یأجوج و مأجوج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: یأجوج و مأجوج.
پرسش: اگر ممکن است درباره یأجوج و مأجوج اطلاعاتی بدهید؟ اینها چه کسانی بودند؟ آیا ذوالقرنین آنها را هلاک کرد؟ آیا در آینده مجدداً خواهند آمد؟
پاسخ: از مجموع آیات
قرآن و مطالب
تورات در این زمینه و از شواهد تاریخی چنین بر‌می‌آید که این گروه در مناطق شمال آسیا زندگی می‌کردند و با هجوم وحشیانه خود به مناطق جنوب و غرب فاجعه می‌آفریدند. با بسته شدن سد
ذو القرنین تهاجم آنها برای مدت زیادی خاتمه پیدا کرد؛ اما در
آخر الزمان دوباره بازخواهند گشت. بعضی بازگشت آنها را همان حمله
مغول می‌دانند که اتفاق افتاد و بعضی دیگر بازگشت آنها را به‌صورت زنده شدن دوباره آنها در آخرالزمان می‌دانند که هنوز اتفاق نیفتاده است.
اصلی‌ترین منبع اطلاعات در مورد یأجوج و مأجوج قرآن است و در کتب
عهد عتیق نیز به این
قوم اشاره‌ای شده است.
مفسران و تاریخ‌دانان با استفاده از این دو منبع و بررسی شواهد تاریخی به حدس‌هایی در مورد این
قوم یا
اقوام رسیده‌اند.
یأجوج و مأجوج در برخی
آیات قرآن اشاره شده است:
قرآن در دو جا از یأجوج و مأجوج یاد می‌کند و می‌فرماید: "ذو القرنین به میان دو کوه رسید و در آنجا قومی را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند؛ گفتند: ای ذوالقرنین یأجوج و مأجوج در این سرزمین
فساد می‌کنند، آیا ممکن است ما هزینه‌ای برای تو قرار دهیم که میان ما و آنها سدی ایجاد کنی..." بعد از اینکه قرآن چگونگی ساخت این سد را شرح می‌دهد در ادامه می‌فرماید: "
[پس
] آنها (طایفه یأجوج و مأجوج) قادر نبودند از آن بالا روند و نمی‌توانستند نقبی (سوراخی) در آن ایجاد کنند".
از این آیات استفاده می‌شود که یأجوج و مأجوج گروهی
ظالم بودند که با تأسیس سدی که ذوالقرنین آن را بین دو
کوه نصب کرد،
ظلم آنان پایان یافت.
قرآن در
آیه دیگری می‌فرماید:"تا آن زمان که یأجوج و مأجوج گشوده شوند و آنها از هر محل مرتفعی به‌سرعت عبور کنند و وعده
حق (
قیامت) نزدیک می‌شود...".
این آیه پیش‌بینی کرده است که در
آخرالزمان، یأجوج و مأجوج دوباره از کوه‌ها سرازیر شوند. آنچه از قرآن در مورد این
قوم فهمیده می‌شود، به همین دو
آیه محدود است.
اما در کتاب‌های
عهد عتیق نیز در این مورد مطالبی وجود دارد؛ در سِفر تکوین و کتاب حَزقیال و در رؤیای یوحنا مطالبی آمده است که دلالت دارد بر آن‌که (مأجوج) (یأجوج و مأجوج) امت یا امت‌هایی بوده‌اند که در شمال
آسیا در اراضی آباد، ساکن بوده و به
جنگ و
فتنه و
غارت اشتغال داشته‌اند.
غیر از آیات قطعی قرآن و متن تورات که از این قوم یاد کرده است، مطالب دیگری که تاریخ‌دانان و
مفسرین بیان کرده‌اند، همه از شواهد تاریخی به دست آمده و مستند به سند قطعی نیست.
دیدگاه‌های گوناگون درباره یأجوج و مأجوج به شرح ذیل است:
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:"مفسران و مورخان در بحث پیرامون این
داستان دقت و کنکاش زیادی کرده‌اند و سخن در اطراف آن به تمام گفته‌اند و بیشترشان برآن‌اند که یأجوج و مأجوج امتی بسیار بزرگ بوده‌اند که در شمال آسیا
زندگی می‌کرده‌اند".
بعضی نیز گفته‌اند: یأجوج و مأجوج امتی هستند که در جزء شمالی از آسیا ساکن بوده‌اند و شهرهای آنان از تبت و
چین تا
اقیانوس منجمد شمالی ادامه داشته و از غرب تا سرزمین ترکستان می رسیده است و این قول از «فاکهة الخُلفآء» و «تهذیب الاخلاق» ابن مِسکویه و «رسائل إخوان الصفا» نقل شده است.
علامه حسینی طهرانی در
کتاب معادشناسی خود از تطبیق اصل کلمه یأجوج و مأجوج با نقل‌های موجود درباره آنها به این نتیجه رسیده که: (اصل چینی آن دو کلمه، "مُنگوک" یا "مُنچوگ" بوده است و سپس در زبان عبرانی و
عربی به "یأجوج" و "مأجوج" تبدیل شده و در زبان یونانی به "گوک" و "ماگوگ" تبدیل شده است و از مشابهت کامل بین ماگوگ و منگوگ می‌توان
حکم کرد که این کلمه از لفظ چینی منگوگ تطور یافته است؛ همچنان‌که "منغول" و "مغول" از تطورات آن است. پس یأجوج و مأجوج همان
طایفه مغول هستند که از روزگاران قدیم در شمال شرقی آسیا سکونت داشته‌اند و این امت بزرگ گاهی بر چین هجوم می‌بردند و گاهی از طریق داریال قفقاز به
ارمنستان و شمال ایران حمله می‌آوردند و گاهی بعد از بنای سد به شمال
اروپا حمله‌ور می‌شدند و در نزد آنها به "سِیت" معروف‌اند. و گروهی از آنها به
روم حمله می‌بردند و در این مرتبه دولت رومان ساقط شد و یونانیان آنها را "سِی تِهین" می‌گویند و همین نام در کتیبه داریوش در اصطخر فارس ذکر شده است.)
دیدگاه‌هایی درباره هلاک شدن یأجوج و مأجوج آمده است:
در قرآن با صراحت به هلاکت آنها اشاره‌ای نشده است؛ بلکه آنچه از قرآن استفاده می‌شود، این است که با بسته شدن سد، مسیر غارت‌گری آنها بسته شد؛ اما اینکه اکنون زنده باشند، از
آیات و
روایات استفاده نمی‌شود.
بنا بر
قرائت ابن عباس از آیه
سوره انبیا به‌خوبی استفاده می‌شود که آنان مرده‌اند؛ زیرا
ابن عباس، کلمه (حَدَبٍ) را که به معنای مکان مرتفع می‌باشد، (جدث)
قرائت کرده که به معنای
قبر است. در این صورت معنای آیه چنین می‌شود: تا اینکه قوم یأجوج و مأجوج به‌سرعت از قبرهاشان خارج شوند.
در بعضی روایات نیز در
تفسیر این آیه گفته است که در آخر الزمان
یأجوج و مأجوج دوباره به دنیا وارد می‌شوند
که این خود نشان می‌دهد که اکنون در
دنیا نیستند و در آینده بازخواهند گشت.
اما هجوم دوباره آنها نیز مورد
اختلاف دانشمندان است.
جمعی از محققان، خبر قرآن کریم را که فرموده: در
آخرالزمان یأجوج و مأجوج خروج می‌کنند و در زمین
فساد می‌کنند، بر هجوم تاتار (مغول) در نیمه اول قرن هفتم هجری بر مغرب آسیا تطبیق کرده‌اند؛ زیرا آنان در آن زمان خروج نموده در خون‌ریزی و ویران‌گری، از بین بردن آبادی‌ها و
قتل عام مردم، خراب کردن شهرها و غارت
اموال جنایاتی کردند که
تاریخ بشریت نظیر آن را سراغ ندارد. آنان چین و ترکستان و
ایران و
عراق و
شام و قفقاز را تا آسیای صغیر تاختند و هر شهر و دیاری که در مقابل ایشان مقاومت کرد، ویران نمودند و اهالی آن را از دم تیغ گذراندند.
در مقابل این دسته از محققان می‌توان گفت که اگر یأجوج و مأجوج بعد از بسته شدن سد و در زمان‌های بسیار گذشته مرده باشند و در آینده دوباره به
دنیا باز‌گردند، نمی‌توان آنها را همان مغولان دانست؛ چون خروج از
قبر در مورد آنها
صادق نیست.
در نهایت باید گفت تمام آنچه درباره آنها گفته شده، احتمالاتی است که نمی‌توان به آنها
یقین پیدا کرد و باید به همان قطعیاتی که قرآن از آنها به وضوح سخن گفته اکتفا نمود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «یأجوج و مأجوج»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۰۹.
