بیعت با امام رضا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام رضا علیه‌السلام، مأمون،
بیعت.
پرسش: پس از آنکه
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ
ولیعهد مأمون شناخته شدند، مردم کجا و چگونه با ایشان بیعت کردند؟
پاسخ: مأمون پس از آنکه در روز دوشنبه هفتم
ماه رمضان سال ۲۰۱ ه ق در «مرو» ولیعهدی را بر امام
رضا ـ علیه‌السلام ـ تحمیل کرد و عهدنامه
ولایت‌عهدی امام ـ علیه‌السلام ـ را
امضا نمود، به «فضل بن سهل» دستور داد مجلس باشکوهی که مرکب از
رجال دولت و اعیان و اشراف ملت و امرا و وزرا و درباریان و فرماندهان و سپاهیان و
علما و نویسندگان و
شعرا و خطبا باشد، تشکیل دهد و برای اجرای تشریفات بیعت در یک روز معین در دربار
خلافت حاضر شوند و «لباس سیاه» را که شعار «بنی‌عباس» در آن روز بود، به لباس «سبز» که شعار «علویین» است، تبدیل کنند
و پرچم سبز برافرازند.
روز دهم
رمضان تمام طبقات مردم با لباس سبز در دربار «مأمون» حاضر شدند و
نظامیان در محل مخصوص خود صف‌آرایی کردند و سایر مدعوین در جایگاه‌های خود قرار گرفتند. سپس
حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ به همراه مأمون وارد مجلس شدند و حضرت، لباس سبز تن کرده و شمشیری حمایل نموده بودند، مأمون در صدر
مجلس نشست و حضرت را نیز در جایگاهی که از قبل ترتیب داده بودند و در پهلوی جایگاه مأمون بود و پرچم‌های سبز در بالای آن جایگاه در اهتزاز بودند، جای داد و دستور داد کیسه‌های طلا و نقره که اسم مبارک حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ هم در آن سکه‌ها زده شده بود، آوردند. پس از آن مأمون بر محل بلندی رفت و گفت: ای مردم، این
علی بن موسی‌الرضا ـ علیه‌السلام ـ است که
ولیعهد من است، بر همه شما
واجب است که با او بیعت کنید و
تبریک بگویید؛ اولین کسی که دست بیعت در دست امام گذاشت، خود مأمون بود و بعد به فرزند خود «
عباس» دستور داد تا با آن حضرت بیعت کند و بعد از او «فضل بن سهل»
وزیر اعظم، «یحیی بن أکثم» مفتی اعظم
دستگاه خلافت و «عبدالله بن طاهر» ذوالیمینین فرمانده سپاه، بعد عموم اشراف و
رجال بنی‌عباس که حاضر بودند، حضور امام رضا ـ علیه‌السلام ـ حاضر شده، تبریک گفته و بیعت نمودند. آنگاه کیسه‌های اشرفی را پیش آوردند و شاعران و سخنوران برخاسته و هرکدام در
فضیلت حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ و ولایت‌عهدی او سخن‌ها گفته و شعرها سرودند.
مرحوم «صدوق» از «بیهقی» روایت نموده، وقتی که با حضرت رضا به
ولایت‌عهدی بیعت شد، مردم به اطراف او پروانه‌وار گرد آمده و او را شادباش و مبارک باد گفتند.
امام ـ علیه‌السلام ـ به جانب آنها اشاره کرد، همگی ساکت شدند؛ سپس مضمون مطالبی را که پشت ورق
عهدنامه مرقوم فرموده بود، برای مردم بیان داشت. اینک به بعضی از نکات برجسته آن مطالب که حضرت در پشت ورقه عهدنامه نوشته بود، اشاره می‌کنیم:
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ در این فراز از سخنانش، از مظالم گذشته نسبت به اهل‌بیت
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ یاد کرده است که با توجه به انعکاس این مطلب در چنین عهدنامه‌ای رسمی و
تاریخی یک اقرار ضمنی از دستگاه خلافت در مورد این ستمگری‌ها در گذشته و محکوم کردن آنها به‌حساب می‌آید و اشاره به این است که چگونه زمامداران و عمال حکومت‌های گذشته، موجبات
سلب امنیت و اتلاف نفوس و ایجاد محدودیت‌ها و محرومیت‌ها در مورد دوستداران اهل‌بیت و
امامان معصوم را فراهم آورده‌اند.
پس مأمون از حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ خواست تا برای مردم خطبه‌ای بخواند. حضرت
حمد و ثنای پروردگار را به‌جا آورده و آنگاه فرمود: «انّ لنا علیکم حقا برسول الله و لکم علیناً حقاً به فاذا انتم ادیتم الینا ذلک وجب الحق لکم»
از برای ما بر شما به‌واسطه
رسول خدا ـ صلی‌الله‌عليه‌وآله ـ حقی است و نيز به‌واسطه آن حضرت بر شما نيز بر ما حقی است؛ پس هرگاه شما
حق ما را ادا كرديد، بر ما نيز مراعات حق شما لازم است.
مراسم بيعت هم‌زمان با جشن ولايت‌عهدی «
امام رضا عليه‌لسلام» كه از جانب «مأمون» ترتيب داده شده بود، صورت گرفت و مأمون ـ عليه‌اللعنه ـ گرچه خواست برای بقای
حکومت خود عوام‌فريبی كند، ولی امام رضا ـ عليه‌السلام ـ از اين موقعيت استفاده كرده، حقايقی را برای مردم و برای
قضاوتتاریخ بيان كرده است.
اين رويداد در رمضان سال ۲۰۱ ه ق در
مرو مركز حكومت مأمون واقع شد. و لازم به ذكر است مرو در آن زمان بزرگ‌ترين و مهم‌ترين پايتخت
حکومت اسلامی بوده است.
سایت اندیشه قم
