍ»:صافات(۳۷) آیه ۱۱    
۸. . «خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ کالْفَخَّارِ»:الرحمن(۵۵) آیه ۱۴.    
۹. . « إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِنْ طِینٍ لازِبٍ»:صافات(۳۷) آیه ۱۱.    
۱۰. . «خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ کالْفَخَّارِ»:الرحمن(۵۵) آیه ۱۴.    
۱۱. . «ثم سواه و تفخ فیه من روحه...»:سجده(۳۲) آیه ۷ ۹.    
۱۲. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۶.    
۱۳. بلد/سوره۹۰، آیه۸-۹.    
۱۴. . «الَّذِی أَحْسَنَ کلَّ شَی‌ءٍ خَلَقَهُ»؛ سجده(۳۲)آیه ۷.    «ثم سوّاه» که در ادامه کیفیت آفرینش آدم در قرآن بیان شده، اشاره به تمام بودن خلقت و استوای صورت و هیکل و تکمیل شدن تمام اندام انسان است. تسویه به معنای تصویر صورت و تتمیم عمل است؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۳۹۲.
۱۵. «وَ صَوَّرَکمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکمْ وَ إِلَیهِ الْمَصِیرُ»؛ تغابن(۶۴) آیه ۳.    
۱۶. «فَتَبارَک اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ»؛ مؤمنون(۲۳)آیه ۱۴.    
۱۷. . تین(۹۵)آیه ۴.    
۱۸. .« وَ صَوَّرَکمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکمْ...»؛ غافر(۴۰) آیه ۶۴.    
۱۹. علامه طباطبایی، المیزان، ج ۲۰، ص ۳۱۹.    
۲۰. . حجر(۱۵)آیه ۲۹    
۲۱. ص(۳۸) آیه ۷۲.    
۲۲. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۱، چ سوم،تهران، اسلامیه، ۶۳، ص ۱۰۶ و ۱۲۸ و ص ۱۱۳.
۲۳. عمادزاده، قصص الانبیاء، تهران، اسلامیه، ۷۴، ص ۸۵۹۲.
۲۴. ثعلبی، قصص الانبیاء، ص ۲۸.
۲۵. بخاری، قصص الانبیاء، ص ۱۹.
۲۶. نهج البلاغه، خطبه اول.
۲۷. . طبری، تاریخ، ج ۱، ص ۹۸.
۲۸. نهج‌البلاغه ـ حکمت ۲۸۱.




سایت اندیشه قم    






جعبه ابزار