یاران امام جواد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام جواد ـ علیه‌السلام، یاران، اصحاب.
پرسش: نام برخی از
یاران و اصحاب
امام جواد ـ علیه‌السلام ـ را همراه با شرح مختصری از زندگیشان بیان کنید؟
پاسخ: در هر دوره‌ای که امامان
شیعه پرچم
هدایت جامعه را برعهده می‌گرفتند، و امامت جامعه را عهده‌دار می‌شدند، به تربیت شاگردان می‌پرداختند. شاگردانی که هرکدام وزنه علمی بزرگی به‌شمار می‌رفتند و در میدان رقابت سرآمد دانشمندان عصر خود بودند. حضرت امام جواد ـ علیه‌السلام ـ امام نهم ما
شیعیان نیز به تربیت شاگردانی پرداختند که مایه استمرار و پایداری
تشیع بودند.
آنها در رشد و شکوفایی تمدن
اسلام سهم بسزایی داشتند، لذا شایسته است که برای احیای نام و یاد و آثار و مرام تربیت یافتگان مکتب
ائمه و معرفی آنان به نسل حاضر و آینده تلاش نمود. ما در این بحث به برخی از این بزرگواران اشاره خواهیم کرد.
عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن
علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ ملقب به حسنی است؛ به‌خاطر انتسابش به
امام حسن ـ علیه‌السلام ـ وی از اصحاب امام جواد ـ علیه‌السلام ـ و امام هادی ـ علیه‌السلام ـ بوده است. و مشهور است که وی در زمان
امام هادی ـ علیه‌السلام ـ وفات یافته. وی فردی جلیل القدر و عالمی وارسته بوده که روایات و
احادیث زیادی از
امام جواد و امام هادی ـ علیهم‌السلام ـ نقل کرده است او کتاب «خطب
امیرالمؤمنین علیه‌السلام» و کتاب «الیوم و اللیله» را تألیف نموده است.
محمد بن خالد برقی روایت می‌کند که
عبدالعظیم حسنی از ترس سلطان وقت که
علویین را اذیت و آزار می‌کرد و آنان را به
قتل می‌رساند، گریخت و به
شهر ری آمد. و در خانه یکی از شیعیان سکونت گزید، شیعیان خبر حضور ایشان را شنیدند.
و به نزدش آمده و به
حدیث او گوش فرا‌می‌دادند و سؤالات شرعی خود را می‌پرسیدند.
ایشان در سال ۲۴۵ هـ.ق وفات یافته و هم‌اکنون مرقدش در شهر ری نزدیک تهران واقع شده و
زیارتگاه عاشقان اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ می‌باشد. در برخی از روایات
ثواب زیارت ایشان را معادل ثواب زیارت
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ
ذکر کرده‌اند.
وی از جمله یاران و اصحاب
امام رضا و امام جواد ـ علیهم‌السلام ـ بوده و نزد آن دو بزرگوار دارای منزلتی رفیع بوده است. وی احادیث زیادی از این دو
امام بزرگوار روایت کرده است. ایشان از جمله
محدثان شیعی موثق معرفی شده است.
بزنطی به‌عنوان فردی جلیل القدر، فقیهی فاضل و یکی از اصحاب
اجماع معرفی شده است.
شیخ طوسی در «الفهرست» آورده است: وی از ثقات
اهل کوفه می‌باشد که حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ را ملاقات کرده است و نزد ایشان مقامی عظیم داشته است. وفات او در سال ۲۱۲ هـ.ق اتفاق افتاده است.
وی کتب متعددی تألیف نموده که از جمله آنها می‌توان به کتاب «الجامع» اشاره کرد.
فضل بن شاذان نیشابوری از اصحاب امام جواد و امام هادی و عسکری ـ علیهم‌السلام ـ بوده است. وی فردی مورد اعتماد و جلیل القدر و
فقیه و
متکلم بوده است.
برخی نوشته‌اند ۱۸۰ کتاب در
فقه و
حدیث و رد بر فرقه‌های ضاله و... نگاشته که متأسفانه اکثر آنها از بین رفته است.
شیخ طوسی نام برخی از آثار وی را در «الفهرست»
ذکر نموده.
اکثر تراجم نویسان از وی به نیکی یاد کرده‌اند.
وفات وی در سال ۲۶۰ هـ.ق گزارش شده است.
ابن شاذان از جمله کسانی است که امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ برای وی طلب
رحمت فرمودند.
حبیب بن اوس طائی معروف به ابوتمام از اصحاب خاص امام جواد ـ علیه‌السلام ـ بوده. او شاعری بزرگ و استاد لغت‌شناسی و
تاریخ و ایام
عرب بود. وی دارای قصیده معروفی است که درباره ائمه دوازده‌گانه می‌باشد.
شیخ عباس قمی می‌نویسد: «
علما گفته‌اند که از
قبیله «طی» سه کس بیرون آمدند که هرکدام در باب خود منفرد بودند، حاتم طائی در جود، داود طائی در زهد و ابوتمام طائی در شعر.
قبر ابوتمام در موصل معروف است.
وی از بزرگ‌ترین
قبایل عرب می‌باشد. علما و دانشمندان، حکم به وثاقت و بزرگواری او نموده‌اند و او را عابدترین و باورع‌ترین مردم زمان خویش می‌دانند. و در
فقه و
دانش او را از افراد برجسته زمان خویش می‌شمارند که دارای کتب بسیاری است.
از نظر
علم حدیث وی فردی معتبر می‌باشد.
وفات وی در سال ۲۱۷ هـ.ق ذکر شده است.
شیخ طوسی کتب زیادی برای او ذکر کرده است؛ از جمله این کتاب‌ها می‌توان به کتاب «النوادر»، کتاب «الاستطاعه» و کتاب «الرد علی اهل القدر و الجبر» اشاره کرد.
وی از یاران برجسته
امام جواد ـ علیه‌السلام ـ بود. روایاتی وجود دارد که بر بزرگی شأن و شدت
اعتقاد و
علم و
ورع او دلالت می کند.
امام جواد ـ علیه‌السلام ـ درباره او و صفوان بن یحیی فرمود: خداوند از آن دو راضی و خشنود گردد؛ زیرا آنها با من و پدرم هرگز مخالفت نکردند.
علی بن مهزیار اهوازی از اصحاب
امام رضا و امام جواد و
امام هادی ـ علیهم‌السلام ـ بوده است. وی از منزلتی رفیع در نزد ائمه برخوردار بوده و از جانب
امامان معصوم وکیل بوده است.
او با امام جواد ـ علیه‌السلام ـ مراسله و مکاتبه داشته است. امام جواد ـ علیه‌السلام ـ در جایی برای او می‌نویسد: «نوشته‌ات به دستم رسید. از کلامت خوشحال شدم، خداوند تو را مسرور گرداند...»
در معجم رجال الحدیث آمده است: «وی از خواص
یاران امام جواد ـ علیه‌السلام ـ بوده و از جانب ایشان وکالت داشته و نزد آن امام بزرگوار دارای قدر و منزلت بوده است. در حدیث، جزء موثقین بوده و طعن و ایرادی بر او وارد نشده است. وی کتب زیادی تألیف نموده است.
از ديگر ياران آن حضرت می‌توان به
آدم بن
اسحاق قمی،
ابراهیم بن مهزيار، احمد بن محمد بن عيسی اشعری قمی،
زکریا بن آدم، صفوان بن يحيی و محمد بن
اسماعیل بن بزيع اشاره كرد.
سایت اندیشه قم
