گناه بودن خودکشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خودکشی، تجری، گناه کبیره، عذاب الهی.
پرسش: اگر شخصی دست به خودکشی بزند، ولی نمیرد، آیا باز هم گناه کبیره کرده است؟ درباره خودکشی برایم بنویسید؟
پاسخ: اگر کسی قصد
خودکشی بکند، دست به کار هم بشود و کاری که باعث تحقق خودکشی می‌شود، از او سر بزند؛ ولی در اثر عاملی ناخواسته (مانند رساندن او به بیمارستان و ...) نمیرد، این کار او خودکشی محسوب نمی‌شود؛ بلکه در اصطلاح فقهی آن «تجرّی» نامیده می‌شود؛ یعنی جرئت کردن بر خداوند در مخالفت با او و بی‌اعتنایی به فرمان او.
بعضی عالمان براساس بعضی
روایات فرموده‌اند: «گمان می‌رود چنین شخصی
مجازات در پیش داشته باشد».
از برخی روایت‌ها استفاده می‌شود کسی که تصمیم بر انجام معصیتی بگیرد و مقدمات آن را نیز انجام دهد، مجازات می‌شود؛ هر چند آن معصیت تحقق نیابد.
«خودکشی» یا به تعبیر عربی آن «انتحار»، یکی از
گناهان کبیره است؛ یعنی از گناهانی است که خداوند تبارک و تعالی بر آن وعده
آتش داده است.
خودکشی در کتاب‌های فقهی در بخش مربوط به «کشتن انسان» (قتل نفس) آمده است.
هم قرآن و هم سنت، این عمل را حرام و انجام‌دهنده آن را مورد غضب خدای رحمان معرفی کرده است.
«...وَلَا تَقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ اِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیماً• وَمَنْ یَفْعَلْ ذَلِکَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِیهِ نَارًا وَکَانَ ذَلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیراً»؛
«و خودتان را مکشید؛ زیرا
خدا همواره با شما مهربان است• و هر کس از روی
تجاوز و ستم چنین کند، به‌زودی وی را در آتشی در‌آوریم و این کار بر خدا آسان است».
حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: «
انّ المؤمن یبتلی بکلّ بلیّةٍ و یموتُ بکُلّ میتةٍ الّا انّه لایقتل نفسه مؤمن به هر بلایی ممکن است دچار شود و ممکن است به هر نوع مرگی بمیرد؛ ولی هرگز خود را نمی‌کشد».
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: «
مَن قَتَل نفسه مَتَعمِّداً فهو فی نار جهنّم خالداً فیها کسی که عمداً خود را بکشد، همیشه در
آتش جهنم خواهد بود».
برای خودکشی سبب‌های مختلفی گفته می‌شود:
۱.
ناامیدی؛
۲. ناتوانی در تحمل مشکلات
زندگی؛
۳. احساس تنهایی و بی‌پناهی؛
۴. پنداشتن این‌که شخص با خودکشی به
آرامش می‌رسد.
اما منشأ اساسی آن ـ همان‌گونه که از
حدیث اول فهمیده می‌شود ـ «بی‌ایمانی» است؛ زیرا در
روایت آمده است که
مؤمن خودکشی نمی‌کند.آری! کسی که خدا را باور دارد، می‌داند که همیشه در کنار اوست و می‌تواند از او یاری بطلبد و این‌که گاهی او را با سختی‌ها و رنج‌ها می‌آزماید و او باید شکیبا باشد و نیز این‌که قیامتی هست بهشتی و دوزخی در پیش روی ماست، هرگز به چنین کار سخیف و نکبت‌باری که
دنیا و آخرت انسان را ویران می‌کند، دست نمی‌زند.
براساس آیه شریفه
قرآن ـ که در بالا ذکر کردیم ـ بعضی
علما فرموده‌اند: «کسی که خود را بکشد، در عذاب‌های اخروی مانند کسی است که دیگری را کشته است؛ به بیان دیگر، خودکشی هم نوعی آدم‌کشی است».
اما اگر کسی قصد خودکشی بکند، دست به کار هم بشود و کاری که باعث تحقق خودکشی می‌شود، از او سر بزند؛ ولی در اثر عاملی ناخواسته (مانند رساندن او به بیمارستان و...) نمیرد، این کار او خودکشی محسوب نمی‌شود؛ بلکه در اصطلاح فقهی آن «تجرّی» نامیده می‌شود؛ یعنی جرئت کردن بر
خداوند در مخالفت با او و بی‌اعتنایی به فرمان او.
چنین شخصی اگر عذابی هم داشته باشد، عذابش مانند کسی که واقعاً خودکشی کرده، نیست و چنین شخصی گناه کبیره‌ای مرتکب نشده است. چنین شخصی پیداست که درونی آلوده دارد و در برابر آفریننده‌اش گستاخ شده است، آیا در پیشگاه
عدل الهی مستحق
عذاب خواهد بود یا نه؟
بعضی عالمان بر مبنای بعضی
روایات فرموده‌اند: «گمان می‌رود چنین شخصی
مجازات در پیش داشته باشد».
روایت‌هایی به این افراد وعده
عذاب داده‌اند:
ــ مانند این روایت امام صادق (علیه‌السلام) که «
انّ الله یَحشُرُ الناس علی نیاتهم خداوند انسان‌ها را بر مبنای نیت‌هایشان محشور می‌کند».
ــ هم‌چنین روایت‌هایی که در آن‌ها گفته شده: «کسی که
انگور بکارد، به قصد این‌که از آن‌ها
شراب درست کند».
ازاین روایت‌ها استفاده می‌شود کسی که تصمیم بر انجام معصیتی بگیرد و مقدمات آن را نیز انجام دهد، مجازات می‌شود؛ هر چند آن
معصیت تحقق نیابد.
ناگفته پیداست اگر چنین شخصی از کاری که کرده پشیمان شود و تصمیم گیرد که دیگر گرد این گناه نگردد و سپس به درگاه الهی روی آورد و از صمیم
قلب بخواهد که خدا او را ببخشد، خداوند رحمان به
رحمت نامتناهی خود او را خواهد بخشید و در جوار مهر و عنایت خود خواهد گنجانید که او آمرزنده و مهربان است.
چنین شخصی باید
ایمان خود را با
تلاوت قرآن و
قرائت روایات نورانی
معصومان (علیهم‌السّلام) تقویت کند و با
عبادت و نیایش، خود را به خدا نزدیک‌تر کند و از
وسوسه‌های شیطان و فرمان‌های
نفس اماره به خدا پناه برد که: «
انّ النفس لامارة بالسوء الّا ما رحم ربی».
شهید دستغیب، عبدالحسین، گناهان کبیره، ج ۱.
۲. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، باب قتل.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «گناه بودن خودکشی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۰/۱۲.
