فتنه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فتنه،
سکوت،
حق،
باطل، امام علی علیه‌السلام، قیام.
پرسش: شرح و توضیح این جمله از
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ که می‌فرماید:«کن فی الفتنه کابن اللبون»، چیست؟ آیا این جمله به معنای بی‌خیالی و بی‌تفاوتی در وظایف سیاسی است؟
پاسخ:
این جمله، از کلمات گهربار
امام علی ـ علیه‌السلام ـ در نهج‌البلاغه است که چنین ترجمه شده است: «در فتنه‌ها همچون
شتر بچه‌ای باش که نه پشتی برای سواری دادن و نه شیری برای دوشیدن دارد».
برخی این جمله را این‌طور معنا کرده‌اند که در
فتنه ها ساکت و خاموش باش تا از تو نتوانند سوء استفاده کنند.
ولی آنچه به‌طور مسلم از این
روایت به دست می‌آید، آن است که در فتنه‌ها طوری باش که نتوانند از تو سوء استفاده کنند، نه آنکه لزوماً خاموش و ساکت باشی. از
کلام امام علی ـ علیه‌السلام ـ بیش از آن استفاده نمی‌شود و ایشان نفرموده‌اند که در هر فتنه و در هر حالی ساکت باش.
ابن ابی‌الحدید در شرح این کلام می‌گوید: «مصداق این کلام حضرت وقتی است که فتنه‌ای که بر پا شده، میان دو گروه باطل باشد؛ اما اگر میان
حق و باطل باشد (مانند
جنگ صفین و
جمل ) انسان باید جانب حق را بگیرد و در این راه
قیام کند».
همچنین در یکی دیگر از شرح‌های
نهج‌البلاغه در شرح این کلام چنین آمده است: «کلام مولا، منحصر به فتنه بین دو گروه حق و باطل نیست؛ بلکه هر فتنه‌ای را شامل می‌شود؛ مانند فتنه
خلق قرآن در زمان
مأمون . منظور حضرت هم گوشه‌گیری و سکوت و خود را به
غفلت زدن نیست؛ بلکه نهی از همکاری با سران فتنه است؛ پس ایشان امر به سکوت و گوشه‌گیری نکرده‌اند؛ بلکه در این موارد در تمسک به حق باید قیام کرد».
با توجه به کلام امام علی ـ علیه‌السلام ـ و بعضی از شرح‌هایی که بیان شد، چنین می‌توان نتیجه گرفت که
انسان در فتنه نباید به فتنه‌گران کمک کند، گاهی این همکاری نکردن با گوشه‌گیری و دخالت نکردن در برخی درگیری‌ها تحقق می‌یابد و گاهی با قیام و مبارزه و فریاد.
به عبارت دیگر، اگر شخصی حق را دقیقاً بشناسد و توانایی آن را داشته باشد که با زیرکی و کیاست وارد سیاست شود، وظیفه اوست که در میدان حاضر شده و به دفاع از حق بپردازد؛ اما اگر نتواند مرزبندی دقیقی بین حق و باطل در
ذهن خود مجسم کند و به همین دلیل این امکان وجود داشته باشد که مورد سوء استفادۀ دیگران قرار گیرد، باید تا شناسایی کامل حق و باطل، خود را درگیر
فتنه نکند.
بنابراین سخن
امام علی ـ علیه‌السلام ـ به معنای بی‌تفاوتی در امور نیست.
در فتنه چنان باش که بارت ننهند ••• و ز دست و زبانت استعانت نبرند
زین
آتش تند در حذر باش و بهوش ••• تا مدعیان رند جانت نخرند
پایگاه اسلام کوئست.
